80 jaar Wereldvakverbond: ‘Solidariteit en internationalisme zijn onze wapens’

Dit jaar is het 80 jaar geleden dat het Wereldvakverbond (WVV of in het Engels WFTU) werd opgericht. Het Wereldvakverbond is de internationale organisatie van de klassengerichte vakbonden. We publiceren de toespraak van algemeen secretaris van het Wereldvakverbond, Pambis Kyritsis uit Cyprus, tijdens de 80-jarige jubileumviering van het Wereldvakverbond in Parijs, die werd bijgewoond door honderden vakbondsleiders uit alle hoeken van de wereld (ondanks de tegenwerking van Franse autoriteiten). In deze toespraak komt de historische ontwikkeling van de internationale vakbeweging naar voren, maar ook een perspectief voor de toekomst.

De oprichting van het Wereldvakverbond

De oprichting van het WVV is niet vanuit het niets tot stand gekomen. Integendeel, de voorafgaande decennia behoren tot de meest turbulente periodes uit de menselijke geschiedenis, gekenmerkt door belangrijke economische en sociale processen en wereldhistorische gebeurtenissen.

Zonder twijfel was de belangrijkste daarvan de Grote Oktoberrevolutie van 1917, die het verloop van de geschiedenis veranderde en de arbeidersklasse naar de voorgrond van de geschiedenis bracht.

De Grote Depressie die in 1929 uitbrak, belichtte de economische grenzen en inherente beperkingen van het kapitalisme, en veroorzaakte ongekende ellende en armoede onder arbeiders en andere bevolkingsgroepen. De opkomst van fascisme en nazisme in de jaren dertig onthulde de meest brute versie van dit systeem, en de Tweede Wereldoorlog toonde op de meest onmenselijke en destructieve wijze de doodlopende wegen ervan.

Dit jaar vierden we niet alleen de 80ste verjaardag van het WVV, maar ook dat 80 jaar geleden de grote overwinning van de volkeren op de fascistisch-nazistische verschrikkingen plaatsvond. We brachten hulde, zoals we behoren te doen, aan de beslissende en leidende rol van de Sovjet-Unie en het heldhaftige Rode Leger in deze grote en historische overwinning.

Het is zeker geen toeval dat deze twee roemrijke verjaardagen samenvallen.

Uit de as van de meest verwoestende oorlog uit de menselijke geschiedenis verrees de frisse wind van de antifascistische overwinning die hoop bracht en het verlangen naar een nieuwe wereld van vrede, democratie en sociale rechtvaardigheid.

Deze frisse wind waaide krachtig door de mondiale vakbeweging. Hij bracht de eis voor een nieuw soort verenigde, klassengerichte wereldwijde vakbeweging aan de oppervlakte. Een beweging die onafhankelijk opereert van de heersende kringen van het wereldkapitalisme en alleen het belang van arbeiders dient.

Zo werd op 3 oktober 1945 de Wereldvakbondsconferentie in Parijs, die in februari van dat jaar door de Conferentie van Londen was voorbereid, omgevormd tot een Wereldvakbondscongres, dat besloot tot de oprichting van het Wereldvakverbond.

De gekozen algemeen secretaris, Louis Saillant uit Frankrijk, een van de symbolische historische leiders van de wereldwijde arbeidersklasse, vatte het tijdens zijn slotrede als volgt samen: “Het WVV is een kind van eenheid voor gezamenlijke strijd van de arbeiders tegen fascisme, tegen uitbuiting door monopolies, voor de bevrijding van alle koloniën en voor betere levensomstandigheden voor de arbeidersklasse.”

Het net opgerichte Wereldvakverbond stelde als haar belangrijkste prioriteiten de organisatie van arbeiders in vakbonden; de strijd tegen fascisme; de strijd tegen oorlog en de oorzaken daarvan; de bevordering van economische, sociale, en de democratische rechten en vakbondsvrijheden van arbeiders; het scholen van georganiseerde arbeiders en het versterken van klassenbewustzijn; en de vertegenwoordiging van de belangen van de internationale arbeidersbeweging binnen de internationale organisaties waarin zij participeert, met name de organisaties die onder de paraplu van de toen net opgerichte Verenigde Naties vallen. (…)

De splitsing in de internationale vakbeweging

Het momentum waarmee de oprichting van het WVV de wereldwijde vakbeweging versterkte, met name haar ideologische en politieke koers en klasse-oriëntatie, baarde de heersende kringen van het mondiale kapitalisme, zoals te verwachten was, ernstige zorgen. Zeker onder de toen geldende omstandigheden was een verenigde en klasse-georiënteerde wereldwijde vakbeweging een van hun ergste nachtmerries.

