Demonstratie in de sneeuw. (Foto: Manifest/NCPN Twente).
Demonstratie in Zuiderpark in Den Haag (Foto: AOb)
Ron Verhoef
Bijna alle partijen waren het er over eens tijdens de verkiezingsstrijd. Er moest meer geld naar het onderwijs. Dat was in elk geval het kernpunt van D66 dat er bekend om staat sterke aanhang in het onderwijs te hebben. De vraag is dan ook wat de nieuwe regering allemaal gaat doen voor het onderwijs.
Dat blijkt tot nu toe bitter weinig te zijn. In plaats van één minister zijn er nu twee ministers. Ingrid van Engelshoven gaat over mbo, hoger onderwijs en cultuur en Arie Slob doet basisonderwijs, voortgezet onderwijs en media. Je zou denken dat er twee ministers nodig zijn omdat er veel werk is om het onderwijs te verbeteren. In werkelijkheid moesten de diverse ministersposten redelijk verdeeld worden tussen de partijen en gaf de staat van het onderwijs niet de doorslag om twee ministers te benoemen.
Van de beloofde miljoenen in de verkiezingsprogramma's kwam alvast niets in huis. Arie Slob scheept het basisonderwijs af met 270 miljoen euro. Ruim een miljard te weinig om de problemen in het basisonderwijs op te lossen. Hoe hij de problemen van de werkdruk wel wil oplossen? Door het probleem bij de scholen te leggen, die moeten het zelf maar oplossen.
Dat geldt overigens ook voor Van Engelshoven. Bij de miljoenen die beiden hebben toegezegd schuilt namelijk een behoorlijke adder onder het gras. De ministers willen dat geld alleen vrijgeven als de scholen in de nieuwe cao's afzien van het handhaven van bovenwettelijke maatregelen. Tot nu toe is in de cao's voorzien in reparaties voor de verslechtering van de sociale zekerheid. Deze reparaties betreffen vooral ouderen. Voor veel ouderen is de werkdruk te hoog en zij lopen daarom vast. In de cao's zijn daarvoor verkapte vormen van prepensioen voorzien. Ook is er sprake van een aangepaste ww-regeling.
Dat kost scholen inderdaad geld, maar het is wel één van de weinige dingen die werken om het onderwijs nog enigszins aantrekkelijk te maken. Dat moet er van de nieuwe regering dus allemaal af voordat het extra investeren pas aan de orde komt en dan nog pas in 2021.
Overigens lopen ook steeds meer jonge docenten vast in het onderwijs. Het ziekteverzuim is hoog, evenals het verloop van personeel. Veel jonge docenten verlaten al na een paar jaar het onderwijs. Geld voor werkdrukvermindering is dus absoluut geen overbodige luxe. In plaats daarvan komt er werkdrukverzwaring. Met het nieuwe lerarenregister krijgen de docenten er een extra taak bij, namelijk het bijhouden van hun scholingsdossier, voorheen een taak van personeelszaken. Voor het up-to-date blijven wordt de docent nu zelf verantwoordelijk. Doet hij dat onvoldoende dan mag hij niet langer lesgeven totdat hij opnieuw aan de scholingsnorm voldoet.
Nu is bijscholing van docenten natuurlijk van essentieel belang, alleen was in het verleden de school er verantwoordelijk voor dat zijn personeel voldoende geschoold werd. Nu wordt dat de docent zelf. Voor het extra werk dat de docent nu krijgt dat voorheen door anderen werd gedaan, komt echter geen extra tijd beschikbaar. Wat de managers doen met de tijd die ze overhouden is niet geheel duidelijk, aangezien het inmiddels standaardpraktijk is om het echte managen over te laten aan externen of docenten zelf.
Geen van deze problemen gaat dus aangepakt worden. Van de beloofde miljoenen komt niets daadwerkelijk op de werkvloer terecht en er wordt ook geen cent besteed aan het oplossen van de knelpunten. Ondertussen keldert Nederland steeds verder naar beneden op de internationale lijst van onderwijskwaliteit. Het land is zelfs op de OESO top 10 gezakt. Klaarblijkelijk heeft de nieuwe regering daar geen moeite mee.
Arie Slob is wel in gesprek gegaan met de leraren van het basisonderwijs maar dat was vooral eenrichtingverkeer. Van Engelshoven heeft zich nog niet laten zien. Geen wonder dus dat de leraren in het basisonderwijs op 12 december weer staakten. Dit keer niet met een grote demonstratie maar met diverse lokale acties. De opkomst was echter nog steeds groot. De leraren willen niet dat er aan hun arbeidsvoorwaarden wordt gerommeld, maar willen wel een oplossing voor de knelpunten in het onderwijs. Arie Slob vertelt de leraren dat daar geen geld voor is. Wie gelooft dat echter nog nu de regering wel belastingcadeau's weggeeft aan de rijken?
Of D66 zijn trouwe achterban in het onderwijs behoudt, valt ook nog maar te bezien. Veel van de D66-stemmers zullen met een kater achterblijven. Wat in de oppositie zo goed leek te gaan, bleek Pechtold in de coalitieonderhandelingen niet te lukken. Dat heb je als macht belangrijker wordt dan principes.