Dit jaar eren we de honderdste verjaardag van de Grote Socialistische Oktoberrevolutie van 1917 in Rusland, die haar stempel voor vele decennia drukte op iedere hoek van de planeet.
De Oktoberrevolutie bewees dat de arbeidersklasse in staat is om haar historische missie te volbrengen als enige werkelijk revolutionaire klasse. Het bewees dat de arbeidersklasse in staat was om leiding te geven aan de eerste poging voor de opbouw van het socialisme-communisme.
Tegelijkertijd laat de Oktoberrevolutie de onvervangbare rol zien van de leidinggevende factor van de socialistische revolutie: de communistische partij. Ook laat het de enorme kracht van het proletarisch internationalisme zien. Ondanks alles wat er is gebeurd, zijn we vandaag nog zekerder over de relevantie en de noodzaak van het socialisme-communisme. De contrarevoluties veranderen het karakter van onze tijd niet. De 21ste eeuw zal de eeuw zijn van een nieuwe opkomst van de wereldwijde revolutionaire beweging van een nieuwe reeks van socialistische revoluties. De dagelijkse strijd voor individuele en algemenere verworvenheden is ongetwijfeld noodzakelijk, maar kan geen inhoudelijke, langdurige en blijvende oplossingen bieden. De noodzaak van het socialisme blijkt uit de verscherping van de tegenstellingen in de hedendaagse kapitalistische wereld en in het internationale imperialistische systeem. De materiële voorwaarden voor het socialisme zijn gecreëerd in het kapitalisme zelf.
Het kapitalisme heeft de arbeid en de productie vermaatschappelijkt op ongekende schaal. De arbeidersklasse, die de voornaamste productieve kracht is, vormt de meerderheid van de economisch actieve bevolking. Maar de productiemiddelen, de producten van de maatschappelijke arbeid, zijn privaat kapitalistisch eigendom. Het betreft zo'n tegenstelling dat het de wortel is van alle crisisfenomenen van de hedendaagse kapitalistische samenlevingen, zoals de economische crisissen, de vernietiging van het milieu, het probleem van drugs, de lange dagelijkse werktijden ondanks de grote stijging van de productiviteit van de arbeid, terwijl er tegelijkertijd sprake is van werkloosheid, onvolledige banen, intensivering van de uitbuiting, etc.
De theoretische erfenis van de Oktoberrevolutie, verrijkt met de ervaring van de socialistische revoluties die daarna volgden, is waardevol.
We hebben een houding ten opzichte van het socialisme leren kennen die spreekt van een algehele mislukking, omdat het verloop van de opbouw van het socialisme werd onderbroken. Dat is een onwetenschappelijke en onhistorische houding, die leidt naar doodlopende wegen.
Het socialisme werd opgebouwd en ontwikkeld. Enorme economische en sociale problemen werden opgelost. Om meerdere redenen was het niet mogelijk voor het socialisme om in het verloop van zijn opbouw de mogelijkheden te tonen voor voortdurende ontwikkeling en perfectionering. Het was niet mogelijk om zich te blijven versterken in de strijd tegen het kapitalistisch systeem.
Dat heft echter geenszins de bijdrage en de rol van het socialistisch systeem op zoals dat werd vormgegeven in de 20e eeuw, ongeacht tekortkomingen, zwaktes en fouten die verschenen in dit moeilijke verloop.
De Oktoberrevolutie bevestigde in de praktijk de leninistische uitwerking van de theorie m.b.t. de zwakke schakel in de imperialistische ketting. Tot dan toe ontbrak in de internationale beweging de theoretische onderbouwing voor de mogelijkheid van de overwinning van de socialistische revolutie in aanvankelijk één land of een groep landen die zwakke schakels vormen. Zwakke schakels ontstaan als gevolg van de verscherping van de binnenlandse tegenstellingen onder de invloed van internationale ontwikkelingen.