Vanaf het begin probeerden ze het WVV bij haar oprichting te beïnvloeden door druk en chantage uit te oefenen via vakbonden en vakbondsleden die onder hun invloed stonden. Echter, de standvastige houding van de grote meerderheid van consequente klassenbewuste organisaties en het sterke antifascistische en anti-imperialistische sentiment van die tijd dwongen hen om een stap terug te doen.

Toch gaven ze hun pogingen niet op. Nadat ze er niet in geslaagd waren om de nieuwe wereldwijde vakbondsbeweging van arbeiders te manipuleren, begonnen ze al snel met verschillende voorwendsels en beschuldigingen voorbereidingen te treffen voor een splitsing ervan. (…)

Zo werd in 1949, met de actieve medewerking van de CIA, de inlichtingendienst en andere extreem anticommunistische reactionaire krachten die zich inzetten voor een verdere intensivering van de Koude Oorlog, en met de gewillige medewerking van de Europese sociaaldemocratie, die al een opportunistische en compromitterende lijn had gekozen en absolute trouw had gezworen aan de toen opkomende trans-Atlantische imperialistische reus, overgegaan tot de splitsing van het WVV. Onder het voorwendsel dat de meeste leden weigerden om het bekende Marshallplan toe te juichen en te steunen, trokken enkele organisaties onder leiding van de Amerikaanse CIO en de Britse TUC zich terug uit het WVV en gingen zij samen met de bekende AFL van Amerika over tot de oprichting van een nieuwe gele vakbondsorganisatie, de Internationale van zogenaamde ‘vrije’ vakbonden, ICFTU (één van de voorlopers van het huidige Internationaal Vakverbond of ITUC, dat in contrast met het klassengerichte WVV juist op klassencollaboratie gericht is en waar FNV en CNV bij zijn aangesloten – red.). Natuurlijk waren zij alleen ‘vrij’ van hun verplichtingen jegens de arbeidersklasse en haar strijd, maar het lijdt geen twijfel dat zij volledig afhankelijk waren van de multinationale monopolies en de imperialistische centra van die tijd.

Deze terugtrekking en splitsing werd gevolgd door aanvallen, druk, chantage en overnames. Desondanks zette het WVV haar strijdbare actie voort en diende daarmee met succes de doelstellingen van de wereldwijde klassen-georiënteerde arbeidersbeweging. (…)

De strijd van het Wereldvakverbond voor vrede en arbeidsrechten

Onder de vlag van het WVV werden enorme wereldwijde solidariteitscampagnes opgezet met volkeren die streden voor nationale en sociale onafhankelijkheid. Het WVV stond aan de zijde van de volkeren van China, Korea, Vietnam, Cuba en Zuid-Afrika, ondersteunde krachtig hun strijd tegen het kolonialisme en nam actief deel aan de strijd voor vrede, democratie en sociale rechtvaardigheid. Het speelde een beslissende rol bij de oprichting van klassegerichte vakbonden in tientallen landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Het leverde een beslissende bijdrage aan de oprichting en het optreden van belangrijke regionale vakbondsfederaties. (…) Het stelde het Handvest van de Vakbondsrechten op en op haar initiatief werden vakbondsscholen, onderwijsinstellingen, solidariteits- en steuncomités voor vervolgde vakbondsleiders opgericht en gerealiseerd, evenals campagnes voor de vrijlating van gevangen activisten.

Het heeft een onuitwisbare stempel gedrukt op alle belangrijke verdragen van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) die nog steeds de basis vormen voor de arbeidsverhoudingen van vandaag. Verdrag 87 van 1948 betreffende het oprichten van vakverenigingen en de bescherming van het vakverenigingsrecht en Verdrag 98 van 1949 betreffende het recht zich te organiseren en collectief te onderhandelen blijven de hoeksteen van de verworvenheden van de vakbeweging op het gebied van het recht zich te organiseren, collectief te onderhandelen en het stakingsrecht. Verdrag 95 van 1949 vormt de basis voor alle latere wetgeving inzake de bescherming van lonen, en Verdrag 100 van 1951 vormt de basis voor alle latere wetgeving inzake het beginsel van gelijke beloning voor mannen en vrouwen voor gelijkwaardig werk. (…)

De contrarevolutie en de crisis in de vakbeweging

Helaas konden de omwentelingen en herschikkingen die leidden tot de verschrikkelijke tegenslagen van eind jaren tachtig en de ontbinding van de Sovjet-Unie en het socialistische kamp in Europa niet zonder gevolgen blijven voor het WVV.

