Greg Godels/Zoltan Zigedy
Hoe kan het gebeuren dat een onpopulaire, rechtse president van de VS een einde maakt aan zeven jaar onverklaarde en ongerechtvaardigde oorlog tegen de Syrische regering, terwijl een groot deel van de liberale gevestigde orde de hakken in het zand zet en zich verzet tegen het vooruitzicht op vrede?
Hoe kan het zijn dat een generaal die bekend stond als 'de dolle hond' en 'de slager van Fallujah' door weldenkend links wordt bejubeld als een toonbeeld van gematigdheid en redelijkheid? En hoe kan het dat een linkse coryfee als Noam Chomsky, voorheen een uitgesproken criticus van Amerikaanse agressie, zich verzet tegen het terugtrekken van Amerikaanse troepen uit Syrië, een land waar Amerikaanse troepen niets te zoeken hebben?
Deze vragen geven aan dat politieke denkers de weg kwijt zijn geraakt en dat de geijkte politieke stellingnames op losse schroeven zijn komen te staan. Dankzij Trumps presidentschap en de sterk gepolariseerde reacties passen daden en gebeurtenissen - grote en kleine - nog maar in twee slecht passende hokjes: het pro- en het anti-Trumphokje.
Neem het overlijden van twee jonge migranten, onlangs, in een overheidsinstelling. De vingers wijzen als vanzelf naar Donald Trump en zijn luidruchtige, ordinaire en racistische tirades tegen de immigratie. Dat is op zich niet onterecht, maar het gaat volledig voorbij aan het feit dat het draconische Immigrations and Customs Enforcement (ICE)-beleid in 2002 met steun van beide partijen en een vrijwel unanieme steun in het leven is geroepen.
Het gaat bovendien voorbij aan talrijke eerdere ICE-gerelateerde overlijdensgevallen (107 overlijdensgevallen tussen 2003 en 2007, om maar wat te noemen). Trumps critici hoor je ook niet over de aanhoudende corruptie en over de handel in contracten, twee smetten op het blazoen van de ICE. Waar waren deze critici toen Obama als opper-deporteur 2,4 miljoen immigranten de deur wees? Van de in 2015 gedeporteerde immigranten had zo'n 40 procent geen strafblad. Maar het lot van immigranten is, in de kringen van oppositie-liberalen en hun media-volgers, alleen interessant als het ingezet kan worden tegen Trump en diens handlangers.
Nu de bouw van Trumps anti-immigrantenmuur een overheidstekort veroorzaakt heeft, is het verontwaardigde gehuil onder de Democratische oppositie en de televisie-krijgers niet van de lucht. Wederom terecht, want Trumps muur is een schokkende krenking van de menselijke waardigheid van immigranten en een overtrokken reactie op een overdreven angst. Maar aan de andere kant: waar blijft de verontwaardiging over de muur waarmee Israël zijn Palestijnse buren buiten de deur houdt, ten koste van hun waardigheid en hun welzijn? De parallel vindt geen gehoor en krijgt geen aandacht in de gevestigde media.
Ook de gewelddadige dood van Washington Post-correspondent Khashoggi door Saoedi-Arabië, op stuitende wijze gebagatelliseerd door Trumps kneuzige verdediging van de Saoedische kroonprins, wordt dankbaar gebruikt om Trump in een kwaad daglicht te zetten. Maar dan komt een aan de CIA gelieerde instantie, tegelijkertijd met Trumps verdediging van het criminele Saoedi-regime, voor de dag met een rapport waaruit blijkt dat het Saoedische leger en zijn bondgenoten in de burgeroorlog in Jemen de dood van 85.000 kinderen op hun geweten hebben. De gevestigde media reageerden ongeveer even geschokt als Claude Rains in Casablanca, wanneer die constateert dat er gegokt wordt in Ricks café...
En dat terwijl onafhankelijke, maar gemarginaliseerde, media al zolang als het conflict duurt verslag leggen van de Saoedische oorlogsmisdaden, en de Amerikaanse steun aan de Saoedische inmenging, evenals de illegale Amerikaanse inmenging in het conflict, al dateren van voor Trumps presidentschap.
En dan is er nog de grote leugen die 'RussiaGate' heet: de vooralsnog onbewezen verdenking van inmenging in binnenlandse aangelegenheden, geuit door dezelfde Amerikaanse inlichtingendiensten die zich al decennialang schuldig maken aan grootscheepse sabotage, beïnvloeding, corruptieve en militaire interventie in de aangelegenheden van de ene regering na de andere. Liberalen hopen nog altijd dat het uitzichtloze gerechtelijk onderzoek van Mueller c.s. ertoe zal leiden dat Trump persoonlijk in verband gebracht kan worden met de Russen.
Het is makkelijk om de ongerijmdheden en blinde vlekken die Amerikaanse liberalen parten spelen af te doen als hypocrisie. Dat is het ook, ongetwijfeld. Maar die hypocrisie, die liberalen in de armen drijft van de neoconservatieven, van de FBI, de CIA en andere instanties die onze burgers bespioneren, van krijgslustige generaals en van de gevestigde media die de mond vol hebben van 'massavernietigingswapens' en democratisch verkozen Venezolaanse 'dictators', heeft een achterliggende oorzaak.
En dat is de diepgewortelde tweespalt die het Amerikaanse politieke systeem kenmerkt, en die het ongeschikt maakt voor de politieke werkelijkheid van vandaag de dag. De twee bourgeois-partijen die de Amerikaanse politiek uitmaken, vertegenwoordigen samen een klein platform dat geen vorm en geen betekenis kan geven aan de aanhoudende crisis van het decadente Amerikaanse kapitalisme, een crisis waarop het twee-partijendenken geen verhelderend licht werpt.
