Skip navigation

Citaat van de Maand

"

De heer Proudhon verwisselt ideeën met dingen. De mensen doen nooit afstand van datgene wat ze gewonnen hebben, maar dat betekent niet dat ze nooit afstand doen van de maatschappijvorm waarin ze bepaalde productiekrachten hebben verworven. Integendeel juist. Om het behaalde resultaat niet kwijt te raken, om de vruchten van de beschaving niet te verliezen zijn de mensen gedwongen, zodra de vorm van hun verkeer (commerce) niet meer past bij de verworven productiekrachten, al hun verouderde maatschappijvormen te veranderen. Ik neem het woord commerce hier uit de ruimste betekenis die het in het Duits heeft: Verkehr. Bijvoorbeeld het privilege, de instelling van gilden en corporaties, het hele stelsel van reglementeringen van de middeleeuwen waren maatschappelijke betrekkingen, die alleen bij de verworven productiekrachten en de voordien bestaande toestand van de maatschappij pasten, waaruit deze tegenstellingen voortgekomen waren. Onder de bescherming van het regime van corporaties en reglementeringen werden kapitalen bijeengegaard, ontwikkelde de zeehandel zich, werden koloniën gesticht - en de mensen zouden juist deze vruchten hebben moeten missen als ze geprobeerd hadden de vormen te behouden onder bescherming waarvan deze vruchten gerijpt waren. Er waren dan ook twee donderslagen, de revolutie van 1640 en die van 1688. Alle oude economische vormen, de sociale betrekkingen die erbij pasten, de politieke orde (état politique) die de officiële uitdrukking van de oude maatschappij was, werden in Engeland verbroken.

Karl Marx
Aanhangsel bij ‘De armoede van de filosofie’, 1847