Met de nodige aanpassingen is er voldoende werk te creëren voor arbeidsgehandicapten. Het is de winstmaximalisatie die dat in de weg zit. (Foto: Shutterstock)
Maarten Muis
Vorige week publiceerde de FNV een onderzoek, dat zij samen met Inspectie SZW uitvoerden, over de positie van arbeidsgehandicapten op de arbeidsmarkt. Toepasselijk worden in de verklaring eerdere beleidsmaatregelen genoemd, zoals het 2 procent-quotum uit 1947 voor arbeidsgehandicapten, die net als het huidige beleid van Jetta Kleinsma jammerlijk faalden. Dat ligt niet aan de intentie van Kleinsma of de arbeidsgehandicapten zelf, maar aan de arbeidsmarkt als een kapitalistische 'survival of the fittest'.
Nu het begeleiden naar werk sinds de Participatiewet een taak van de gemeente is, wordt bijna alleen nog maar ingezet op de meest kansrijke groep. Arbeidsgehandicapten met meer chronische psychische, sociale en lichamelijke problemen worden bewust uit de projecten van activering en begeleiding gehouden. Het verdwijnen van steeds meer beschutte werkplekken door de afbraak van de Sociale Werkvoorziening maakt voor een grote groep arbeidsgehandicapten het uitzicht op een baan steeds onwaarschijnlijker.
In het onderzoek van de FNV komt naar voren dat maar een kwart van de gemeenten een goed beeld heeft van de doelgroep, die volgens de plannen van Jetta Kleinsma naar werk begeleid moet worden. De criteria - zo was een doelstelling 125.000 arbeidsgehandicapten aan het werk helpen - worden steeds verder opgerekt nu het ernaar uitziet dat het niet gaat lukken. Kunstgrepen worden uitgehaald zodat werkgevers, die allesbehalve staan te springen om arbeidsgehandicapten in dienst te nemen, kunnen aantonen dat zij goed meewerken met het beleid van Kleinsma. Opeens mogen werkgevers mensen die zij al in dienst hebben gaan registreren als vallend onder de doelgroep. Voordeel voor hen is dat psychische problemen steeds meer voorkomen, dus wordt het quotum in veel bedrijven makkelijk gehaald.
Het huidige beleid verwacht veel van plaatsing van arbeidsgehandicapten bij bedrijven door een subsidieprikkel. Zo wordt, dat heeft in eerdere analyses in Manifest gestaan, een groep werknemers gecreëerd die op basis van lichamelijke beperkingen en psychiatrische diagnoses goedkoper zijn dan de gezonde collega's. Terecht wijst de FNV erop dat gemeenten ook steeds meer de stok van de wettelijke tegenprestatie gebruiken, zodat er verdringing plaatsvindt van mensen met een cao-baan door de gedwongen tewerkgestelde mensen die onder de Participatiewet vallen.
Al sinds 1947 wordt om de zoveel jaar nieuw beleid afgekondigd om de steeds maar groeiende groep arbeidsgehandicapten, die de kapitalistische arbeidsmarkt aan de zijlijn zet, richting werk te begeleiden. Het wordt tijd de illusies te begraven zodat dit systeem, waarin keiharde concurrentie plaatsvindt op basis van de prijs van de arbeid met softe politieke intenties, bijgestuurd kan worden.
Arbeidsgehandicapten worden gecreëerd door de arbeidsmarkt zelf, maar werkgevers wijzen elke verantwoordelijkheid steeds af. Want een arbeidsmarkt die inclusief is, zal concessies moeten doen aan de winstgevendheid. En dat is, vooral ideologisch, tien stappen te ver voor de meeste politici en werkgevers.
Op dit moment blijven de sociaaldemocratische partijen aan de ene kant pleiten voor een beleid dat de scherpe kantjes van de arbeidsmarkt afhaalt, een markt die een steeds grotere groep opbrandt en uitspuugt. Aan de andere kant is er doodse stilte over de oorzaak, de winstmaximalisatie als motor voor dit systeem en de ermee verbonden arbeidsmarkt. De oorzaken worden niet expliciet benoemd.
In Manifest zullen we dit steeds herhalen, omdat illusies over oplossingen binnen het kapitalisme het zicht wegneemt voor de echte oplossing.