KLASSIEK EN ACTUEEL

"(...) In de rijen der arbeidersbeweging verscherpte zich de tegenstelling, groeide verwarring, beginselloosheid en tallozen werden ontmoedigd. Dit werd vooral veroorzaakt door het optreden der leiders, dat grote teleurstelling wekte. De internationale congressen hadden de weg gewezen en de strijdmethoden bepaald bij het naderen en het uitbreken van de oorlog. Enige dagen voordat de oorlog losbarstte werd op het IJsclubterrein te Amsterdam een meeting belegd waar o.a. Hugenholtz verklaarde, dat de gelden voor de mobilisatie in Nederland weggesmeten werden in een bodemloze put. 'Ze zouden beter voor sociale hervormingen kunnen worden gebruikt.' Toen de mobilisatie van de legers in het buitenland plaatsvond, hield de S.D.A.P. opnieuw een meeting. Nu op het sportterrein 'Houtrust' in Den Haag en daar verklaarde Troelstra, dat de Nederlandse arbeiders hun militaire plicht zouden weten te vervullen en de regering op de steun van de S.D.A.P. en van het N.V.V. zou kunnen rekenen. Zo werden de besluiten der internationale congressen tot scheurpapier gemaakt. Ik heb bij die gelegenheid sociaal-democratische arbeiders gezien, die in heftige verbittering hun insignes van de jas rukten en hun lidmaatschapsdiploma's verscheurden... De uitbarsting van de eerste imperialistische wereldoorlog veroorzaakte die ontzettende kloof, die het leven en de belevenissen van de mensen scheidde in wat er voor die tijd was en wat er nadien plaatsgreep. Voor ons, marxisten, evenwel, was er nochtans sprake van een continuatie, ja van een consequente voortzetting van onze strijd. Ondanks alle zwakten en tekortkomingen in deze strijd, mogen wij er ons op beroemen, dat wij wisten stand te houden in de baaierd, die er over de wereld ging en waarin de wormstekige, door het reformisme en revisionisme aangevreten Tweede Internationale werd meegesleurd en uit elkaar gerukt. (...)"

Uit: Herinneringen uit mijn leven, Louis de Visser, 1939.