Klimaatprotest in New York in 2014 met de leus: Kapitalisme heeft geen oplossing voor klimaatverandering. (Foto: pennjohnson/Flickr/cc/by-nc-nd)
Wiebe Eekman
In Brussel gevestigde Europese hoofdkwartieren van links georiënteerde milieuorganisaties namen onlangs het initiatief om vakbondsmensen, linkse politici en ecologisten samen te brengen, om een wederzijds vertrouwen op te bouwen. Met Engels, Frans, Duits en Spaans als voertalen. Titel van deze kleine alternatieve top: 'Breaking down barriers: practical convergence of the labour and climate movements in Fighting new fossil fuel infrastructure, creating decent jobs'. Nadruk werd gelegd op het vrijuit praten, op het scheppen van een veilige omgeving voor het gesprek. Daarom ga ik hier geen namen van mensen noemen.
Friends of the Earth leidde in: Omwille van het klimaat willen wij volledige verandering van ons energiesysteem. Die transitie moet rechtvaardig zijn. Voor ons is het aspect 'rechtvaardigheid' even essentieel als het aspect 'klimaat'. We willen bruggen slaan met de vakbeweging en vertrouwen opbouwen. We zijn ons bewust van verschillende culturen in onze organisaties. We willen elkaar leren kennen...
Uit Noorwegen werd daarop aangevuld: "Wie heeft de macht om klimaatmaatregels uit te voeren? Wie heeft de sociale macht om de maatschappij te veranderen? We hebben een brede mobilisatie van de bevolking nodig. De rol die de arbeidersklasse speelt is daarin doorslaggevend. Zij is de enige die de heersende klasse pijn kan doen". Of we nu willen of niet, we zullen een verbond moeten sluiten met de vakbonden. Zij zullen ook inzien dat de klimaatstrijd een sociale strijd is...".
(Nota: ikzelf vertaalde al een paar keer de verklaringen van het Internationaal Vakverbond, die duidelijk de klimaatstrijd als een sociale strijd zien.)
De Noor vervolgde met: "Vandaag wordt een groot deel van de arbeidersklasse in onzekerheid gedompeld. De ongelijkheid groeit steeds verder. De klimaatactivisten dienen samen met haar de strijd te voeren voor een herverdeling van de rijkdommen die de multinationals hebben opgestapeld. Er is een ongelijkheid binnen elk land en een ongelijkheid tussen de landen van het globale noorden tegenover het globale zuiden."
Uit Spaans Baskenland kwam het voorbeeld dat daar juist de vakbonden actief meedoen aan de volksstrijd tegen de intentie van de Spaanse regering om fracking ter winning van schaliegas toe te laten.
In België wordt er al jaren binnen de Klimaatcoalitie samengewerkt tussen de vakbonden en de milieuorganisaties. Maar je kunt zeker niet zeggen dat die samenwerking op bestuursniveau naar de basis van de organisaties doorgezakt is, op een uitzondering na.
Een Duitse vakbondsecologist uit het Rijnland schetst de kloof die er nog altijd is: "Onze mijnwerkersvakbond voelt zich in staat van beleg, omringd en bedreigd langs alle kanten. Onze ecologisten prediken op hetzelfde moment het einde van de wereld als de ontginning van fossiele brandstof niet gestopt wordt. De vakbond van de thermische centrale is wel inschikkelijker en erkent dat fossiele brandstof zal stoppen. De mijnwerkersvakbond blijft in haar burcht. Met mijn groep van 'Vakbonders voor het milieu' hebben we een bos bezet dat gekapt zou worden voor verdere ontginning van de mijn. De mijnwerkersvakbond verspreidde een agressief affiche waarop een vuist op het gezicht van ecologisten werd geplaatst. Door mijn tussenkomst werd dit agressieve affiche ingetrokken. Omgekeerd, zegt hij, moeten de ecologisten leren dat de mijnwerkers geen slechte mensen zijn, maar bevreesd zijn voor hun werk."
Friends of the Earth-Duitsland reageert met dat zij die vrees best begrijpen en de mijnwerkers zekerheid willen geven dat zij niet tegen hen zijn. Een kader van FoE besloot: 'Don't blame each other, blame capitalism'. Een ecologische vakbondsactiviste uit Engeland begreep de vrees van de Duitse mijnwerkers heel goed. "In Engeland hebben wij 65.000 mijnwerkersbanen verloren. Zij kregen geen enkele hulp van de overheid. Essentieel is niet enkel over rechtvaardige transitie te spreken maar ook over hoe die transformatie uitgevoerd wordt."
In de actie om bruinkoolontginning te stoppen in Duitsland, bekend als 'Ende Gelände', stelde Die Linke voor om een fonds van 250 miljoen euro per jaar op te bouwen voor de mijnwerkers. Dat werd door de Duitse regering verworpen.
Uiteraard ga je de meerderheid van de mijnwerkers en arbeiders in het algemeen alleen meekrijgen in de milieustrijd als er alternatieven zijn voor hun dagelijks inkomen. De milieubeweging dient steeds als eis mee te verspreiden dat voor ieder die zijn werk verliest, er ander werk moet zijn, en zo niet een gewaarborgd inkomen, onbeperkt in de tijd.
Uit Frankrijk werd gemeld dat ze ook begonnen zijn aan een 'Klimaat-banen campagne' naar het voorbeeld van de Engelse campagne die al enkele jaren bezig is 'One million Climate Jobs, tackling the Environmental and economic Crises'.
De belangrijkste discussiebijdrage volgens mij, blijft die oproep van die jonge Belgische spoorarbeidster: Jullie milieugroepen lobbyen altijd maar met de top van de vakbonden en vergeten te werken met de vakbondsmensen aan de basis. Jullie vergeten dat die vakbond volledig in beslag wordt genomen door de dagelijkse problemen van strijd om te overleven. Vandaag woedt er bij ons een strijd tegen de verdere privatisering van het spoor. Volgende week bezetten wij misschien de rails. Zullen jullie daar dan zijn?