TRUKE
Rinze Visser
Voor veel mensen zijn het ingewikkelde tijden. Niet dat dit ongemak altijd geluksmomenten en gevoelens van tevredenheid in de weg staat, maar toch. Bijvoorbeeld als je het moslimgeloof - de islam - aanhangt en er voor de zoveelste keer een uit naam van de islam gruwelijke terreurdaad is gepleegd. Communisten die al het nodige aan beschimpingen meegemaakt hebben en dat nog steeds ondervinden, zullen zich daar wel wat bij kunnen voorstellen.
Als je hoofd niet staat naar allerlei vragen naar jouw standpunt, naar jouw afkeer van terreur, als je de straat op moet, de telefoon op moet pakken. De terreurdaad, de aanslag, het wekenlange nieuws met al die wetenschappers, met al die wel of niet ervaringsdeskundigen die allemaal wat te zeggen hebben. Dat zijn geen gemakkelijke periodes voor mensen die zich aangesproken voelen of daar op aangesproken kunnen worden. Dat alles zal zeker veel doen met mensen die denken erbij te horen en dan toch weer als een aparte categorie gezien worden.
Maar er is meer. Het doet ook veel met een nog groter deel. Met mensen die generaties lang in hun land gewoond hebben. Mensen die angstig worden door terreurdaden. Ook zij worden zo nu en dan wekenlang geconfronteerd met deze nieuwsfeiten, met discussies over de achtergronden, waarbij vaak ten onrechte de godsdienst als allerbelangrijkste achtergrond wordt genoemd en de geschiedenis van kolonialisme, de geschiedenis van de kapitalistische roofstaten achter een dik gordijn wordt verstopt. Maar de angst zit er bij veel mensen echt in en wordt van bepaalde zijde ook verder aangewakkerd.
Door de ontwikkeling van het kapitalisme wordt de wereld als het ware dooreen geschud. Onzekerheid troef onder de mensen. Internationaal opgevoede spanningen, afkalving van sociale verworvenheden. Onzekerheid is de nieuwe zekerheid. Zij die de financiële en politieke touwtjes in handen hebben willen dit en bevorderen de politieke besluitvorming teneinde de grote rovers nog meer vrijheid te bezorgen, met de valse bewering dat de mensen - in feite de slachtoffers - ook meer vrijheid zullen krijgen. Weg met die betuttelende overheid met haar regels die eenieders vrijheid maar beperken...
Het gaat om mensen die veel te verliezen hebben: vrede en een redelijk sociaal leven. Alle berichten over defensie en NAVO gaan over de vijand waartegen wij ons zouden moeten wapenen. In alle tegenwoordige berichtgeving is oorlogsdreiging reëel. Steeds minder mensen hebben nog vast werk en steeds meer verzuipen er in de rompslomp om een minimuminkomen bij elkaar te kunnen harken. "Ze pakken ons alles af", is een veel gehoorde zin.
Pensioenleeftijd verhoogd, bedrijfspensioenen jarenlang niet geïndexeerd, bezuinigingen op zorg, enzovoort. Vakbonden en belangenorganisaties, zoals ouderenbonden, laten het liggen en mogen 'op niveau' meepraten en adviseren over bezuinigingen en achteruitgang. Schelden op de politiek, op de regering, op de zakkenvullers, het heeft niet geholpen. Wat vaak overblijft is de schuld van de buurman, de vreemdeling. Laatst was ik bij een plaatsgenoot die mijn hulp nodig had. Deze komt oorspronkelijk uit Duitsland en woont hier al vele jaren. Hij weet heel goed wat er in zijn geboorteland gaande is. "Merkel zegt dan wel 'wir schaffen das', maar ik ken mensen in Duitsland die werkloos zijn en van 450.- euro per maand moeten leven; maar de opvang van vluchtelingen kost handenvol geld; daar is wel geld voor."Daar sta je dan. Met een citaat uit het Communistisch Manifest kom je er niet.
Zeker, ik ken ook mensen die zeggen dat het de samenleving verrijkt en dat zijn vaak ook goedwillende mensen die conflicten willen vermijden, maar ze onbedoeld juist aanwakkeren. Bij mensen die tegenwoordig de eindjes aan elkaar moeten knopen kun je moeilijk met dit soort romantische denkbeelden aankomen. Versta me wel, ik heb het niet over notoire kankeraars. Maar veel mensen - vooral uit de arbeidersklasse - zijn verleerd om te zien wie hun echte tegenstander is. Zij, die tegen de echte tegenstander voor, met en namens hen zouden moeten knokken, hebben veelal niet thuis gegeven. Veel mensen voelen zich in de steek gelaten door 'links' en keren zich daarom af van wat ze eerst als hun politieke thuishaven zagen.
Uiteraard is deze ontwikkeling allang aan de gang en verspreidt zich als een gevaarlijke bacterie over vooral de generatie van het hier altijd gewoond hebbende deel van de werkende bevolking. In andere landen van Europa hetzelfde. Nederland is hun Nederland niet meer. Maar datzelfde speelt ook bij veel landgenoten die zich hier, om meerdere redenen, later hebben gevestigd. Zij ervaren een ander Nederland dan dat van zo'n twintig jaar geleden. Alles bij elkaar voer voor nieuwe partijen en bewegingen, die of vreemdelingenhaat aanwakkeren of die daar nu juist een strijdpunt van maken.
Gevoeligheden spelen vaak een grote rol, waarbij dikwijls een deel van hun geschiedenis, die een andere dan de Nederlandse kan zijn, meespeelt.
Het lijkt al voor een deel gelukt te zijn: veel mensen die de gevolgen van de voor hen ten nadele veranderde economische omstandigheden - levensniveau, toenemende onzekerheid - ondervinden, zien niet meer wie hun tegenstander is, door wie en in wiens belang dit alles gebeurt. Of zij zien dit nog wel, maar voelen zich machteloos. De bierkaai, waartegen niet te vechten is. Er wordt gewezen naar de ander die hetzelfde ondervindt en daarbij ook nog de eigen specifieke problemen kent. Het is waar: hij of zij die honderden miljoenen of zelfs miljarden bezit en met enkele bewegingen met geld veranderingen teweeg kan brengen, waar zeer velen op deze aarde gevolgen van ondervinden, is de bierkaai. Maar om niet in lankmoedigheid te vervallen, de geschiedenis heeft geleerd dat de bierkaai omver kan.
De 'bierkaai' heeft belang bij een twee-, drie- of nog meer deling onder de bevolking. Om de echte tweedeling, die tussen kapitaal en arbeid, uit de hoofden van de mensen te halen. Gevoeligheden, die er vaak echt toe doen, moeten daarboven uitstijgen. Dat kan het best door te beseffen wie de échte tegenstander is. En wat de natiestaat Nederland betreft: deze natiestaat wordt bedreigd door de grote multinationals in Europa en de rest van de wereld. Voor hen bestaat de natiestaat allang niet meer. Voor het grote geld, ten behoeve van de almacht van de superrijken bestaan er geen grenzen meer. Dit wetende, zou moeten doen beseffen dat ons land steeds verandert in een ander Nederland. In het voordeel van de tegenstander en in het nadeel van al die hier wonende mensen die van een maandelijks inkomen afhankelijk zijn.