Cruciaal was de bijdrage van Lenin en de bolsjewistische partij aan de confrontatie met het gedeelte van de sociaaldemocratie dat de burgerlijke klassen van hun landen steunde, terwijl dat in strijd was met besluiten van de Tweede Internationale. Dat deden ze de ene keer door voor oorlogskredieten te stemmen in de parlementen, de andere keer door deel te nemen aan regeringen die oorlogen voerden. Zogenaamd deden ze dat opdat er een 'vredige ontwikkeling' zou plaatsvinden. In feite kwamen ze daarmee op voor de 'imperialistische vrede', een vrede 'met het pistool tegen het hoofd van de volkeren'. Deze lijn bracht hen noodzakelijkerwijs steeds dieper in de imperialistische oorlog en in de toenemende tegenstellingen en antagonismen van de imperialistische staten en hun bondgenootschappen.
Vanuit het perspectief van de revolutionaire beweging van de arbeidersklasse, die de revolutie en de verovering van de arbeidersmacht als doel heeft, bepaalde Lenin met de strategische lijn die hij volgde dat het niet moet gaan over een simpele oppositie tegen oorlog met een 'pacifistisch' karakter. Het gaat er vooral om gebruik te maken van de scheuren die in dit soort omstandigheden objectief gecreëerd worden binnen het imperialistische kamp. Het gaat om het gebruikmaken van de verzwakking van de burgerlijke klasse van ieder land, met als doel de imperialistische oorlog in ieder land om te zetten in een strijd voor de omverwerping van de algehele macht van de burgerlijke klasse, die enkel doden en armoede brengt voor de kinderen van de arbeidersklasse en het volk van ieder land.
Op basis van de bestudering van de waardevolle ervaringen van de Oktoberrevolutie, zijn wij als KKE tot een cruciale conclusie gekomen: de arbeidersmacht moet als politiek doel worden gesteld op basis van het objectief bepaalde karakter van deze tijd. Het karakter van een periode wordt steeds bepaald door de beweging van de klasse die zich objectief op de voorgrond van de sociale ontwikkeling bevindt.
Dat bepaalt het karakter van de revolutie en niet de krachtsverhoudingen, zoals dat door bepaalde communistische partijen wordt neergezet. De krachtsverhoudingen tussen de twee vijandige hoofdklassen, de burgerij en de arbeiders, alsmede de houding van de middenlagen, zijn vanzelfsprekend een beslissende factor voor de vraag wanneer de socialistische revolutie kan plaatsvinden. In die zin moet een communistische partij de klassenverhouding in acht nemen. In de leninistische zin, dus kijkend naar wat de verhouding is van elke klasse tot de macht.
Tegelijkertijd moet de communistische partij ook de verhouding in acht nemen binnen de arbeidersbeweging en de bewegingen van haar sociale bondgenoten. Dat is een onmisbaar element in het maken van de juiste manoeuvres en het bewerken van leuzen. Dit is nodig zodat de massa door zijn eigen ervaringen wordt meegetrokken in de strijd om de macht. In geen geval kan dat echter gebruikt worden als rechtvaardiging voor de onderwerping van de arbeidersbeweging en de communistische beweging aan een vorm van een burgerlijke regering. Het kan niet gebruikt worden als rechtvaardiging voor deelname aan of het tonen van tolerantie aan een burgerlijke regering in het kader van het kapitalisme.
In Griekenland bloeien in de afgelopen jaren van de crisis alle bloemen van de burgerlijke en opportunistische argumenten. Er vond - en dat gebeurt nog steeds - veel discussie plaats over het vormen van een 'linkse', anderen noemen het 'progressieve', weer anderen 'democratische', 'antirechtse', 'antimemorandum', 'patriottische', 'nationale' of 'universele' regering. Al deze namen zijn gebruikt voor dit soort regeringen. Zo'n regering zou dan dienen als direct voorstel voor een uitweg uit de economische crisis en het beleid dat tegen het volk gevoerd wordt. Dit wordt voorgesteld door zowel traditionele burgerlijke partijen als ook andere nieuwe burgerlijke partijen. Maar ook door partijen die de 'linkse' - zoals we dat gewend zijn te noemen - kant van het politieke spectrum dekken. Wij geloven dat de arbeidersbeweging al deze valkuilen moet afwijzen. Die valkuilen hebben als doel de manipulatie van de strijd van de arbeiders en het volk, en het inkapselen van de beweging.
