Strijdagenda en kadervorming kunnen FNV redden

In september gingen kaderleden in Den Haag weer de straat op voor het 'pensioen-alarm'. Dat houdt de publieke aandacht vast op pensioenen. De onderhandelingen over uitwerking van het 'pensioen-akkoord' blijven ermee onder druk om de eisen binnen te halen!

Voorbijgangers worden geïnformeerd en de discussie met hen aangegaan over:

dreigende kortingen op pensioenen en noodzaak en mogelijkheid van indexering;
uitwerking van het 'Pensioen-akkoord' op pensioenleeftijd voor 'zware beroepen'
toegang tot pensioenfondsen van alle werkenden, ook flex en zzp.

(Foto: Manifest/JI)

In de jaren '80 wees Cees Vrins, toenmalig voorzitter van AbvaKabo (vakbond van de FNV), strijdvaardige - als CPN-leden bekende - kaderleden, erop dat er een nieuwe tijd was aangebroken. Een tijd waarin hun expertise van actie en strijd niet meer nodig was. De vakbeweging werd immers erkend als geduchte sociale partner. Het 'Akkoord van Wassenaar' had dit vastgelegd! Resultaten werden in het vervolg bereikt 'in de polder'. Strijd was daarbij een irrelevante en zelfs 'storende factor' geworden: de 'wapens' werden ingeleverd!

Nu, ruim dertig jaar later, is de wal het schip aan het keren. De harde politiek-economische werkelijkheid laat de laatste illusies over sociaal-partnerschap vervliegen. De 'race naar beneden' in arbeids- en levensvoorwaarden van de werkende bevolking, die sinds het Akkoord van Wassenaar is ingezet, laat zich steeds nadrukkelijker voelen in het dagelijks leven.

Dertig jaar 'polderen' heeft een vakbeweging opgeleverd met een structuur en ideologie van 'sociaal-partnerschap' waarin voor strijd geen of slechts een bescheiden plaats is.

Zonder 'klassenanalyse en -standpunt' staat FNV echter met lege handen in de opgave ledenverlies te stoppen en nieuwe, jonge leden aan te trekken. Het ledental is inmiddels gezakt onder de miljoen.

Sociaal-partnerschap en capitulatie

De 'race naar beneden' is in Nederland geplaveid 'in de polder'. 'Harmonie' tussen sociale partners dwong de vakbondstop in onderhandelingen over afbraak van de verzorgingsstaat keer op keer tot voortijdige en teleurstellende ontknoping. Met gevolg grote teleurstelling bij hen die in actie waren gekomen voor gerechtvaardigde eisen die ze niet gerealiseerd zagen. De hierdoor afgenomen actiebereidheid, aangetast vertrouwen in de vakbondsleiding en groeiende ontevredenheid bij kaderleden veroorzaakten een gestaag ledenverlies.

Gegijzeld als ze zijn in het sociaal-partnerschap wordt de vakbondsleiding voortdurend gedwongen compromissen te sluiten die de race naar beneden slechts afremmen, niet stoppen, laat staan keren! Actievoerende (kader)leden worden daarbij gepasseerd. De 'capitulatie' wordt 'afgedekt' met een beroep op de 'zwijgende meerderheid' onder de leden. In referenda wordt de inzet en resultaat van strijd vereenvoudigd en gekleurd aan de leden voorgelegd.

Zorg, streekvervoer, pensioenen

Neem de beëindiging van de acties voor het behoud van het zorgstelsel in 2015-2016. De steun van leden en publiek was massaal, dat bijna één miljoen handtekeningen liet zien. Maar de campagne werd onverhoeds, zonder serieuze raadpleging van de actievoerende kaderleden, afgesloten middels een 'deelakkoord' met de betrokken staatssecretaris Van Rijn. Bezuinigingen in de VVT (Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg) van ca. 500 miljoen werden teruggebracht tot 300 miljoen. Over terugdraaien van de bezuinigingen van 4 miljard in de Zorg (GGZ, Jeugdzorg, ziekenhuizen, GHZ, enz.) waartegen de acties gericht waren, werd niets geregeld. De race naar beneden in de Zorg werd in 2015 een heel klein beetje geremd, maar zeker niet gekeerd!

