Een demonstratie op 15 maart jl. in Florence in het teken van de Internationale klimaatstaking. Op het bord staat: het kapitalisme biedt geen oplossing voor klimaatverandering. (Foto: Shutterstock)
Wiebe Eekman
Om te kunnen functioneren heeft elk staatsbestel een minimale legitimatie bij een meerderheid van de bevolking nodig. We leven hier in een kapitalistische maatschappij. Dat is overduidelijk. De heersende klasse kan haar wetten doordrijven zolang dit, althans in schijn, het algemeen belang van de maatschappij dient. Zoals feodale baronnen grote delen van de oogst bij de halfvrije boeren konden opeisen, in ruil voor bescherming binnen hun burcht tegen roofovervallen.
De ernst van het klimaatprobleem kan voor de bevolking niet meer verhuld worden met de extreme droogtes en bosbranden van 2018. Steeds meer tropische orkanen rukken veel verder op. Overstromingen vernietigen onze infrastructuur. En erger nog het afsterven van diersoorten doet hele ecosystemen in elkaar klappen. De oogsten brengen minder op. De basis van onze voedselvoorziening is ondergraven. Je moet al een bijzondere cynische egoïst zijn om te ontkennen dat het klimaatprobleem onze bestaansgronden, ons algemeen belang aantast.
Alle grote multinationals bewijzen lippendienst aan het Akkoord van Parijs. Maar stopt Bayer-Monsanto met haar pesticidenproductie, die de basis van de biodiversiteit vernietigt? Op 10 mei stemde 55,5 procent van de aandeelhouders tegen hun eigen Raad van Beheer. Onder druk van de vele mobilisaties spraken ook pensioenfondsen uit dat de multinational moest denken aan de gevolgen voor de wereld.
Om met grote zekerheid onder een opwarming van het klimaat van 1,5 graad C te blijven zou er nu geen enkele nieuwe boring naar olie of gas meer mogen gebeuren. Exxon-Mobil voorspelt dat de vraag naar olie en gas met 13 procent zal stijgen. Zij investeert alvast 167 miljard dollar in exploratie van nieuwe olie- en gasvelden. Shell volgt met 149 miljard dollar. Pro forma spreken zij over 'Carbon Capture and storage' (CCS) om CO2 af te vangen en onder de zeebodem te steken. In het voorbije jaar werd zo 37 miljoen CO2 afgevangen. Tegelijk werd er 33 miljard ton CO2 uitgestoten, een factor 1000 keer meer.
Vrijdag 24 mei, nogmaals onbeschaamdheid: de regering durft in cassatie te gaan tegen het vonnis van de Klimaatzaak. In Nederland veroordeelde de rechtbank in de Klimaatzaak in juni 2015 de Nederlandse overheid tot meer ambitie, juist op grond van het algemeen belang, dat de individuele menselijke relaties overstijgt. In naam van de gehele bevolking dient de overheid aangepaste actie te ondernemen. Mooi. Er werden plannen opgemaakt. Er moet omgeschakeld worden, er moet geïnvesteerd worden. Ja, dat kost geld. Dat mag echter geen tegenargument zijn.
De Nederlandse regering ging in beroep en kreeg ongelijk op 10 oktober 2018. Zij vond het echter nodig om in cassatie te gaan tegen de eerdere veroordeling. Op vrijdag 24 mei, vlak voor de Europese verkiezingen, zal de Klimaatzaak opnieuw in cassatie bepleit worden.
De Belgische regering maakt het even bont. Meer dan 55.000 Belgen zijn mede-eiser voor de Belgische Klimaatzaak. Sinds 2015 boycot de Vlaamse overheid de inhoudelijke bespreking met een procedureslag over de taal waarin de debatten zouden moeten worden gevoerd. Zij ging ook in cassatie. De scholierenstakingen voor het klimaat zijn onder ander een antwoord hierop. Voor een meerderheid van jongeren heeft de Belgische staat haar legitimatie verloren.
Vriendelijk protesteren tegen het gevoerde beleid, dat is wat we tot nu toe deden. Met betogingen op zondag in onze vrije tijd. De overheid negeerde ons. De scholierenstakingen deden iets kantelen. Juist omdat zij op donderdag massaal spijbelden. Die burgerlijke ongehoorzaamheid van de 'bosbrossers' of klimaatactivisten stak. Ook de Franse en Belgische Gele Hesjes hebben door hun burgerlijke ongehoorzaamheid iets bereikt. De schijnbare ideologische eensgezindheid over het invoeren van een koolstofbelasting werd doorbroken. In België waren alle partijen buiten de PVDA-PTB voor het invoeren van rekeningrijden. De Groenen hebben het nog in hun programma staan, maar durven er niet mee naar buiten te komen. De andere grote partijen ontkennen nu hun eerdere standpunt.
Op zondag 12 mei betoogden zo'n 20.000 mensen in Brussel met de hoofdleus 'Rights Now'. Zij verwijzen naar het artikel 23 van de Belgische grondwet: "Iedereen heeft recht op een menswaardig bestaan". Onder die noemer kunnen alle sociale- en klimaatprotesten verenigd worden. Het samensmelten van de vele protestbewegingen ondergraaft verder de legitimatie van het gevoerde regeringsbeleid.
Op vrijdag 15 maart was er al een eerste oproep tot algemene klimaatstaking. Mee ondersteund door heel wat vakbondsmensen. Wereldwijd wordt er opgeroepen voor een tweede klimaatstaking op vrijdag 24 mei. De Belgische 'Workers for Climate' formuleerden hun klimaateisen zo: