Truke
Rinze Visser
Je hebt iets nodig dat je niet kunt vinden. Je zoekt en zoekt, en zoals dat dikwijls gaat, je vindt wat anders. Iets dat je aandacht trekt. Je leest het en denkt: van wanneer was dat ook al weer? Zeker van voor het uitbreken van de crisis in 2008. Een aantal discussiebijdragen aan debatten in de gemeenteraad. Over armoedebeleid, anti-armoedebeleid moet ik eigenlijk zeggen; over beleid met betrekking tot het doorstromen van werkloze mensen in de bijstand naar werk. Dat soort dingen. Je citeert daarbij uit een raadsvoorstel waar staat: "Ondanks de beschermende werking van het sociaal stelsel komt in Nederland - dus naar aangenomen kan worden ook in onze gemeente - armoede voor" en zegt dan dat er had moeten staan: dankzij de steeds minder beschermende werking van het sociaal stelsel komt enz...
De quasi wetenschappelijkheid van de landelijke nota wordt door de NCPN gehekeld: "Het is niet van doorslaggevend belang of er 'globaal absolute en relatieve', 'objectieve en subjectieve' armoede-definities worden onderscheiden zoals in de landelijke nota zo wijsneuzig wordt behandeld" (..) "Laten we ons best doen - ondanks de schrijnende televisiebeelden uit andere werelddelen - afstand te nemen van de zweverigheid en logisch en nuchter te redeneren. Als we het hebben over relatieve armoede, dan weten wij allen waarover wij spreken: in een hoog ontwikkeld land als Nederland, als je daar niet zo nu en dan een goed boek kunt aanschaffen, geen geld hebt om te genieten van de aangename dingen in het leven zoals muziek en andere kunsten, van cultuur en sport, als je je kinderen niet dát kunt geven wat in gegeven omstandigheden als normaal wordt beschouwd, dan ben je arm. Daar zijn geen ingewikkelde theorieën voor nodig."
Intussen zijn we zoveel jaren en zoveel voedselbanken verder. De communistische fractie deed toen haar best om uit te leggen dat armoede niet tussen de oren zit maar voortkomt uit een tekort aan middelen en dat het woord armoedzaaier niet gebruikt mag worden voor arme mensen maar voor diegenen die armoede veroorzaken. Het gaat hier om voorbeelden waarbij de politiek-verantwoordelijken, door het veranderen van wetten en regels ervoor zorgen dat armoede toeneemt. En niet een onbedoeld bijverschijnsel van hun eigen daden is. Om erachter te komen hoe armoede ontstaat, moet men niet de armoede bestuderen maar de ontwikkeling van de rijkdom.
Een ander punt dat omstreeks die tijd aan de orde was, was een zogenaamde 'uitstroomnota', die zo begint: "Op grond van artikel 18 van de nieuwe Algemene Bijstandswet (inmiddels Participatiewet geheten, RV) dient de gemeente jaarlijks een plan op te stellen dat is gericht op bevordering van de zelfstandige bestaansvoorziening van bijstandscliënten door middel van inschakeling van arbeid in dienstbetrekking." Ook hier werd quasi wetenschappelijk in een raadsvoorstel - uitvloeisel van toen weer een nieuw rijksbeleid dat werkloosheidsbestrijding voorwendt - een poging gedaan om gemeenteraden het gevoel te geven dat zij een bijdrage aan bestrijding van werkloosheid zouden leveren. Waar men - o ijdelheid - dankbaar gebruik van maakte. De NCPN echter toonde, met gebruikmaking van de inhoud van het voorstel zelf, hoe waardeloos deze politieke escapades zijn.
