Amerika tegen China, de nieuwe Koude Oorlog?

Dirk Nimmegeers

In haar boek 'Amerika tegen China. De nieuwe Koude Oorlog?' ontzenuwt Jude Woodward het dominante verhaal over China en de VS. China wordt volgens dat verhaal steeds machtiger en bedreigender. Het land zou economische en territoriale expansie nastreven en de VS is uiteindelijk de enige macht die China wil en kan tegenhouden. Jude Woodward haalt die redenering onderuit. De actualiteit laat volgens haar zien dat de agressie juist van de VS uitgaat en welbewust tegen China gericht is. De naoorlogse geschiedenis geeft ons daarbij een verklaring. Woodward biedt een kijkje in het arsenaal van tactieken die de VS tijdens de eerste Koude Oorlog hebben ingezet en waaruit ze opnieuw zouden kunnen putten.

Woodward schrijft dat beheersing van China voor de VS op dit moment de hoogste prioriteit heeft. Die keuze is gemaakt door Obama en Hillary Clinton en heeft geleid tot een grote ommekeer in de Amerikaanse strategie. Nooit eerder is de Amerikaanse bemoeienis met China en het streven om de onafhankelijke en in essentie linkse koers van dat land te dwarsbomen zo groot geweest.

Met Trump in het Witte Huis heeft Washington gekozen voor een regelrechte handelsoorlog als eerste fase in de strategie tegen China. Ook het Pentagon zal offensiever optreden tegen China, een beperkt gewapend treffen is nu al mogelijk. Zelfs een grootschalig conflict valt niet uit sluiten, zo vreest de auteur. In grote lijnen zijn alle fracties in de Amerikaanse elite (tot en met diegenen die zichzelf als verlichte, progressieve liberalen beschouwen) het eens met de noodzaak China te dwarsbomen en zo sterk mogelijk in te perken. Alleen over de toe te passen tactiek lopen de meningen uiteen.

Woodward geeft de economische, diplomatieke en militaire actualiteit aan van de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en hun traditionele of nieuwe bondgenoten. Washington biedt hun een betere bescherming aan, in ruil voor hun toetreden tot een coalitie die bereid is China op diverse manieren te bestrijden. Zij brengt een analyse van de belangrijke rol die Rusland, India, Japan en Australië in de regio spelen. In haar boek beschrijft Woodward als rechtgeaarde historica echter ook uitvoerig en gedetailleerd het traject dat de Verenigde Staten in Azië hebben afgelegd.

De auteur beantwoordt de vraag in haar titel 'Amerika tegen China, de nieuwe Koude Oorlog?' niet met een eenduidige voorspelling. Volgens Woodward zullen de Verenigde Staten onder Trump tegen dezelfde hindernissen aanlopen als Obama bij zijn offensief tegen China. Enkele daarvan zijn de economische onmacht van de VS, een publieke opinie die oorlogsmoe is, Aziatische landen die verlangen naar onafhankelijkheid of op zijn minst neutraliteit. Jude Woodward is ervan overtuigd dat Trump & Co een nieuwe koude oorlog willen uitlokken, maar betwijfelt of hen dat zal lukken.

Er kunnen ook, contraproductief, juist bondgenootschappen ontstaan die de VS niet willen. Daarnaast zijn er de kleinere landen die China omringen: de staten in Klein-Azië (verenigd in de ASEAN) en Zuidoost-Azië. Enerzijds genieten zij van de militaire bescherming van de VS of rekenen zij daarop. Die zekerheid willen ze niet kwijt. Anderzijds is hun economische en technologische samenwerking met China erg gunstig en voor sommigen van levensbelang. De meeste landen willen een evenwicht bewaren tussen de opkomende mogendheid aan de ene zijde van de Pacific en de dominante macht aan de andere. Daarbij komt dat de VS niet veel meer te bieden hebben dan die militaire bescherming, omdat de economie in een neerwaartse beweging is terechtgekomen. De situatie is ook anders dan tijdens de eerste Koude Oorlog. China is economisch succesvol, de Sovjet-Unie was dat niet of veel minder.

Met dat optimisme zou Woodward zich kunnen vergissen. Trump en de China-haviken met wie hij zich heeft omringd, hebben een middel gevonden om de economische opkomst van China flink te dwarsbomen. De handelsoorlog die Washington is begonnen zal inderdaad zowel China als de VS beschadigen. Dat economische conflict heeft een politieke en ideologische kant. In het universum van media en waarnemers waar de VS nog altijd de dienst uitmaken, is een campagne op gang gekomen om de leningen en de samenwerking die China aanbiedt verdacht te maken.