De jaren negentig waren een zeer moeilijk decennium voor de klassengerichte vakbeweging en het WVV. Belangrijke pijlers, de vakbonden van de voormalige socialistische landen, bestonden niet meer.

De aanval van reactionaire krachten was hard, meedogenloos en vond plaats op meerdere niveaus.

De aanvankelijke verwarring als gevolg van de tragische afloop van de bekende ‘perestrojka’ mondde uit in een scenario van diepe politieke en ideologische verwarring. Veel bewegingen met een geschiedenis van strijd en wortels in de klassenstrijd werden tot fatalisme en defaitisme gedreven, en uiteindelijk tot historisch revisionisme en ideologische en politieke capitulatie.

Sommige organisaties die ervoor kozen om het WVV te verlaten en zich aan te sluiten bij gele vakbonden, probeerden te beargumenteren dat het WVV zichzelf moest afschaffen en ontbinden, blijkbaar in de overtuiging dat dit hun keuze zou rechtvaardigen. Onder deze omstandigheden dreigde het WVV inactief te worden en te verdwijnen.

Hergroepering en tegenaanval

Ondanks de moeilijkheden en de ernst van de aanval hielden de vakbonden die het als hun plicht zagen om de klassengerichte pool binnen de wereldwijde vakbeweging te verdedigen en te versterken, echter voet bij stuk. Voor deze vakbonden was er maar één keuze. Het WVV moest zichzelf reorganiseren, haar actiemethoden en werkwijze moderniseren en, met duidelijke standpunten en een duidelijke koers, overgaan tot een tegenaanval, waarbij het zich kon beroepen op haar geschiedenis en haar langdurige aanwezigheid en bijdrage.

Met historisch optimisme en vertrouwen in het criterium en het klasseninstinct van de arbeidersklasse begon na het historische congres in Havana in december 2005 een nieuwe cyclus van strijdbare aanwezigheid en creatieve interventie door het WVV. Met nieuwe werkwijzen, aangepast aan de nieuwe omstandigheden, met nieuw leiderschap en een nieuwe algemeen secretaris, kameraad George Mavrikos (communistisch vakbondsleider uit Giekenland – red.). Met duidelijke standpunten en een compromisloze nadruk op haar anti-imperialistische, antikapitalistische en antifascistische karakter en klassenoriëntatie. Een cyclus die tot op de dag van vandaag voortduurt.

Het WVV ontwikkelt internationalistische solidariteit onder arbeiders en mobiliseert klassengerichte vakbonden die de rechten en verworvenheden van arbeiders verdedigen. Het neemt actief deel, met standpunten en interventies, aan internationale instellingen waarbij het is geaccrediteerd, waarvan de belangrijkste natuurlijk de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO, in het Engels ILO) is. Een IAO die zich helaas steeds meer distantieert van de eisen en verwachtingen van arbeiders, aangezien ook zij al decennialang wordt gemanipuleerd door de dominante kringen van de ‘nieuwe wereldorde.’ Ze zet de antidemocratische en politiek onethische monopolisering van de vertegenwoordiging van arbeiders door het Internationaal Vakverbond (ITUC) voort.

Tijdens de bijeenkomst van het Wereldvakverbond marcheerden vakbondsleden van over de hele wereld door de Franse straten. Pambis Kyritsis met wit overhemd in het midden van het spandoek. Foto: WFTU

We weten dat werkgevers en regeringen zich tevreden en comfortabel voelen bij de volledige monopolisering van de vertegenwoordiging van werknemers in de IAO door de ITUC. Zo vermijden ze vervelende stemmen die de klassenbelangen van de werkers verdedigen en zich verzetten tegen het dubbele standaard-beleid en het selectief aanpakken van landen in het belang van de heersende krachten.

Daarom zullen we blijven aandringen op de democratisering van de IAO, en het onaanvaardbare en ondemocratische monopolie van de ITUC op de vertegenwoordiging van werknemers consequent en vastberaden aan de kaak blijven stellen.