De gemeente kreeg zo'n 30 'trajectplannen' toegewezen uit een gezamenlijke pot'. Daarnaast konden nog 'trajecten' ingekocht worden. Zo was er een aanbod van een uitzendbureau (ook die moest eraan verdienen): twee stuks in het kader van de 'Professionele Instroom Methode', het PIM-project. Wat een hoogdravende woorden! De NCPN zei het gekscherend zo: "Twee moeders met kinderen worden middels extra trajectplannen omgeboetseerd van werkloze in potentieel werkende (wie legt mij het verschil uit?); ook twee allochtonen (dat zullen wel bruine mensen zijn) zullen de behandeling ondergaan terwijl tevens twee laag-gekwalificeerde werklozen na afloop van het trajectplan hun nieuwe etiketje kunnen ophalen. Zo voldoen we ook weer aan het emancipatiebeleid, het minderhedenbeleid en het langdurig werklozenbeleid...". Lezers, neem nog even kennis van wat toen het 'basispakket' heette: " Het basispakket (inschatting arbeidsmarktkansen en specifieke diagnosestelling, begeleiding/ondersteuning, bemiddeling en eventuele nazorg) en de zgn. aanbodversterking (motiveringsactiviteiten, scholing/training etc.)." Het ging toen niet over de kabeltelevisie, het ziekenhuiswezen en de plaatselijke vogelwacht, maar over werklozen...
Werklozen in de bijstand waren toen big business. Maar waar zou dat quasi intellectueel gebral toe moeten leiden? Neem het tot u en u zult versteld staan: "Op termijn zal een inventarisatie worden gemaakt van het aantal maatschappelijk nuttige activiteiten, waarbij het mogelijk en wellicht wenselijk zou zijn uitkeringsgerechtigden in te schakelen". De NCPN reageerde hier als volgt op: "Het verhaal, het verhaal waarin het onvermogen, de onwil ook, verpakt in quasi geleerdheid, de schaamteloosheid waarmee een luchtballon gepresenteerd wordt als het ei van Columbus; het verhaal waarbij na elke etappe geconcludeerd moet worden: - nu is er nog geen werkloze aan het werk - het verhaal waar aan het eind, vlak voor de aanbieding van het prijskaartje nota bene, gewoon wordt toegegeven dat er misschien wel helemaal niet een werkloze aan het werk komt (mogelijk, wellicht, wenselijk, enzovoort) is de preek van de dominee die uren bezig is de toehoorders de hemel in te praten en die in de laatste zin toegeeft dat ie zelf niet eens in het bestaan van een hemel gelooft.
Toen, niet zo heel lang daarna, kwam politiek Nederland tot de conclusie dat dit alles schatten aan geld had gekost en vrijwel niets had opgeleverd. En, de architecten van het ondeugdelijk bouwwerk stonden weer eens vooraan met hun kritiek op het instorten ervan...
Nu iets dat veel langer geleden is. Zo kwam ik in het bezit van een exemplaar van het weekblad Schuttevaer uit 2003, waarin een artikel over de ellendige toestand van het werkende volk van Groot-Brittannië en Ierland in de negentiende eeuw. Hoe er massale werkloosheid ontstond. De industriële revolutie, de door de grootgrondbezitters van hun land verdrevenen, de massale uittocht (vlucht!) naar de Verenigde Staten van Amerika. Weer zo'n periode in de geschiedenis - nooit op school geleerd, overigens - van grote honger en ellende, veroorzaakt door - ja, kleinburger, u leest het goed! - het kapitaal. Het kapitaal, het kapitalistische stelsel dat, zo hebben we wel moeten leren, nooit schuldig is... De armoedzaaiers.
Dat waren andere tijden. Terug naar de onze. Een vrouw heeft drie maanden gewerkt bij een bedrijf. Bedrijf stilgelegd. Ze is niet ontslagen, dat weigert de baas. Maanden zonder inkomen, zelfs geen loon over de gewerkte maanden. Zonder ontslag geen recht op een werkloosheidsuitkering. 2016! Het regent flink. Straatmakers zijn aan het werk. Schuilen mag niet meer. Ook 2016! En zo doorwerken tot 67 jaar en 3 maanden. Omdat de levensverwachting is gestegen. Voor iedereen? Ook voor die straatmakers?