Op 1 oktober 2025 behandelde het Poolse Constitutionele Tribunaal in Warschau een zaak om de Communistische Partij van Polen (KPP) te verbieden. De zaak gaat terug naar een verzoek uit 2020 van Zbigniew Ziobro, destijds procureur-generaal en minister van justitie van Polen. Hij stelde dat de KPP “een revolutie naar het model van de Oktoberrevolutie in Rusland” wil en daarom de “totalitaire methoden en praktijken van het communisme” wil invoeren. Hij voegde daaraan toe dat het communisme, net als het fascisme en nazisme, verboden is volgens artikel 13 van de Poolse grondwet. Dit laat de ware rol van de burgerlijke rechtbank zien: de strijd voor socialisme gelijkstellen aan fascisme verdraait de geschiedenis en dient om het kapitalistisch eigendom te beschermen tegen verzet van de arbeidersklasse.
Deze zaak is geen geïsoleerde aanval: communisten in Polen staan nu al onder druk. Sinds begin 2023 is het Wetboek van Strafrecht gewijzigd. De nieuwe regels maken het strafbaar om een communistisch systeem of ideologie publiekelijk te verspreiden, waarbij dit gelijkgesteld wordt met fascisme en nazisme. De straffen kunnen oplopen tot drie jaar gevangenis. Deze bepalingen maken arbeiderssymbolen en socialistische ideeën tot doelwit van het strafrecht, waarmee de kapitalistische staat de revolutionaire tradities van de arbeidersklasse uit het openbare leven probeert te wissen. Dit terwijl fascistische krachten openlijk optreden en aan kracht winnen.
De aanval op de KPP kan niet los gezien worden van de ontwikkeling van het kapitalisme in Polen. Volgens de cijfers van de burgerlijke macro-economie lijkt Polen te bloeien. Het land wordt geclassificeerd als een ontwikkeld, hoog-inkomensland, geïndustrialiseerd en staat zesde in de EU qua nominaal BBP en vijfde qua BBP (PPP). Maar achter deze cijfers zien we een heel ander beeld voor de werkende mensen. Als NAVO-lid heeft Polen zijn militaire uitgaven in tien jaar tijd met 181 procent verhoogd, tot 3,8 procent van het BBP, een van de hoogste percentages ter wereld. Tegelijkertijd leven 2,5 miljoen Polen, waaronder meer dan een half miljoen kinderen, in extreme armoede, terwijl 17,5 miljoen mensen onder het sociale minimum leven, nauwelijks in staat om de basisbehoeften te betalen, laat staan cultuur, onderwijs of sparen. Massa-ontslagen nemen toe in Polen. In de eerste helft van 2025 zijn al meer werknemers ontslagen dan in heel 2024, meer dan tijdens de pandemie. Het ministerie van arbeid zegt zelf dat kapitalisten minstens 80.000 banen willen schrappen tegen het einde van het jaar. Hoe slechter de leefomstandigheden en hoe groter het protest, hoe meer de heersende klasse zich tot repressie wendt om de belangen van het kapitaal te beschermen.
De KPP biedt een concreet programma voor de arbeidersklasse. In de strijd tegen het kapitalisme vecht zij voor fatsoenlijke lonen, kortere werktijden, gratis gezondheidszorg en onderwijs, het verdedigen van openbare diensten, het recht om te organiseren, en een einde aan privatiseringen en NAVO-militarisme. Zij wil ook dat wetenschap en technologie ontwikkeld worden in dienst van de samenleving, niet van winst, met publieke investeringen in onderzoek, innovatie en cultuur. Het uiteindelijke doel is de socialistische heropbouw van de maatschappij, gebaseerd op maatschappelijk eigendom van de productiemiddelen, democratische arbeidersmacht en de afschaffing van uitbuiting. Hoe kan dit vergeleken worden met het fascisme of nazisme waaronder juist arbeidersbewegingen met geweld en genocide werden vernietigd? Communisten hebben gevochten en hun leven gegeven in het verzet tegen fascisme. Het communisme gelijkstellen aan nazi-fascisme is een gevaarlijke poging om de geschiedenis te verdraaien en uit te wissen.
Polen staat hierin niet alleen. In heel Europa nemen anticommunistische maatregelen toe, aangejaagd door de EU. Slowakije verklaarde het communisme “immoreel en illegaal.” De Tsjechische Republiek volgde hetzelfde pad. In 2023 bestempelde het Nederlandse parlement de hongersnood van de jaren dertig in de Sovjet-Unie als een bewuste “genocide,” om het communisme te demoniseren. Deze voorbeelden tonen een gecoördineerde campagne om de revolutionaire traditie van de arbeidersklasse en haar strijd tegen kapitalistische uitbuiting te criminaliseren.
De poging om de KPP te verbieden laat zien dat het socialisme-communisme de bourgeoisie nog altijd angst inboezemt. De kracht van de KPP ligt niet alleen in haar eisen, maar ook in haar inzet om arbeidersorganisatie en klassenbewustzijn op te bouwen, iets dat geen enkele burgerlijke partij kan accepteren. Hoe dieper de kapitalistische crises worden, hoe dringender de heersende klasse probeert haar doodgraver het zwijgen op te leggen. De heersende klasse kan partijen juridisch proberen te verbieden, maar ze kan de strijd en ideologie van de arbeiders en hun voorhoede, de communisten niet het zwijgen opleggen. De noodzaak van socialisme blijft bestaan, en daarmee ook de plicht om repressie te weerstaan en met de KPP solidair te zijn.
- https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/9838470,delegalizacja-komunistycznej-partii-polski-tk-rozpatrzy-wniosek-ziob.html
- https://kom-pol.org/2024/10/28/na-granicy-kryzysu/
- https://kom-pol.org/2024/11/22/gigantyczne-wydatki-na-wojsko/
- https://kom-pol.org/2025/09/20/zwolnienia-grupowe/
- https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-9-2023-000260_EN.html
- https://lexlege.pl/kk/art-256/
- https://www.eapn.eu/wp-content/uploads/2024/10/eapn-PL-Poverty-Watch-Poland-2024-ENG-6027.pdf
- https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-9-2020-006253_EN.html
- https://nos.nl/artikel/2481553-nederland-lijkt-hongersnood-oekraine-onder-stalin-te-gaan-erkennen-als-genocide
- https://www.nytimes.com/2021/11/11/world/europe/poland-independence-day-far-right-protests.html
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die maandelijks verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!
