Geschiedenisvervaging

Geschiedenis gaat over de tijden van voorbij. Geschiedenis in de hoofden van de mensen vervaagt en dat is logisch. Juist daarom zijn er momenten en gebeurtenissen uit het verleden waarvan gevonden wordt dat die niet vergeten mogen worden. De belangrijkheid ervan zit in de hoofden van de mensen en vooral ook de politieke situatie in bepaalde tijden. Uiteraard is het bekend dat de nationale dodenherdenking op 4 mei en Bevrijdingsdag op 5 mei door politieke ingrepen van karakter veranderd zijn. Althans officieel. De vierde en vijfde mei stonden eerst in het teken van de slachtoffers van het fascisme en de overwinning daarop. Daarna werden door politieke ingrepen deze herdenkingsdagen steeds meer kleren aangetrokken, zodat ze op waarde werden uitgekleed. Gesneuvelden tijdens Nederlandse deelname ‘waar ook ter wereld’, ja ook tijdens de koloniale oorlog tegen Indonesië en de anticommunisten in de Korea-oorlog, kwamen erbij. De vijfde mei werd de ‘dag van de vrijheid’ en de laatste tijd zelfs een ideologisch wapen bij de oorlogsvoorbereiding inclusief de oorlogseconomie.

Als we de recente geschiedenis aan ons voorbij laten gaan, dan zijn er momenten aan te wijzen waarop duidelijk is aangegeven dat de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog als bezetting door het Duitse fascisme en de bevrijding daarvan steeds verder naar de achtergrond werden geduwd. De vraag is zelfs gewettigd dat als er niet initiatieven vanuit de bevolking waren geweest er nog wel een nationale dodenherdenking en een landelijke Bevrijdingsdag waren geweest… Want zo lang is het niet geleden dat de gemeentelijke PvdA-fractievoorzitter en schrijver dezes de dodenherdenking in de toenmalige gemeente weer op de kaart hebben gekregen.

In de Duitse Bondsrepubliek werd al snel na de door het Duitse fascisme verloren Tweede Wereldoorlog de toenmalige communistische partij (KPD) verboden; werden personen met een nazi-verleden weer op belangrijke posten gezet. Alsof er niets gebeurd was. Ene Kiesinger kon daar bondskanselier worden. In ons land kon De Quai - tijdens de oorlog een kopstuk van De Nederlandse Unie met als doel samenwerken met de bezetters - gewoon minister-president worden.

Hieruit kan geconcludeerd worden dat aan de traditie en zeker aan de vorm ervan gedokterd wordt, in die zin dat er van het anti-fascistisch karakter weinig tot niets meer over zal blijven. Als er hoge Duitse vertegenwoordigers worden uitgenodigd en ‘dat er nog maar zeer weinig landgenoten zijn die de oorlog bewust meegemaakt hebben over zijn’ nogal vaak te horen is, dan zegt ook dat heel veel. Echter, ook het initiatief om op 4 mei in Den Haag - als alternatief voor of aanvulling op de officiële dodenherdenking op de Dam in Amsterdam - een herdenking te houden riep bij mij in dit verband vragen op. De slachtoffers in Gaza werden genoemd als aanleiding. Doch ook hoorde ik op de televisie initiatiefnemers van deze alternatieve herdenking zeggen dat heel veel nieuwe Nederlanders hun eigen geschiedenissen hebben die niet bij de officiële dodenherdenking tot uitdrukking komen. Daaruit kon ik niets anders opmaken dat de vierde en vijfde mei zoals die nu nog elk jaar bestaan ‘op de schop moeten’. Zo zien we dat er van verschillende kanten druk wordt uitgeoefend, waarvan het resultaat een overwinning van rechts zou kunnen zijn. Passend in de oorlogsretoriek van heden en het bagatelliseren van het fascisme naar een autoritair bewind zoals er zoveel zijn. Ook een klein stapje over de grens: de nieuwe Duitse bondskanselier roept dat het Duitse leger het sterkste leger van Europa zal worden…

Let wel, het morrelen aan het antifascistisch karakter van de herdenking en de bevrijding raakt ook ons communisten. En niet zo weinig. Laatst las ik weer eens zo’n artikel waarin de schuld van het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog gelegd werd bij Nazi-Duitsland én de Sovjet-Unie, omdat de laatste een niet-aanvalsverdrag met Duitsland had gesloten. Lees voor Sovjets-Unie ‘communisten’ en het anti-communistisch punt is weer gemaakt. Tijden verstrijken en worden benut om bepaalde momenten naar voren te halen of juist naar de achtergrond te brengen. De rol van communisten en hun partijen en met name die van de Communistische Partij van Nederland (CPN) werd steeds meer verzwegen of gebagatelliseerd. En bewust! De heersende klassen met hun leger aan woordvoerders en vertolkers hebben er alle belang bij dat positieve standpunten over communisten voor hen zeer onaantrekkelijk zijn als het gaat over discussies over een alternatief voor het kapitalistisch systeem waarover onder de bevolking meer en meer wordt nagedacht.

Een mij bekend iemand heeft het mij meerdere keren gezegd: als er niet zes miljoen Joden vermoord waren - of zonder ‘Auschwitz’ - zou het met de officiële dodenherdenking en Bevrijdingsdag allang afgelopen zijn geweest. Waarmee deze wil zeggen dat zo’n unieke en geplande fabrieksmatige moord zo onlosmakelijk met de Tweede Wereldoorlog verbonden is, dat ook de kwade geesten daar niet omheen kunnen. Overigens herinner ik mij nog het volgende. Al weer heel wat jaren geleden bij de Februariherdenking (het defilé bij de Dokwerker) sprak een Joodse kameraad mij aan. Het viel hem op dat het organiserend comité, waarin communistische inbreng steeds kleiner werd, in zijn oproepen al steeds minder aan de jodenvervolging aandacht schonk.

Steeds meer zijn berichten in het nieuws over cyberaanvallen, sabotage-acties en zelfs grote branden, zoals onlangs in Polen. En niet te vergeten sabotage-acties die EU-landen kunnen treffen. Als dader wordt steeds Rusland genoemd. Dit wordt gebruikt als antwoord op vaststellingen als dat Rusland - ook gezien de vorderingen van zijn oorlog in Oekraïne - militair niet in staat zal zijn NAVO-landen aan te vallen. Het zou mij niet verbazen dat al deze berichten te maken hebben met het zoeken naar een bredere uitleg van artikel 5 van de NAVO, waarin staat dat een aanval op één bij het pact aangesloten land als een aanval op allen wordt gezien. Als genoemde aan Rusland toegeschreven acties ook als een agressieve aanval kunnen worden gezien, dan zou bijvoorbeeld Polen als NAVO-lid als een door Rusland aangevallen land worden gezien. In deze roerige tijd kan men niets uitsluiten. In welke tijd leven wij? Na de oorlog, tijdens de oorlog of voor de oorlog…?