Trump, Epstein en Maxwell en anderen van het netwerk, al jaren goede vrienden.
De filmposter van Chinatown. (Foto: internet)
Filmposter Eyes Wide Shut. (Foto: internet)
Greg Godels
"Vergeet het maar, Jake. Het is Chinatown". Deze laatste opmerking in de briljante film 'Chinatown' uit 1974 was meer dan een lompe belediging jegens Aziatische 'onbegrijpelijkheid'. Na een lange gespannen periode van moord, misleiding, meedogenloze macht en onopgeloste zaken, dringen Jake Gittes' collega's erop aan dat hij zich terugtrekt en het verlies accepteert dat hoort bij de erkenning dat verder handelen zinloos is.
Jack Nicholson speelt op meesterlijke wijze een supriem zelfverzekerde en succesvolle privédetective in het Los Angeles van de late jaren 1930. Gedwongen om zijn dagelijks leven als politieman te verlaten, wordt Nicholsons personage een toonbeeld van zakelijk succes: geld, mooie kleren, auto's en alle toebehoren van een zelfvoldane, comfortabele en zelfbewuste petit bourgeois. Het verhaal dat volgt, vertelt het verbrijzelen van zijn zelfvoldaanheid, zijn toenemende onbehagen en het totale verdwijnen van de grip op zijn wereld.
Halverwege zijn leven komt Jake (Nicholson), Noah Cross (John Huston) tegen, een man van grenzeloze rijkdom en macht. Jake gelooft dat zijn eigen grenzeloze gewiekstheid en slimheid zich kunnen meten met die van Cross. Op een weloverwogen, no-nonsense manier vertelt Cross Jake op commanderende wijze dat deze geen idee heeft met wie en met wat hij in zijn onderzoek te maken heeft.
De meeste critici prijzen deze geweldige film en roemen daarbij zijn voortreffelijke 'neo-noir' stijl, zijn technische uitmuntendheid en innovatie. Velen zien een politieke onderlaag: de meedogenloze manipulatie van gebeurtenissen door macht en voor de vergaring van rijkdom in het vooroorlogse Los Angeles. Het fantastische script van Robert Towne smelt op vaardige wijze gebeurtenissen uit de geschiedenis van Los Angeles samen met zijn eigen fictieve contra-geschiedenis en creëert daarmee een schouwspel van uitbuiting en corruptie dat gemakkelijk geïnterpreteerd kan worden als kritiek op ongebreideld kapitalisme en kapitalisten zonder scrupules.
Echter, onopgemerkt door vele critici, ontvouwt het complexe seksuele mysterie rond Noah Cross' dochter, Evelyn Cross Mulwray (Faye Dunaway) een schokkender kritiek op het kapitalisme: wanneer Jake een bekentenis ontlokt van Evelyn Mulwray, vertelt ze Jake dat haar dochter ook haar zus is, haar zus is ook haar dochter, waarbij ze hem en de kijker uitdaagt om volledig te begrijpen wat ze bedoelt. Noah Cross - de aartskapitalist - maakte zijn eigen dochter zwanger. Het fatalistische einde van de film onderstreept de harde realiteit dat de perversie van Noah Cross ongestraft zal blijven. De regels gelden niet voor de Noah Crossen van de wereld. "Het is Chinatown, Jake."
Onthult het nieuws van vandaag uit de VS over de echte Jeffrey Epstein een kopie van de fictieve Noah Cross? Is Epstein een obsceen rijke, vertrouwde insider van de heersende klasse - ooit lid van de Raad voor Buitenlandse Betrekkingen (Council on Foreign Relations) en de Trilaterale Commissie - die verdorven seks levert aan zijn collega's van de elite? Staat hij, staan zij, buiten het bereik van de wetten die gelden voor de rest van ons?
Is dit een extreme afwijking van de normen van onze 'superieuren' of zijn de onthullingen slechts een glimp achter het gordijn, het gordijn dat dedecadente verrotting verhult van een stervend socio-politiek-economisch systeem?
Deze vragen boeien, hoewel ze verre van beantwoord worden door onze media, die al sinds lange tijd gewijd zijn aan het verbergen van de verdorvenheid van de elite. De glimp van de degeneratie van het Hollywood van Harvey Weinstein toont op soortgelijke wijze een sinds lang bestaande elite-immuniteit, hoewel dit snel leidde tot een heksenjacht op een offer, een zogenaamde 'zuivering' van de heksen. [Zoals na zijn 'zelfmoord', nu alle ogen gericht gaan worden op de helpster van Epstein, Chislain Maxwell, zijn ex-vriendin, de dochter van de - overleden - Britse mediamagnaat Robert Maxwell, nvdr]
Wat in het mediacircus verloren ging, was de medeplichtigheid van het entertainment-establishment, waaronder de eigengerechtigde Hollywood-liberalen die zeker wel enige kennis hadden van Weinsteins uitspattingen, net zoals Epsteins collega's uit de financiële wereld het geweten moeten hebben. In een branche die op roddels draait, valt het niet te geloven dat er geen wijdverbreid bewustzijn was van Weinsteins voorkeuren.
