"(...) De vraag werd reeds aangeroerd, of niet juist de nevel de oude dromen zo dienstbaar maakte voor de breinen. Zonder twijfel heeft de economische onwetendheid het bedrog voor de nazi's eenvoudiger gemaakt, zonder twijfel ook hebben zij de oude duistere woorden hoogst demagogisch naar hun hand gezet. Maar veel belangrijker is de vraag, of dit gebruik, dit misbruik, hun niet juist daarom zo gemakkelijk afging, omdat de echte revolutionairen hier niet op hun post waren. Economische onduidelijkheid, kleinburgerlijke molm, mystieke nevel passen beslist uitstekend bij elkaar; het ene staat het andere bij. Maar daarom hoeven economische helderheid en kritiek van de metafysische schijn de totale omvang en inhoud van de als irrationeel doorziene waarden nog niet op voorhand te desavoueren. In de tijd van Voltaire had dat een revolutionaire zin, tegenwoordig dient het vrijwel uitsluitend de contrarevolutie, zoals het Duitse effect heeft bewezen. Dit ontkenningsmechanisme bevat ook helemaal geen realisme; integendeel: grote lagen van de sociale en van de natuurlijke werkelijkheid worden door deze mechanische banaliteit buiten beschouwing gelaten. De tijden van deze bekrompenheid zijn voorbij, het begrijpen zowel als het toepassen van het marxisme krijgen steeds grotere objectiviteit, steeds grotere dimensies. (...)"
Uit: Over de oorsprongsgeschiedenis van het Derde Rijk, E. Bloch, 1937.