De historische ervaring leert dat de eerste zogenaamde 'arbeidersregeringen' of 'linkse' regeringen gevormd werden door sociaaldemocratische partijen of ontstonden als coalitieregeringen van sociaaldemocraten met andere burgerlijke partijen. Er bestaat niet één geval in de geschiedenis van de internationale beweging, waarin die regeringen niet ontstonden als manoeuvres van de burgerlijke klasse. Dat geldt ook voor die periode waarin de eerste 'linkse' regeringen of 'arbeidersregeringen' werden gevormd (dus direct na de Eerste Wereldoorlog). Het doel van die manoeuvres van de burgerlijke klasse is de revolutionaire opkomst tegen te gaan en de ontevredenheid van de arbeiders en het volk in te kapselen wanneer er sprake is van een hele grote economische crisis, voor of na een oorlog.
Zo'n zogenaamd 'linkse' regering of 'arbeidersregering' in het kader van de kapitalistische macht, zonder revolutionaire omverwerping, is een doel dat vervolgens door communistische partijen is aangenomen als een tussendoel dat gepaard gaat met verschillende overgangsmaatregelen. Het doel daarvan was - zoals ze geloofden - de strijd voor het socialisme te vergemakkelijken en enkele kleinere problemen van het volk direct op te lossen. De ervaring laat echter overal zien dat ondanks goede bedoelingen, ook van communistische partijen, dit soort regeringen niet in staat waren om ook maar een raampje te openen naar het socialisme; laat staan om echt de weg te openen naar het socialisme. Sterker nog, ze bleken niet eens in staat om het behoud van enkele verworvenheden van de volksbeweging veilig te stellen.
De historische ervaring en de betekenis van de Grote Oktoberrevolutie is relevant. Het bevestigt dat de redding van de arbeidersklasse en de andere volkslagen, in de omstandigheden van een economische en politieke kapitalistische crisis en in de omstandigheden van een imperialistische oorlog, alleen mogelijk is over de weg van de omverwerping van de kapitalistische macht en het kapitalistische eigendom. Dat veronderstelt vanzelfsprekend ook de verzwakking - wij zouden zeggen het volledige faillissement - van de verschillende zogenaamd 'linkse' versies van het kapitalisme, in het gezicht van het gevaarlijke reformisme-opportunisme en van 'regerend links', zoals in Griekenland wordt uitgedrukt door SYRIZA.
Laten we ook stilstaan bij de volgende inschatting die we als KKE maken in onze Stellingen voor het 20e Congres, gezien we ons (vandaag, want bijeenkomst vond daar plaats, nvdr) toch in de zetel van het Europarlement bevinden. De ontwikkelingen na de manifestatie van de internationale crisis in 2008-2009 bevestigen dat de EU en de eurozone geen samenhangende, stabiele en blijvende formatie zijn. De politiek van de EU kan geen verlichting van de ongelijkheid binnen de eurozone en de EU teweegbrengen. Integendeel, er is een uitbreiding van de kloof tussen de lidstaten te zien. De leninistische stelling wordt bevestigd, die stelt dat de Verenigde Staten van Europa ofwel socialistisch zullen zijn met de arbeidersklasse aan de macht, ofwel niet zullen kunnen bestaan, zeker niet om de belangen te dienen van de volkeren en de vooruitgang, zoals we vandaag in de realiteit kunnen zien.
Eind maart zal onze partij haar 20e Congres houden. Het hoofdonderwerp is de algehele ideologische-politieke-organisatorische versterking van de partij en van haar jongerenorganisatie, als partij van de revolutionaire omverwerping. Die versterking is een onmisbare voorwaarde om onze complexe taken te volbrengen: de hergroepering van de arbeiders- en vakbeweging, de opbouw van het sociale bondgenootschap in antikapitalistische antimonopolistische richting, de strijd tegen de imperialistische oorlog, met als doel de arbeidersmacht.
