Truke
Rinze Visser
Het regent. Al dagenlang. Geen weer om voor je plezier naar buiten te gaan. Ook niet om anderszins naar buiten te gaan. Weer om te lezen dus, en om te schrijven. Je bladert in de provinciale krant en leest een klein artikel over een wethouder van de gemeente waar schrijver dezes namens de NCPN in de gemeenteraad zit. "Wethouder diep door het stof", staat erboven. De aanleiding: een raadscommissievergadering waar een door de NCPN aan de agenda toegevoegd punt aan de orde is geweest. De verantwoordelijke wethouder had er weer eens een puinhoop van gemaakt.
Twee jaar geleden hadden B en W besloten om, in plaats kinderen van het speciaal onderwijs met beperkingen van huis op te halen, een klein aantal opstapplaatsen aan te wijzen. Dat was de uitwerking van een bezuiniging waartoe al eerder, met de stem van de NCPN tegen, besloten was.
Er is toen fel actie tegen gevoerd. Ouders waren tegen en hadden ook grote moeite met de kwaliteit van de aangewezen opstapplaatsen: nauwelijks beschutting tegen regen en wind. Het is in de twee voorafgaande jaren nooit stil geweest rond dit nieuwe beleid. Bij de aanvang van het nieuwe schooljaar was het weer eens raak. Medische gegevens van de kinderen waren zonder toestemming van de ouders en in strijd met de wet aan het vervoersbedrijf doorgegeven. De belofte van voorafgaande gesprekken tussen de chauffeurs en de ouders was maar voor een deel nagekomen; de toegezegde inlichtingenbrief voor de ouders zou ook in papieren vorm uitgereikt worden. Nee dus. De NCPN had erop aangedrongen deze kwestie als punt aan de agenda van de raadscommissie toe te voegen.
Het is gebruikelijk en ook logisch dat diegene die een punt aan de agenda heeft laten toevoegen, dat punt ook inleidt, wat dus ook gebeurd is. Terug naar de provinciale krant. Niets over wat de NCPN naar voren had gebracht. De NCPN werd alleen genoemd als de partij die de kwestie op de agenda had laten zetten. Sprekers namens een aantal andere partijen werden wel aangehaald. Het zoveel mogelijk buiten tekst en beeld houden van communisten is niet nieuw, behalve als kans wordt gezien communisten als slecht af te schilderen. Communisten mogen vooral niet positief in beeld komen.
Dat was een voorbeeld. Maar het kan nog veel erger. In een zaterdagbijlage van dezelfde provinciale krant waren wel vier pagina's ingeruimd voor de achteruitgang van links. Centraal daarbij stond het Friese dorp Jubbega. Een dorp behorende tot de gemeente Heerenveen. Alles draaide in die vier pagina's om de Partij van de Arbeid. Nu was Jubbega destijds een dorp waar de CPN (Communistische Partij van Nederland) bij verkiezingen hoog scoorde. Ver boven het landelijk gemiddelde. Bij gemeenteraadsverkiezingen meestal om en nabij vijftig procent van de stemmen. Het woord 'communisten' komt erin voor, maar niet als het over Jubbega gaat. De eerste pagina begint zo: "Het socialisme was lang de kurk waarop het politieke Noorden dreef. De bevolking van de arme veenlanden in Friesland, Drenthe en Groningen voelde zich sinds eind negentiende eeuw sterk verbonden met de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) - later de PvdA - van charismatische leiders als Ferdinand Domela Nieuwenhuis en Pieter Jelles Troelstra. Na de eeuwwisseling kende vooral Groningen een flinke aanwas van aanhangers van het communisme. Het Noorden was rood alom."
Verder lezend krijgt de argeloze lezer de indruk dat er in dat dorp nooit communisten gewoond hebben, geen kiezers op de Communistische Partij hebben gestemd en dat, geheel buiten de werkelijkheid, die partij daar nooit een rol van betekenis heeft gespeeld. Wel wordt de in de crisistijd van de dertiger jaren van de twintigste eeuw de bij de bezittende klasse bestaande angst voor de communisten beschreven: "In Den Haag groeide in die tijd de vrees voor het opkomende communisme. Gecombineerd met een economische crisis en toenemende werkloosheid lagen stakingen op de loer en misschien zelfs een revolutie. Het was voldoende aanleiding voor het toenmalige kabinet De Geer om de ergste nood in de rode Oosthoek direct te willen lenigen". Met 'rode Oosthoek' wordt Jubbega en omgeving bedoeld. Toch gek dat er zo'n grote angst voor de communisten was, terwijl ze in alle vier pagina's in geen velden of wegen te zien zijn.
Maar ook: dat de slopers alleen voor communisten bang zijn!
Alle vier pagina's ademen de geest van de zelfredzaamheid, eigen kracht en terugtredende overheid. Dé ideologische onderbouwing van de politiek van ontmanteling van eerder bereikte sociale vooruitgang. Dat wordt nog eens onderstreept met het prominent noemen van de zelfredzaamheid van bewoners van Jubbega die op eigen initiatief een door verwaarlozing door de gemeentelijke overheid onbegaanbare weg herstelden. Dat moet dus in 1953 zijn geweest. Als onderdeel van een grote actie die op meerdere plaatsen gevoerd werd. Deze is de geschiedenis ingegaan als 'de omgekeerde staking'. Een initiatief van de toenmalige communistische partij, de CPN. Werkloze arbeiders die van een honger-uitkering moesten leven toonden hiermee de absurditeit aan van hoge werkloosheid en dat er tegelijkertijd werk genoeg was. Zij eisten hiervoor loon van de gemeentelijke overheid.
Ook zo wil de schrijver en willen ook de geïnterviewden - oudgedienden van de PvdA - de communisten buiten beeld houden en de indruk wekken dat ook sociaal en politiek verzet op het conto van de sociaaldemocratie geschreven moet worden. Dit terwijl tijdens deze actie door de gemeentebesturen, waarin de sociaaldemocraten een belangrijke rol hadden, tot politieoptreden werd besloten en op een aantal plaatsen samenscholingen werden verboden. Het anticommunisme, de 'Koude Oorlog' vierde ook toen hoogtij. De sociaaldemocraten lieten zich daarbij niet onbetuigd en proberen nu een actie van arbeiders in hun dorp te gebruiken als reclame voor de bezittende klassen, die met hun regeringen alles wat aan sociaals is opgebouwd kapotmaken. Zo eindigen de vier pagina's met de krachtige klinkende, maar in wezen laffe uitspraak van een PvdA-prominent: "Pak aan, wij lossen het zelf wel op". Politieke correctheid anno 2017...!