Bootvluchtelingen komen aan land in 2015. Duizenden verdronken. (Foto: ggia/Flickr/cc/by-nc-nd)
Eugene McCartan
De crisis van het kapitalistisch economisch systeem breidt zich alsmaar verder uit. De invoering door de Verenigde Staten van beperkte importheffingen op onder andere staal is hiervan slechts het zoveelste voorbeeld. (...) Trump heeft de tot nu toe gebruikelijke handelsregels opzijgeschoven, omdat die de belangen van een aanzienlijk deel van het Amerikaans kapitaal niet meer dienen. (...) De huidige strijd is niet het gevolg van het optreden van een excentriek individu, maar van de invloed van reële economische krachten die zich in de tarievenoorlog manifesteren. (...) Onder het kapitalisme gebeurt niets dat niet gedreven wordt door winst en de accumulatie en concentratie van rijkdom.
Volgens de marxistische theorie zou na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie een verhoogde rivaliteit en competitie tussen de machtige landen en blokken verwacht mogen worden. Uit lijfsbehoud hadden de grootmachten voordien weerstand moeten bieden tegen het socialisme en hun onderlinge verdeeldheid en concurrentie opzijgezet om een gesloten front te vormen tegen de Sovjet-Unie. Het is interessant, en nogal verrassend, dat deze eenheid na 1991 nog bijna 30 jaar heeft standgehouden. Maar onder druk van de permanente economische crisis en stagnatie kan die uiteindelijk uit elkaar gaan vallen. Dan zal een nog gevaarlijker wereld ontstaan, met een toegenomen openlijke rivaliteit tussen machtsblokken rondom de VS, de Europese Unie, Rusland en China. Te zijner tijd zou ook een Afrikaans blok zich tot een macht kunnen ontwikkelen - maar de schade die het westerse imperialisme daar heeft aangericht is zo groot, dat zoiets nog ver weg is.
De oorlogen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika laten zien dat economische wedijver en het afbakenen van invloedssferen kunnen leiden tot nieuwe verschrikkingen en catastrofes voor de mensen daar. De EU wordt geconfronteerd met wat ze 'een vloedgolf van illegale economische migranten' noemt. En die heeft op zijn beurt geleid tot een reactie onder een aanzienlijk deel van de arbeiders in de EU-lidstaten. Bondskanselier Merkel wilde de grenzen openhouden en alle migranten tot de EU toelaten. Dit in dienst van de belangen van Duitse en andere monopolies, want die hebben behoefte aan een constante toestroom van goedkope arbeid.
Duitsland wordt, net als andere EU-lidstaten, geconfronteerd met een belangrijk langetermijnprobleem rondom bevolkingsgroei en stagnatie. De overheersende trend is een dalend geboortecijfer onder de autochtone bevolking, en migranten zijn nodig om op bepaalde terreinen van economische activiteit de gaten te vullen. Een en ander heeft interne economische spanningen tot gevolg gehad en binnen de EU een race naar de bodem mogelijk gemaakt. En dat heeft op zijn beurt in de EU-landen een politieke en culturele reactie opgeroepen, die een broedplaats vormt voor racistische en neofascistische krachten, het reserveleger van het kapitaal.
De EU buit deze krachten uit voor haar eigen doelen en gebruikt ze als excuus voor een verdere machtsconcentratie. De arbeiders in de EU hebben daarentegen te maken met voortdurende aanvallen door nationale overheden - gestuurd door en opererend binnen de EU-verdragsverplichtingen - op de sociale en economische verworvenheden die ze over een periode van vele decennia hebben binnengehaald. Hun kijk op de wereld is inmiddels zo gestuurd, dat ze de migranten als het probleem zien, en niet het systeem zelf. Enkele arbeiders zijn de EU, of aspecten daarvan, wel al als de bron van hun problemen gaan zien, maar veel anderen zijn nog lang niet zover. De EU is heel succesvol geweest met deze strategie om arbeiders te misleiden door misbruik te maken van de situatie van duizenden mensen die de verschillende oorlogen in het Midden-Oosten ontvluchten. Oorlogen, die hen opgedrongen zijn door de VS, de EU zelf en hun bondgenoten.