Het Belt & Road Initiative en de ontwerper ervan worden gediscrediteerd met de kreet 'debt diplomacy' (schuldendiplomatie). Heeft Washington een middel gevonden om China tot paria te maken, zoals het indertijd met de Sovjet-Unie deed? Woodward beschrijft dat laatste zelf het meest treffend: "Op economisch gebied werd de Sovjet-Unie geconfronteerd met verboden en boycots en uitgesloten uit internationale handelsorganisaties en samenwerkingsprojecten voor wetenschappelijke en technologische ontwikkeling. Het land was diplomatiek geïsoleerd en had geen toegang tot de G7, het was kortom een internationale paria" (vergelijkbaar met wat nu gebeurt met Venezuela, nvdr). In Europa zijn er ideologen en, belangrijker, politici te vinden die zeker gecharmeerd zijn van het vooruitzicht om China op een dergelijke manier te bejegenen.

Het is een aspect om aandachtig te blijven volgen. Tegenover de Amerikaanse strategie plaatst China immers volgens Woodward een verleidelijk alternatief. De Volksrepubliek biedt zijn buurlanden wederzijds voordelige handelsbetrekkingen en een vreedzame, gezamenlijke ontwikkeling aan. Wat Peking betreft kunnen China en de VS elkaar in Azië als partners tolereren en zakendoen. Tegenover deze 'geest van samenwerking' staat het traditionele wantrouwen ten aanzien van het zelfbewuste China en de verleiding van het 'Amerikaanse zwaard'. Welke keuze de diverse regeringen maken kan bepalend zijn voor het welzijn van de bevolking in Azië en daarbuiten. Jude Woodward eindigt het boek 'Amerika tegen China,dus met een boodschap van hoop en de wens dat de landen, te beginnen in Azië, de juiste beslissing nemen. Daarin zullen veel lezers zich zeker kunnen vinden, maar of haar wens in vervulling gaat hangt in niet geringe mate af van een voortgezette economische en technologische vooruitgang van China.

De spectaculaire geopolitieke ontwikkelingen van de afgelopen maanden bewijzen het belang van Woodwards doordachte analyse als alternatief voor de geijkte vooroordelen over China en de VS. 'Amerika tegen China, de nieuwe Koude Oorlog?' is tegelijk een handleiding. Het boek maakt het mogelijk de, oppervlakkig gezien, chaotische ontwikkelingen in de buitenlandse politiek te doorgronden en zelfs enigszins de richting ervan te voorspellen.

Boekinformatie: Amerika tegen China, de nieuwe Koude Oorlog?

https://www.epo.be/nl/politiek-economie/3632-amerika-tegen-china-9789462671430.html is nu uit bij EPO, Berchem. Het is de vertaling van 'The US vs. China, Asia's new Cold War' dat in augustus 2017 werd uitgegeven door Manchester University Press. Jude Woodward heeft voor de Nederlandstalige uitgave een extra inleiding geschreven waarin ze de actualiteit van de afgelopen maanden analyseert. Daarna opent het boek zelf met hoofdstukken over de betrekkingen tussen de VS en China. Vervolgens onderzoekt Woodward de positie van China's buurlanden. Ze begint met de grote mogendheden: Rusland, India en Japan. Tot slot richt ze zich op de kleinere naties in Zuidoost-Azië, die soms een wankele relatie met China hebben, en Centraal-Azië, waar de invloed van de VS afneemt. De manier waarop ze de brandend actuele kwesties van Korea en de Zuid-Chinese Zee behandelt, is verhelderend. Het boek is toegankelijk en tegelijk zorgvuldig wetenschappelijk, met een uitgebreid notenapparaat.

Amerika tegen China. De nieuwe Koude Oorlog? Jude Woodward, EPO; 440 pagina's; 29,50 euro, ISBN 9789462671430.

Bron: http://china2025.nl/amerika-tegen-china-de-nieuwe-koude-oorlog 21 dec, 2018. Door Dirk Nimmegeers http://china2025.nl/author/dirk-nimmegeers | 21 dec, 2018 | Recensie http://china2025.nl/onderwerpen/recensie, Verenigde Staten http://china2025.nl/onderwerpen/verenigde-staten.