Het is zowel ongedwongen als opgelegde blindheid die voorkomt in Stanley Kubricks laatste film, de toepasselijk genaamde 'Eyes Wide Shut' (1999). Tom Cruise en Nicole Kidman spelen een jong koppel; ze geloven dat ze in het beloofde land zijn aangekomen en genieten van de zekerheid en het zelfvertrouwen die voortkomen uit het petit bourgeois-succes. Dankzij zijn status geniet dr. William Harwood (Cruise) toegang tot de sociale wereld van de rijken, machtigen en beroemden. Of tenminste, dat geloven hij en zijn vrouw.
Naarmate hij een onbekende wereld van geweld en seksuele uitbuiting binnenstruikelt, realiseert hij zich dat er krachten in het spel zijn die hij zich nooit had voorgesteld. Deze krachten opereren ongestraft en op arrogante wijze. Ze zijn groter dan en staan buiten zijn eerdere ervaringen.
Zoals Jake in Chinatown, loopt de geachte dr. Harwood een gekneusd ego op en wordt zijn zelfvoldane wereldbeeld verbrijzeld.
De jonge, onervaren nieuwlichters zijn niet aangekomen op een goede plaats. Nee, ze hebben een glimp gezien van de schimmige wereld van de heersende klasse, een wereld zo gevaarlijk dat deze hen dwingt hun ogen te sluiten uit angst. Waar sommige critici een boeiend erotisch mysterie zagen in 'Eyes Wide Shut', hebben ze wellicht de krachtige politieke dimensies over het hoofd gezien.
Behalve dat ze de onzekerheden van de petit bourgeoisie tonen, geven 'Chinatown' en 'Eyes Wide Shut' ons een fictieve inkijk in de smerige wereld van de heersende klasse. De toenemende onthullingen van vandaag vertellen een even smerig, maar met realiteit doordrenkt verhaal over Jeffrey Epsteins sexuele imperium en zijn schandalige immuniteit voor straf.
Epsteins verhaal begint met een man die stopt met zijn studie en met leugens en charme een baan verovert als leraar op een eliteschool, nog meer leugens en charme gebruikt om een hoge uitvoerende functie te bemachtigen bij een grote investeringsbank en eindigt als lid van de club van de superrijken. Onderweg wordt hij een vertrouwenspersoon en adviseur voor degenen aan de top van de piramide van welvaart en macht.
Als de schrijver van 'Chinatown', Robert Towne, dit script zou schrijven, zou hij misschien voorstellen dat Epstein zich zowel bij de rijken en machtigen in het gevlei had gebracht als dat hij compromitterende informatie over hen zou verzamelen. Hij zou wellicht een man tonen die aan de superrijken aantrekkelijke manieren bood om hun geld te behouden en te vermeerderen terwijl hij, als speciaal extraatje, discrete maar verboden pleziertjes bood. Hij zou hem misschien beschrijven als iemand die vrienden wordt met en diensten levert aan belangrijke openbare figuren, mensen zoals Donald Trump en Bill Clinton.
Als Robert Towne woorden in Jeffrey Epsteins mond zou leggen, zou hij misschien Noah Cross' woorden hebben geleend en Epstein tegen de openbaar aanklager van Palm Beach, in 2006, laten zeggen dat "hij geen idee had met wie of met wat hij te maken had..." Townes script zou Epstein aan het gerecht hebben laten ontkomen. Hij, of belangrijke vrienden, zouden de federale openbaar aanklager, Alexander Acosta, hetzelfde verteld hebben in 2008; of Acosta zou geadviseerd kunnen zijn dat Epstein "bij de inlichtingendiensten hoorde".
Het is natuurlijk onwaarschijnlijk dat we ooit de hele waarheid achter Epsteins activiteiten te weten zullen komen. Zoals met de 'schandalen' van Robert Kraft of Harvey Weinstein zullen de media ons een sensationeel verhaal tonen, maar zullen ze ons in de steek laten als het gaat om het belang van invloed en macht. Towne en Kubrick hadden gelijk: er zijn plekken waar wij niet mogen komen.
Vertaling Nick Spook.