Het presidium tijdens het Forum in Peking over de Belt and Road (nieuwe zijderoute) van 25 tot 27 april jl. (Foto: Latvian Foreign Ministry/Flickr/cc/by-nc-nd)
Dirk Nimmegeers
Het Tweede Belt and Road Forum (BRF 25 t/m 27 april 2019) BRF heeft laten zien hoe het Zijderouteproject vooruitgaat en wat de toekomstperspectieven ervan zijn. Ook het voortschrijdend inzicht bij de organisatoren van het Belt and Road Initiative (BRI) is gebleken. Zij slagen erin de fouten (logischerwijze) gemaakt bij het slechts vijf jaar oude project één voor één weg te werken.
Bij het begin van het Forum werd een Rapport voorgelegd van wat er tot nog toe is bereikt. Van 2013 tot 2018 is het aantal landen dat wereldwijd deelneemt gestegen tot 126.
Het BRI is niet langer beperkt tot Eurazië. Landen van alle andere continenten werken erin samen, met China en onderling. Staten in Noord-Amerika doen mee ondanks het wantrouwen en de tegenkanting van de regering Trump. Meer dan duizend verbindingen zijn vernieuwd, gestimuleerd of aangelegd: zeewegen, spoorlijnen, autowegen en vliegroutes. Op die manier komen er regelmatige handelsbetrekkingen en contacten tot stand tussen tientallen steden in de Belt & Road-landen en in China. Daarbij is er volop ontwikkeling van havens, knooppunten in het vrachtverkeer en industriezones.
In de slotverklaring gaan de ondertekenaars in op aandachtspunten zoals het gebrek aan een zorgvuldige omgang met schulden, de bewaking van het groene karakter van het project en van een internationale samenwerking op voet van gelijkheid. Er is afgesproken om voortaan het Belt and Road Forum regelmatig te organiseren, bijvoorbeeld om de twee jaar. De slotverklaring bevat alinea's over het BRI als loyaal uitvoerder van het beleid voor Duurzame Ontwikkeling van de Verenigde Naties. Het BRI zal volgens de tekst daarnaast vasthouden aan de principes van de Wereldhandelsorganisatie voor een vrije, multilaterale en op regels gesteunde wereldhandel. In de bijlagen worden 35 geslaagde projecten op een rij gezet. De deelnemers beloven in de slotverklaring dat ze het BRI zullen laten samenwerken met nog 15 andere dergelijke internationale initiatieven, bijvoorbeeld de APEC Economic Leaders' Meeting in Chili, de Pan-Arab Free Trade Agreement (PAFTA) of de African Continental Free Trade Agreement (ACFTA).
Al de activiteiten langs de Belt and Road leveren welvaart, staatsinkomsten en werk op. Zo hebben Chinese bedrijven intussen meer dan 2 miljard dollar aan belastingen betaald en gezorgd voor 300.000 banen in de landen langs de nieuwe zijderoutes. Onmiskenbaar zijn er concrete succesverhalen. Sommige landen konden 'ontsnappen uit de val van de onderontwikkeling' aldus Cui Tiankai (Chinees ambassadeur in de VS). De bevolking van Kenia heeft volgens de directeur van Kenya Railways Corporation groot voordeel van de upgrade die de infrastructuur met hulp van China kreeg. De haven van Piraeus is, dankzij het beleid van het Chinese COSCO in Lloyd's List gestegen tot plaats 36 in de top 100 van de grootste wereldhavens. De Griekse haven was tien jaar geleden 93e in die rangschikking. De Smederevo staalfabriek in Servië is nu, in handen van de Chinese HBIS Group, een van de grootste exportondernemingen van het land, en hoeft niet langer het bankroet te vrezen. In het Duitse Duisburg heeft China-Europe Railway Express vrachtvervoer meer dan 6.000 banen opgebracht.