Ook bij de stakingen rond de cao-streekvervoer (weet u het nog: roostersdie zo strak waren dat er geen tijd was om naar het toilet te gaan) werden het onderhandelingsresultaat zonder raadpleging van de actievoerende kaderleden per referendum aan de leden voorgelegd. En zo ging het in juni jl. met het afgesloten pensioenakkoord. De acties door kaderleden en stakingen werden gestopt en een 'pensioen-akkoord' werd per referendum met een 'positief advies' van het bestuur aan leden voorgelegd. De kritische beoordeling door actievoerende kaderleden van het 'akkoord', dat in feite een AOW-akkoord is, mocht niet worden verspreid.

Bezuinigingen en afslanking FNV

Economische problemen van FNV, mede als gevolg van ledenverlies, zijn door een nieuw aangeworven directeur op een burgerlijk-bedrijfsmatige wijze aanpakt: inkrimping van het personeelsbestand met 20 procent. Deze 'operatie' werd voorbereid buiten de leden om: het Ledenparlement werd heel beperkt geïnformeerd. Bij de voorgenomen 'herstructurering' is onduidelijk of en hoe taken, die niet meer door de werkorganisatie worden verricht, op kaderleden worden overgedragen.

Gaat de werkorganisatie zich na 'inkrimping' richten op ondersteuning van (kader)leden: in modern 'organisatie-jargon' op 'empowerment' van kaderleden i.p.v. op het 'managen' van hen? Wordt bij de reorganisatie inhoudelijk gediscussieerd over de 'natuur' van de vakbeweging, over haar klassenkarakter? En over wat betekent dat voor de criteria die worden toegepast? Bij de na het pensioenakkoord gestarte campagne 'Zozitikerlaterbij' voor 'imagoverbetering' van FNV (positieve benadering van het akkoord en geen negatieve: boosheid, acties en protesten) golden vooral 'marketing-criteria'. Die doen het ergste vermoeden voor een door de werkorganisatie te ontwikkelen ledenwerving.

Allemaal vragen die onverkort overeind blijven. Want volgens het FD (Financieele Dagblad) heeft verzet van het FNV-personeel tegen de voorgestelde sanering ertoe geleid dat de directeur 'ziek' thuis zit en een 'interim' de klus heeft overgenomen.

Strijdagenda biedt perspectief

Vanuit de 'harmonie-ideologie' van de FNV-leiding worden inhoudelijke oorzaken voor afbrokkeling van het ledenbestand weggewuifd. Ledenverlies zou het gevolg zijn van vergrijzing van het ledenbestand en 'individualisering' van jongeren. 'Capitulatie' bij onderhandelingen wordt verdedigd met geringe actiebereidheid van leden waardoor het FNV-bestuur wel eieren voor zijn geld moet kiezen. Bij 'de pensioenen' zou het openbaar vervoer niet nog een keer in staking willen gaan en de onmiskenbare sympathie van het publiek zou bij voortzetting van de staking wegsmelten!

Dat onderhandelen zeer goed samengaat met actievoeren en het opbouwen van vakbondsmacht, juist de basis voor de onderhandelingspositie, lijkt bij de leiding van de FNV niet op te komen. Terwijl juist een 'dubbele strategie' van onderhandelen én strijd perspectief biedt om het vertrouwen bij kaderleden te herwinnen en leden te werven. Het samen met kaderleden ontwikkelen van een strijdagenda tegen de 'race naar beneden' biedt zicht op vakbondsmacht en succes, die ongeorganiseerde werkers zal aansporen lid te worden.

Scholing noodzakelijk voor vakbondsmacht

Natuurlijk zal niet elke strijd worden gewonnen. Echter helderheid over inzet en de klassenverhoudingen in het onderhandelingsproces, kunnen zelfs bij een nederlaag de vakbondsmacht vergroten! Dit leert de geschiedenis van de vakbeweging! Inzicht van werkers in de geschiedenis van vakbondsstrijd is noodzakelijk voor de opbouw van vakbondsmacht. Herstel van scholing in deze geschiedenis in het programma van de 'kaderacademie' is daarom hoeksteen in versterking van de vakbeweging! Scholing in dit inzicht in samenhang met een 'strijdagenda' zullen de erosie van FNV kunnen stoppen en keren!

Tekst bij foto:

in september gingen kaderleden in Den Haag weer de straat op voor het 'pensioen-alarm'. Dat houdt de publieke aandacht vast op pensioenen. De onderhandelingen over uitwerking van het 'pensioen-akkoord' blijven ermee onder druk om de eisen binnen te halen!