Vanaf het Havanna-congres tot vandaag is de vooruitgang in organisatorische ontwikkeling en, vooral, in de rol en aanwezigheid van het WVV in ontwikkelingen binnen de wereldvakbeweging, naar mijn mening, meer dan duidelijk. Het WVV heeft nu aangesloten organisaties die ongeveer 110 miljoen arbeiders vertegenwoordigen. Ze is actief en vertegenwoordigd in 134 landen in alle hoeken van de wereld. (…)

‘De slachting en genocide van de Palestijnen gaat onverminderd door’

80 jaar na de nederlaag van het hitleriaanse fascisme, 80 jaar na de oprichting van het WVV, gaan imperialistische oorlogen, interventies, sancties en blokkades ondanks de harde lessen uit de menselijke geschiedenis door en intensifiëren ze. Fascisme is weer in opkomst en bedreigt de mensheid opnieuw, de kapitalistische crisis verdiept zich en verspreidt zich, gepaard met nieuwe aanvallen op de rechten en verworvenheden van arbeiders. Er is sprake van een dramatische toename van sociale ongelijkheid, een nog grotere aantasting van het milieu en een roekeloze overexploitatie van de natuurlijke grondstoffen van onze planeet.

Vandaag worden opnieuw de hypocrisie, het cynisme en het onmenselijke gedrag van het imperialisme voor de ogen van de mensheid blootgelegd. De slachting en genocide van de Palestijnen in Gaza gaan onverminderd door, en sommigen proberen deze gruwelijke misdaad voor te stellen als het recht van Israël op zelfverdediging; het recht op zelfverdediging van een staat die al decennialang met wapengeweld illegaal Palestijnse en andere Arabische gebieden bezet houdt, miljoenen mensen uit hun huizen en van hun land heeft verdreven, de Palestijnen het recht op een eigen onafhankelijke staat ontzegt en doorgaat met nederzettingen, moorden en arrestaties, waardoor in feite een apartheidsregime wordt gevestigd.

De operatie gericht op de volledige bezetting van Gaza en het voltooien van de systematische etnische zuivering van het Palestijnse volk in de Gazastrook is in volle gang.

Er is een bewust en georganiseerd plan om de Palestijnen van hun land te verdrijven en uit te roeien, met als doel de Israëlische bezetting en nederzettingen in Palestijnse gebieden uit te breiden en zo de VN-resoluties die voorzien in de oprichting van een Palestijnse staat teniet te doen. Dit maakt deel uit van het bredere plan van Israël en de VS om het hele Midden-Oosten op gewelddadige wijze te herstructureren volgens hun eigen voorwaarden.

Het WVV heeft alle recht om trots te zijn omdat zij vanaf het begin aan de zijde van het Palestijnse volk heeft gestaan. Miljoenen arbeiders in tientallen landen over de hele wereld mobiliseren zich onder haar vlag en eisen vrijheid en gerechtigheid voor Palestina. Maar niet iedereen in de internationale vakbondsbeweging heeft het recht om trots te zijn. Sommigen – en ik doel hier natuurlijk op de ITUC – hebben hun stem verloren in een tijd van genocide en etnische zuivering en blijven zwijgen tegenover deze misdaad. Erger nog, ze nemen een ‘neutraal’ standpunt in en stellen de daders gelijk aan de slachtoffers.

Arbeiders zullen de sociale afbraak niet passief accepteren

Vandaag de dag ligt de prioriteit van de heersende kapitalistische kringen bij de oorlogseconomie, die niet alleen een bedreiging vormt voor de wereldvrede en veiligheid, maar ook nog strengere bezuinigingsmaatregelen en grotere sociale ongelijkheid met zich meebrengt.

Om de winstgevendheid van monopolies veilig te stellen en te vergroten, worden de aanvallen op de politieke, sociale en vakbondsrechten van werknemers steeds harder.

Tijdelijk, onzeker werk zonder sociale zekerheid neemt toe en raakt steeds meer ingeburgerd, het autoritarisme van werkgevers en overheden neemt toe en democratische en vakbondsvrijheden worden systematisch ingeperkt.

Belangrijke sociale verworvenheden zoals sociale zekerheid en volksgezondheid worden geprivatiseerd, terwijl de autoritaire en willekeurige verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd methodisch wordt voortgezet.