Binnen de alom geaccepteerde grenzen van het hedendaagse politieke discours is het onmogelijk om het fenomeen Trump te bekritiseren zonder te vervallen in samenzweringstheorieën en in bizarre belangenverstrengelingen. Een echte kritiek op de opmars van Trump vraagt om een alomvattende analyse, of liever nog: om het aan de orde stellen van de diepgaande corruptie en dysfunctionaliteit van het twee-partijensysteem en van de basis van dat systeem in het monopolie-kapitalisme.
De betekenis van Trump strekt zich verder uit dan zijn losgeslagen ego, zijn corporale bekrompenheid en zijn grenzeloze onkunde, maar voor een echt exposé van het neo-imperialistische nationalisme, het perverse populisme en het ongerijmde buitenlandse beleid dat Trumps regering kenmerkt, ontbreekt het onze politieke leiders en de gevestigde media aan bereidheid.
Dat de media, de twee partijen, de rechterlijke macht, het Congres, de banken en andere instituties de afgelopen jaren hun gezag volledig kwijtgeraakt zijn, is een feit dat in de ene na de andere peiling aan het licht gebracht wordt. Toch wijzen dezelfde peilingen ook op een aanhoudend vertrouwen in het leger en in de inlichtingendiensten. Geen wonder dat onze politieke leiders en de gevestigde media deze instituten als verloren geliefden omarmen. Geen wonder dat politici die oud-militairen op belangrijke posities zetten, zich te buiten gaan aan vlaggengewapper en een aanhoudend militarisme prediken. En geen wonder dat de media hun oren laten hangen naar een grote hoeveelheid oud-generaals en gepensioneerde medewerkers van de inlichtingendiensten. In plaats van hun gezagsverlies aan de orde te stellen, kiezen onze leiders voor een vunzig opportunisme.
Na het einde van de Koude Oorlog werd Amerika's wereldheerschappij lange tijd alom geaccepteerd, dan wel ternauwernood bestreden. Vandaag de dag ligt deze heerschappij onder vuur: de Volksrepubliek China, Rusland en andere landen en samenwerkingsverbanden verzetten zich tegen de eisen en het beleid van de VS en komen voor hun eigen belangen op. We leven in een andere wereld - een minder kneedbare wereld dan die, waarin G.H.W. Bush zijn bondgenoten voor de eerste Irak-oorlog kon werven.
Hoe wanhopig de VS zijn om het tij te keren blijkt wel uit de almaar groeiende hoeveelheid internationale sancties. Het is duidelijk dat de voorhoede van beide partijen en in de media zich geen wereld zonder Amerikaanse hegemonie wenst voor te stellen. Hun doel is niet het bewerkstelligen van een wereldwijde gelijkheid, maar het bestrijden van vermeende schurken en agressoren.
Waar zowel de politieke partijen als de gevestigde media ondertussen aan voorbijgaan is de kaalslag die de opmars van economische ongelijkheid heeft teweeggebracht en de rampzalige teloorgang van de veiligheid en het welzijn van de werkenden ten gevolge van de crisis van 2007-2008. Verblind door hun beursresultaten en door de arrogantie die hun klasse kenmerkt, veronachtzaamden de partij-elites de belangen van miljoenen stemmers, die van zich lieten horen bij de verkiezingen van 2016. Liever dan te luisteren naar hun grieven las men de arbeidersklasse de les over de harde werkelijkheid van de hedendaagse markt.
Zo schiep men een voedingsbodem voor het fenomeen Trump, met zijn onoprechte, onrealistische beloften aan de achtergebleven kiezers, zijn gelofte om de VS weer groot te maken, zijn beslag op het wereldleiderschap en zijn karikaturale versie van politiek cynisme. Dit fenomeen richt zich op kiezers die niet herkend worden, ja: onherkenbaar zijn voor de liberale elites, in wier handen het politieke discours zich heeft ontwikkeld tot een vertrouwelijk, vriendschappelijk onderonsje met het monopolie-kapitalisme en de aanverwante instellingen.
Het circus Trump gedijt in de politieke leegte die ontstaan is in het kielzog van de Democratische partij. De absurde vormen die de hedendaagse kritiek op Trump en de zijnen aanneemt, is een gevolg van het feit dat de Democratische partij zich uitsluitend is gaan richten op de bedrijfswereld en de aangelegenheden van de (petite-)bourgeoisie.
Nieuwe verkiezingen kunnen een einde maken aan de regering-Trump, maar niet aan de decennialange werkelijkheid van bankroete, decadente politiek waarin het fenomeen Trump groot werd. Het is dwaas om te hopen dat de corrupte Democratische partijleiding een nieuwe koers uit zou kunnen zetten, die ons weg voert van het tragische pad dat de beide partijen van Reagan naar Trump heeft geleid.
Weet u nog hoe men in Europa reikhalzend uitkeek naar het moment waarop de abominabele Silvio Berlusconi het politieke toneel zou verlaten? Vandaag de dag is Italië, bij gebrek aan een authentieke, toegewijde beweging tegen het monopolie-kapitalisme, nog verder van huis, met aan het roer de minstens zo verwerpelijke en misschien nog wel dysfunctionelere coalitie tussen Lega en de Vijf Sterren.
Laat dit een les zijn voor Amerikaanse liberalen die in de rij staan om hun integriteit aan de vijand te verkwanselen, in de ijdele hoop Trump de deur te kunnen wijzen.
Vertaling Christiaan Caspers.