Tot nu toe heeft de EU het effect van haar beleid met betrekking tot de landen en volkeren in Afrika - in de vorm van haar Economische Partnerschapsakkoorden - met succes kunnen verhullen. Ook in de VS zien de arbeiders alleen maar de illegale economische migranten uit Mexico en Centraal-Amerika, en niet de gevolgen van de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst NAFTA voor zowel de Amerikaanse arbeiders als de arbeiders, boeren en armen ten zuiden van de VS. Evenmin zien ze de rol van de Amerikaanse monopolies, die productie naar Mexico hebben verplaatst en daar fabrieken hebben gevestigd, die draaien op slavenlonen en vreselijke, gevaarlijke werkomstandigheden, terwijl de imperialistische krachten vrijuit gaan.
Als we kijken naar de gevolgen van de handelspraktijken van de EU met betrekking tot Afrika, dan zien we het volgende. Afrika is rijk aan grondstoffen: goud, platina, diamanten, uranium, tantalium, koper, olie, aardgas, waardevolle houtsoorten, cacao, koffie en nog veel meer. Vroeger werden deze rijkdommen met genadeloze onderdrukking rechtstreeks door de oude Europese koloniale machten gecontroleerd en geëxploiteerd. Tegenwoordig loopt deze afhankelijkheidsrelatie in samenwerking met de lokaal heersende Afrikaanse elite via het Europees neokolonialisme. Enerzijds is er in Afrika een goedkoop lokaal arbeidspotentieel opgebouwd, anderzijds controleert de EU zowel de binnenlandse als de internationale markten van de Afrikaanse landen, waardoor verschillende lagen en niveaus van afhankelijkheid zijn ontstaan. De EU eist van deze landen open toegang voor haar goederen en diensten, en herstructureert tegelijk zowel de industrie- als de landbouwsector van de lokale economie om beide dienstbaar te maken aan haar behoeften. (...)
Alle westerse media en ook enkele hulporganisaties negeren de werkelijke gevolgen van het neokolonialisme voor de Afrikanen. Van Afrikaanse landen wordt gezegd dat ze corrupt zijn - veel zijn dat ook; maar wie koopt wie om? En wie profiteert daarvan? - of dat ze economisch verkeerd bestuurd worden en enkel bestaan bij de gratie van buitenlandse giften. In werkelijkheid betalen de Afrikaanse landen juist jaarlijks netto zo'n 58 miljard dollar aan het buitenland. De sociale gevolgen hiervan zijn desastreus. In Sub-Sahara Afrika, met een bevolking van beduidend meer dan 1 miljard mensen, waarvan 60 procent jonger dan 24 jaar, leeft ongeveer twee derde in armoede. En daarvan circa 40 procent, dus bijna 400 miljoen mensen, in extreme armoede. Dat is de werkelijke politiek van de EU met betrekking tot Afrika, en niet de gelikte pr die door Brussel wordt verspreid en door liberalen en velen ter linkerzijde wordt geslikt.
De stroom van mensen vanuit het Zuiden is het directe gevolg van twee onderling verbonden factoren: oorlogen en economisch neokolonialisme. De vele oorlogen die op dit moment woeden, zijn het resultaat van de pogingen van het imperialisme om zich meester te maken van rijkdommen, land en mensen. Waar men zich in Afrika verzekerd had van een politiek onderdanige, nationaal heersende elite, daar gebruikte men vervolgens handel om de lokale barrières te slechten en zo de controle en macht te verkrijgen over de lokale economieën en met name hun natuurlijke rijkdommen. De lokale elite roomt wat van de inkomsten af, zet die op Zwitserse bankrekeningen en maakt ze zo beschikbaar voor verdere speculatie door mondiale financieringsmaatschappijen. Of ze participeert zelf in vastgoedspeculatie in Londen, Parijs of elders.