Het bemoedigende en hoopgevende aspect binnen dit verder sombere beeld van de wereld van vandaag is het feit dat arbeiders het offensief tegen het volk en tegen de arbeiders niet passief accepteren. Onder leiding van klassengerichte vakbonden kiezen miljoenen werkers over de hele wereld ervoor om te vechten voor hun vakbonds-, sociale en politieke rechten.

Leden of vrienden van het WVV staan altijd in de voorhoede van elke strijd, groot of klein, en dankzij deze strijd heeft onze federatie de afgelopen jaren nog meer aanzien en respect verworven.

Het zijn echter niet alleen werkgevers en regeringen die zich mobiliseren om rechten in te perken en de strijd van werknemers te ondermijnen. In veel gevallen krijgen zij niet alleen te maken met werkgevers en de staat, maar ook met vakbonden die de weg van klassenverzoening en inkapseling in het systeem van uitbuiting volgen. Een pad dat, zoals onlangs opnieuw is gebleken in het geval van de arrestatie van de voormalige secretaris van de ITUC en ETUC, Luca Visentini, leidt tot carrièrisme, bureaucratie en corruptie binnen de vakbeweging.

Een heldhaftige geschiedenis van strijd

De reden waarom wij hier vandaag samen zijn gekomen, vanuit alle hoeken van de wereld, om het glorieuze en heldhaftige verleden van onze beweging te eren, is dat dáár onze kracht, ons geloof en onze visie voor de toekomst liggen.

Tijdens de mars die we door de straten van Parijs maakten, met zoveel kleuren en zoveel vlaggen, met zoveel spandoeken en gebalde vuisten, liepen generaties na generaties van baanbrekende volksstrijders die hun leven en bestaan hebben gewijd aan de idealen en waarden die onze Federatie vertegenwoordigt, in geest met ons mee.

We werden vergezeld door de Soedanese vicevoorzitter van het WVV, Ahmed Shafie El Sheikh, die in 1972 door het regime van Nimeiry in Soedan werd vermoord. Door de algemeen secretaris van de heldhaftige CGTP Peru en kaderlid van het WVV, Pedro Huillca Tesce, die in 1992 in Peru werd vermoord. Door de heldhaftige jonge Vietnamese elektricien Nguyen Van Troi, die in 1964, kort voor het 6de congres van het WVV in Warschau, voor het vuurpeloton werd gebracht. Door Mitsos Paparigas, lid van de Algemene Raad van het WVV en algemeen secretaris van de GSEE, die in 1949 door de Griekse staat werd vermoord. Door de Tunesische Ferhat Hached, een kaderlid van het WVV, die in 1952 door de Franse kolonialisten werd vermoord.

Ze waren er allemaal. Iedereen was aanwezig.

Voor een wereld zonder uitbuiting

80 jaar is nog maar het begin. Het WVV is een kind van noodzaak. Werkers overal ter wereld hebben het WVV nodig. (…) Want alleen zijn we zwak en kwetsbaar. Maar samen zijn we een krachtige beweging die niet alleen de verworvenheden kan beschermen die we met veel moeite hebben bereikt, maar ook verder kan gaan en in de tegenaanval kan gaan om op te komen voor wat de arbeiders toekomt, namelijk niets minder dan de bevrediging van hun hedendaagse behoeften.

Solidariteit en internationalisme zijn onze wapens. Politieke, sociale en vakbondsstrijd zijn onze keuze. Dit is onze weg, en op deze weg, de weg van de klassenstrijd, zullen we blijven voortgaan met de onwankelbare overtuiging dat de toekomst van de mensheid geen kapitalistische barbaarsheid kan zijn en dat een andere wereld mogelijk is.

Een wereld zoals voorgesteld door de baanbrekende vakbondsleden die hier in Parijs op 3 oktober 1945 uit alle hoeken van de aarde bijeenkwamen, rijzend uit de as van oorlog, zonder imperialistische oorlogen en interventies, zonder economische en handelsoorlogen, zonder uitsluiting, discriminatie en ongelijkheid, zonder de uitbuiting van de mens door de mens.

Voor zo’n wereld is het de moeite waard al onze krachten in te zetten.

Lang leve het 80-jarig bestaan en acties van het Wereldvakverbond!

Lang leve de eenheid en strijd van de arbeiders!

Lang leve solidariteit en internationalisme!

De tekst is ingekort. Tussenkopjes zijn door de redactie toegevoegd.