TRUKE
Rinze Visser
Schuldenproblematiek bij huishoudens is de laatste tijd een politiek thema geworden. Ook de nationale overheid heeft hier een bescheiden bedrag voor uitgetrokken. Uiteraard is dit onderwerp voor vooral locale politici aanleiding naar buiten te treden, om belangstelling te tonen en de 'gutmensch' - vergeef mij dit niet bepaald fijnzinnige woord - uit te hangen.
Wat opvalt is dat het hierbij altijd gaat over mensen die niet in staat zijn met geld om te gaan. Die mensen hebben dan een probleem dat om een oplossing vraagt. Dat zijn mensen die vanwege ongeletterdheid, beperkte geestelijke vermogens of ernstige gezinsproblemen niet in staat zijn met het meestal lage inkomen om te gaan. Die hebben hulp nodig. Maar die hulp moet - gezien de 'nieuwe' inzichten - vooral niet meer van of door middel van de plaatselijke overheid komen, maar uit de buurt. Maar er zijn ook nogal wat mensen, goed van lijf en leden en verstand, die het niet meer bolwerken en de kluts kwijtraken. Mensen met karige inkomens. In alle en dan ook alle verhalen die ik over dit onderwerp gelezen heb ontbreekt een belangrijke oorzaak: de gevolgen van de kapitalistische crisis, toenemende onzekerheid, gebrek aan vast werk en inkomen.
De overheid, ook de lagere overheid, die voor een groot deel verantwoordelijk is voor en ook schuldig is aan het in de schulden raken van mensen matigt zich aan mensen de helpende hand te bieden. Achterblijvers, zo worden ze vaak genoemd. Mensen dus, die moeite hebben om van een dubbeltje een kwartje te worden. Leven in een 'vechtmaatschappij' waarin weer anderen alle mogelijkheden krijgen om van een kwartje een tientje te worden. Wie hebben het ook alweer over het verdelen van de koek?
Gezinnen en alleenstaanden die niet in staat waren om met een laag en soms ook onzeker inkomen om te gaan, konden gebruikmaken van het zgn budgetbeheer. Het gaat dan om mensen die in de schuldsanering hadden gezeten of bij wie voorkomen moest worden om in de schulden te raken. Bij een positieve indicatie betaalde de gemeente de eraan verbonden kosten. Zestig euro per maand. Enige jaren geleden werd dat afgeschaft. Er werd de keus voorgelegd: blijvend budgetbeheer voor eigen rekening of niet meer van de regeling gebruikmaken. De NCPN heeft hierover destijds schriftelijke vragen aan B en W van de gemeente gesteld. Het antwoord was dus: familie of de buurman of buurvrouw moesten die taak maar overnemen.
Voor mensen met lage inkomens en geldproblemen is de keus snel gemaakt. Zelf de vergoeding moeten betalen, die inmiddels vijfenzeventig euro per maand bedraagt, zou hen in nog grotere geld- en dus betalingsproblemen brengen. Dit is weer een van de uitkomsten van wat men de participatiemaatschappij noemt. Wat in de thuiszorg, vooral huishoudelijke hulp voor gebrekkige ouderen al gemeengoed is.
In Nederland zijn wij allemaal gelijk. Arm en rijk lopen, zoals de muis en de olifant, allebei met hun gezamenlijk gewicht, over de brug. Allemaal gelijk. Zoals ik ook in een boek las. In Alphen aan de Rijn, zo lees ik, zijn alle families makelaar, scheepswerfeigenaar, directeur van een machinefabriek, bouwondernemer... Maar vroeger waren we ook al allemaal gelijk. Zo lees ik ook nog dat het romantisch huwelijk nog niet zo oud is en dat in vroeger tijden de families verbintenissen sloten om oorlogen te voorkomen, landbouwgronden samen te voegen, om geld en titels te ontvangen. Zó opgeschreven dat er geen andere mensen dan de elites en machthebbers bestaan. De rest - de zekere grote rest - dat zijn geen mensen. De niet-genoemden waarvan er heden schulden hebben, waarmee de plaatselijke politieke hotemetoten mooi weer proberen te spelen.
Het zijn de mensen van wie velen elke dag hun eten en drinken bij elkaar moeten scharrelen, moeite hebben om hun financiële verplichtingen na te komen. Mensen die bij de zoveelste sanering hun werk verloren hebben. Waaronder ook bij bedrijven zoals in Alphen aan de Rijn, waar de bezitters ervan exclusief tot de mensheid behoren; of bij bezitters van bedrijven, nazaten van slavenhandelaars. Het zijn die mensen die toen nog uit liefde met elkaar trouwden en niet uit kapitalistische berekening, de niet-bestaanden, de dubbeltjes, die de last van de crisis en het neoliberalisme ondervinden. De mensen, de nazaten van hen die het niet was te doen om grondgebied uit te breiden, om geld en titels.
Over die mensen maakt de overheid zich zorgen, zo lees ik in het blad van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Zorgen, vooral vanuit de angst dat zij later meer zullen gaan kosten aan maatschappelijke zorg. Van alles wordt hiervoor opgetuigd. Zoals bijvoorbeeld in de gemeente Den Haag. Een Fikks-app voor mensen om hun financiën op orde te krijgen. Een Jongeren Perspectief Fonds. Een Schuldenlabo70. En uiteraard, het leveren van maatwerk, een in gemeenteland veel gebruikt woord. En niet te vergeten is er ook nog de Stichting Society Impact. En ook nog, ik zou het bijna vergeten, het project Sociaal Hospitaal.
Zo is er ook de link gelegd met de gezondheidszorg. Want eigenlijk lijden die mensen, de dubbeltjes, aan een ziekte. Zo zien we maar weer: de overheid waakt over uw gezondheid, over uw geluk en welzijn. Gelukkig dat de mensen die het moeilijk hebben zich geen zorgen hoeven te maken over hun geërfde familiebezit. Een vroegere minister-president van CDA-huize zei het eens zó: "Ik ben een vermogend man, dat geeft mij veel zorgen, maar daarover beklaag ik mijzelf niet..." Ondanks alles: fijne kerstdagen en een gelukkig en vooral strijdbaar nieuwjaar toegewenst!