De overgrote meerderheid van de miljoenen mensen die ontheemd zijn als een direct gevolg van het beleid en de praktijk van het imperialisme in Afrika, Azië en het Midden-Oosten, bevindt zich in hun eigen land of in een buurland. De minderheid die naar het Westen reist op zoek naar een veiliger en beter leven voor zichzelf en hun kinderen, wordt met minachting en toenemende wreedheid behandeld. De boodschap is: 'We willen je hier niet.' De EU gebruikt hardvochtige uitsluitingspraktijken, die haar eigen liberale elite zou veroordelen als racistisch, populistisch en xenofoob/nationalistisch als de Trump-regering het zou wagen om die toe te passen. Dus als de imperialistische regering in Washington miljarden dollars aan Mexico zou betalen om de migrantenstroom te stoppen; zou voorstellen om detentiecentra voor migranten op de zetten in de Centraal-Amerikaanse buurlanden; boten die in de Golf van Mexico aan land proberen te komen, zou terugsturen; en met woorden en wetten niet-gouvernementele hulporganisaties zou aanpakken, die migranten bijstaan. (...) Hypocrisie en meten-met-twee-maten zijn blijkbaar begrippen die in het gedachtegoed van deze EU-elite niet voorkomen!
De schijnbare tegenstelling tussen enerzijds de behoefte van vergrijzende EU-landen aan arbeidsimmigranten en anderzijds hun anti-immigratie retoriek en praktijk is te verklaren uit de combinatie van beleidslijnen die de imperialistische EU-landen volgen: economische uitbuiting van Afrika en landen elders op de wereld door het opleggen van oneerlijke handels- en investeringsvoorwaarden; oorlog voeren in het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Centraal-Azië om invloed, overheersing en controle; immigranten tot zondebok maken om hun binnenlands economisch beleid van 'bezuinigingen' te maskeren; de neerwaartse druk op de lonen die uitgaat van de immigrantenarbeid; en een voortdurende postkoloniale minachting voor de 'inferieure' volkeren en rassen van het mondiale Zuiden. Dit alles tezamen leidt ertoe dat alleen de 'juiste' soort immigrant welkom is. Maar zoals elke tegenstelling zal ook deze op de lange termijn zo goed als zeker opgeheven worden door economische noodzaak.
Het monopoliekapitalistisch imperialisme exporteert zijn kapitaal overal heen waar het maar investeringsmogelijkheden en winst kan vinden. Dat is de vaste drijvende kracht achter alle beleid en praktijk van de grootmachten. Totdat we in eigen land de confrontatie aangaan met het imperialisme en het verslaan, zullen de arbeidersklasse in Europa, Amerika en elders, en de gewone mensen op de wereld de pijnlijke gevolgen blijven ondervinden van de toe-eigening en accumulatie van rijkdom door het monopoliekapitaal. Voor de westerse regeringen en mondiale monopolies is het een win-winsituatie, de bevolking van Afrika daarentegen zit gevangen in armoede. Wat kunnen velen van hen anders doen dan noordwaarts naar Europa reizen, want ze weten dat daarheen de rijkdom verscheept is, die uit hun land is gestolen?
De boten die nu de gevaarlijke oversteek over de Middellandse Zee maken met aan boord wanhopige mensen, gaan de verkeerde kant op met de verkeerde mensen. De rijken en machtigen moeten op die boten gezet worden en gedwongen worden om met lange werkdagen en een laag loon in hun levensonderhoud te voorzien. Totdat de arbeiders dit voor elkaar brengen, zal er niets veranderen.
Bron: Socialist Voice, juli 2018
https://socialistvoice.ie/2018/07/the-wrong-people-are-in-the-boats/
Vertaling: Louis Wilms.