Wil van der Klift
Obama is stilletjes via de achterdeur verdwenen. Hij was als een warm menselijk bad na de kille Bush-periode. Maar van een werkelijke verandering, zoals hij beloofde, was geen sprake, gevangen als hij was in de handen van de heersende klasse. Nee, hij kon het niet. Met name zijn buitenlandse beleid was slechts een mildere vorm van het agressieve America first-beleid van het Amerikaanse grootkapitaal onder George W. Bush. Toch zullen velen later met weemoed terugkijken op zijn binnenlands beleid, waar veel van de conservatieve maatregelen uit de periode George W. Bush werden afgebroken of verzacht. Er zal de komende periode sprake zijn van herstel van het conservatisme met fascistoïde trekken.
In het land van de twee keuzenverkiezingen, tussen fout en fouter, is de speelruimte voor verbeteringen erg klein. Over de koopman Trump valt nog steeds niet veel met zekerheid te zeggen. Tot nog toe vaart hij een eigen koers die voor de gevestigde orde, politici en media, enigszins lastig te beoordelen is. Er vindt openlijk een strijd om de macht plaats in Washington. Maar vaststaat dat zijn regering, als die er komt, een reeks verslechteringen zal meebrengen voor de arbeidersklasse.
Met name op het gebied van mensenrechten. Er zal een sterk conservatieve wind gaan waaien. Veel van de laatste jaren 'verworven' mensenrechten staan op de tocht. Trump heeft de bevolking beloofd de financiële en economische situatie van de Amerikaanse bevolking te zullen verbeteren. Hij zal dat zeker proberen, maar net als in nazi-Duitsland en het Italië van Mussolini is hij in de eerste plaats gericht op het versterken van zijn eigen positie en het welvarende deel van de bevolking. De politieke opvattingen van Trump kunnen en moeten worden vergeleken met die van Hitler en Mussolini. Zijn opvattingen hebben tal van fascistische trekken. Trump gebruikt bijvoorbeeld ook racistische parolen om de schuldigen aan te wijzen van de moeilijkheden die de 'witte arbeidersklasse' de afgelopen decennia heeft ondervonden. Infrastructurele maatregelen leveren uiteraard werkgelegenheid op, maar vooral vette contracten voor het bedrijfsleven. Hitler kon pas echt van start gaan toen het grootkapitaal hem ging steunen.
Trump geeft de schuld van het falen van de oorlogen van het Amerikaanse imperialisme in Libië, Syrië, Irak en elders aan het slappe optreden van de vorige regering. Hij wijst die oorlogen dus niet af, maar alleen het feit dat ze niet gewonnen zijn. Net als Hitler, Mussolini en andere nationaalsocialisten heeft hij ook 'imperialistische' dromen. Het ziet ernaar uit dat Trump in denken en handelen lijkt op Georg W. Bush, wiens regering ook tal van fascistoïde trekken had.
De Democraten waren, gezien hun opvattingen en posities, geen alternatief. Zij stonden en staan voor een voortzetting van 'America first' met alle ten dienste staande middelen, maar overdekt met een schijnbaar redelijk sausje. Maar schijn bedriegt en wordt doorgrond. De verkiezing van Trump was tegelijk een knock-out voor de Democraten. Dat de keuze voor Trump geen antwoord zal blijken te zijn op de terechte roep van de bevolking naar echte veranderingen zal blijken, maar de geschiedenis kent veel van dit soort misrekeningen. De enige progressieve keuze was geweest: Bernie Sanders. Hij zou het beleid van Obama wellicht een stukje progressiever hebben kunnen maken, zonder overigens ook maar iets te bereiken op het punt van wezenlijke klassentegenstellingen. Maar zelfs deze keuze ging op dit moment in de VS nog heel wat bruggen te ver.
Nieuw is dat Trump zelf zakenman is, maar geen deel uitmaakt van het gevestigde multinationale grootkapitaal. Hij zal allereerst zijn eigen belangen willen verdedigen en pas daarna de belangen van zijn klasse. Dat kan nog voor verrassingen zorgen. Intussen wordt duidelijk dat zijn kabinet zal gaan bestaan uit aartsconservatieven, maar ook uit baantjesjagers en opportunisten. Die gevaarlijke mix maakt de kans op fascistische ontwikkelingen groter en leidt hoe dan ook tot een klimaat van intolerantie, groeiende tegenstellingen tussen rassen, maatschappijopvattingen en bevolkingsgroepen. Voor een adequatere analyse zullen we moeten wachten tot na zijn inauguratie op 20 januari. Maar de Amerikaanse arbeidersklasse zal een moeilijke periode tegemoet gaan. Hoe de regering Trump internationaal te werk zal gaan is op dit moment nog moeilijk voorspelbaar.