Van die versterking van de partij hangt ook de bekwaamheid van onze partij af om het volk voor te kunnen bereiden op de bovenstaande taken in de richting van de breuk met het kapitalistische systeem en de omverwerping ervan. Dat geldt des te meer in omstandigheden waarin alles onbeweeglijk lijkt of langzaam lijkt te verlopen richting het doel van de tegenaanval van de arbeiders en het volk, of waarin zelfs sprake is van achteruitgang.
Onze partij leert van haar zwakheden en fouten in het verleden. Eén daarvan was bijvoorbeeld het gebrek aan theoretische en politieke duidelijkheid om tijdig de ontwikkeling van de contrarevolutie in de USSR te zien.
De wetenschappelijke uitleg en het verdedigen van de bijdrage van het socialisme in de 20e eeuw is een element voor de versterking van de revolutionaire strategie voor de communistische beweging. Tussen onze belangrijkste taken vandaag de dag bevindt zich de taak om in de ogen van de werkers de waarheid over het socialisme van de 20e eeuw te herstellen. Dat moet zonder idealiseringen en objectief, maar verlost van de belasteringen van de burgerlijke klasse, die gebaseerd zijn op de rampen die de contrarevolutie bracht.
Het kapitalisme kan vandaag nog sterk zijn, maar het is niet almachtig. De kapitalistische crisis toont nog scherper de historische grenzen van het kapitalistische systeem. De imperialistische unies, zoals de EU en de NAVO, die voor de verdediging van de belangen van de monopolies worden gevestigd op de kapitalistische 'bodem', zijn niet verlost van interimperialistische antagonismen, zowel intern als met andere imperialistische krachten. In het bijzonder in de hedendaagse fase moeten we ongeruster zijn over die tegenstellingen en antagonismen, gezien de verschijning van populistische en extreemrechtse krachten, en eurosceptische krachten die echter een reactionaire richting hebben.
Dit geldt voor alle landen van Europa, maar ook in de VS in het bijzonder na de verkiezing van Trump. Vanzelfsprekend zullen we nog moeten zien hoe de Amerikaanse politiek zich specifiek zal ontwikkelen na het officiële aantreden van Trump, want de electorale strijd bevat natuurlijk altijd elementen van propaganda of populisme. Natuurlijk zullen de VS hun imperialistische politiek voortzetten, aangezien ze nog steeds de nummer één wereldwijde economische en militaire macht zijn. Maar we moeten wel zeggen dat ze ongerust zijn m.b.t. China, die economisch internationaal de tweede plaats is gaan innemen. Vanzelfsprekend zijn ze ook ongerust over de verandering van de handelsbalans in het nadeel van de VS en in het voordeel van China, terwijl tegelijkertijd China de nummer één kredietverlener aan de VS is geworden. De VS zijn meer dan 1,5 biljoen dollar verschuldigd aan China.Daarom zien de VS China vandaag als vijand nummer één, die ook nog eens goede relaties heeft met Rusland die de tweede militaire macht ter wereld is. Vanuit dat opzicht zijn de VS dus ongerust en zullen zij hun strategie op internationaal niveau vormgeven.
Het is onze taak om als communistische beweging al deze ontwikkelingen nauw te volgen, om daarover meningen en informatie uit te wisselen, om een gemeenschappelijke houding te bepalen en activiteiten te ontwikkelen ten opzichte van de hele internationale situatie en de verschillende ontwikkelingen die onze volkeren bedreigen. Dit moeten we doen opdat de hedendaagse en toekomstige generaties, de nieuwe ploeg van de arbeidersklasse, van het volk en van de arbeidersbeweging, die deel gaat nemen aan de productie en aan de beweging, zullen zeggen:
De 20e eeuw begon met de grootste bestorming van de proletariërs ooit en eindigde met hun tijdelijke nederlaag. De 21e eeuw, onze eeuw, zal - deze keer definitief en onherroepelijk - de omverwerping van het kapitalisme en de opbouw van het socialisme-communisme brengen.
Hoe dan ook, nu al 100 jaar is het ijs gebroken, de weg geopend, de lijn uitgestippeld.
Ik dank jullie. Leve de 100 jaar sinds de Grote Socialistische Oktoberrevolutie!