Van 2013 tot 2018 deed China met andere Belt & Road-landen zaken voor meer dan 6 biljoen dollar. Directe Chinese investeringen in Belt & Road-landen stegen met 90 miljard dollar. Chinese investeerders werken bij dit alles echter prima samen met buitenlandse banken, wat zorgt voor een diversere en stevigere geldelijke onderbouwing. Zo heeft de People's Bank of China gezamenlijke financieringsprogramma's met de Wereldbank, de African Development Bank en de European Bank for Reconstruction and Development. Om de risico's voor de landen die schulden aangaan en voor de verstrekkers van de leningen zelf te verminderen komen er trouwens maatregelen. Yi Gang, de gouverneur van de People's Bank of China heeft aangekondigd dat er minder zal worden geïnvesteerd in het BRI via ontwikkelingshulp of goedkope leningen. In plaats daarvan zal het aandeel van 'commerciële leningen en privé-investeringen toenemen. Christine Lagarde van het IMF heeft dat toegejuicht.
Tijdens het Tweede Belt and Road Forum zelf vielen er ook weer aantoonbaar positieve resultaten te noteren. In de loop van de drie dagen die het forum duurde ondertekenden bedrijven, instellingen en overheden contracten voor een totale waarde van 64 miljard dollar. Dat de overheden in veel landen het project van de nieuwe Zijderoutes wel degelijk vertrouwen, of op zijn minst het voordeel van de twijfel geven is gebleken uit de deelname. Er waren nu, in 2019, meer landen vertegenwoordigd dan bij het Belt and Road Forum van 2017. De Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties António Guterres en Christine Lagarde, Managing Director van het IMF, waren aanwezig. Vooral Guterres liet zich positief uit over het BRI, net als trouwens Klaus Schwab, bedenker en voorzitter van het World Economic Forum (WEF). Guterres zag in het BRI een kans om bij te dragen aan een welvarende, rechtvaardige wereld en aan de strijd tegen de klimaatverandering.
De leiders van 37 landen ondertekenden dit keer de slotverklaring, acht meer dan bij het forum van twee jaar geleden. Opvallende nieuwe ondertekenaars waren: Portugal, Oostenrijk, de Verenigde Arabische Emiraten, Singapore en Thailand. Intussen nemen zowat alle landen in Centraal- en Oost-Europa (ook de Baltische landen), plus Oostenrijk en Griekenland deel aan het Belt and Road-project. De recentste nieuwe leden zijn Portugal, Luxemburg, Zwitserland. Italië is het eerste lid van de G7 dat deze belangrijke stap zet.
Blijkbaar hebben de overheden in al die landen genoeg zelfvertrouwen om het erop te wagen in zee te gaan met het zijderouteproject waartoe China hen uitnodigt. Zij zien waarschijnlijk de gigantische mogelijkheden en zij nemen waar dat de vijandige verhalen, vooral uit Amerikaanse bron, over een schuldenval vooral propaganda zijn. Uit de aanwezigheid en de woorden van politici uit Maleisië en Pakistan, landen die zogenaamd in de schuldenval zouden zitten, bleek dan ook de zekerheid dat mogelijke fouten kunnen worden rechtgezet. (Sri Lanka kon door de naweeën van de aanslag niet aanwezig zijn, maar heeft eerder laten weten dat er geen sprake is van een schuldenval). China onderhandelt op een eerlijke, respectvolle en pragmatische manier. Een onderzoek van de prestigieuze Rhodium groep heeft volgens de Financial Times uitgewezen dat China de afgelopen 10 jaar voor 50 miljard dollar aan contracten heeft herzien die te ongunstig waren uitgevallen voor de ontvangende landen.
De commentaren van Martin Jacques kloppen dan ook: "het verhaal over schuldendiplomatie is echt nonsens. Hoe zou dat in het belang van China kunnen zijn? Het initiatief is een buitengewoon succes. Dat zie je aan het feit dat Europa nu geleidelijk, maar duidelijk opschuift naar een omarming van de Belt and Road."
Bronnen: The Diplomat, South China Morning Post, China Daily, Financial Times, Caixin, http://fmprc.gov.cn (website BuZa van China), china-embassy.org (website ambassade China in de VS)
Lees ook Joint Communique of the Leaders' Roundtable of the 2nd Belt and Road Forum for International Cooperation, de slotverklaring van het BRF, via https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/zxxx_662805/t1658766.shtml
(30-04-2019)