In haar laatste rapport laat VN-Speciaal Rapporteur Francesca Albanese zien dat de Israëlische bezetting een economie van genocide is: kapitaalaccumulatie door onteigening, militarisering en buitenlandse investeringen. In dit artikel bespreken we dit niet alleen als een kwestie van imperialistische winst, maar ook als uitdrukking van de tegenstellingen van het imperialisme zelf dat verzet met vernietiging beantwoordt.
Tegenover dit systeem staat de arbeidersklasse: Palestijnen die weigeren te verdwijnen, arbeiders en studenten in Israël die het oorlogssysteem van binnenuit ondermijnen, en een internationale beweging die de stroom van wapens en kapitaal kan blokkeren. Samen vormen we de weg naar bevrijding.
Analyse van het Rapport
Het nieuwste rapport van Francesca Albanese legt de winstgevendheid en verantwoordelijkheid van het kapitaal in de genocide in Gaza bloot. De Palestijnse onderwerping is van belang voor het monopoliekapitaal om economische en politieke stabiliteit te behouden, en genocide is een bewuste methode van accumulatie geworden. Daarbij wordt Israëlisch kapitaal verbonden met een uitgebreid netwerk van transnationale ondernemingen, banken en investeerders.
Een belangrijk fundament van dit systeem is de wapenindustrie. De Israëlische economie leunt zwaar op wapenproductie en verkoop. Zowel Israëlische als buitenlandse bedrijven, zoals Elbit Systems, Israel Aerospace Industries, Lockheed Martin en Leonardo, gebruiken Gaza en de Westelijke Jordaanoever als levende testterreinen voor drones, AI-doelsystemen en gevechtsvliegtuigen. Het label ‘battle-proven’ is een marketinginstrument geworden op de wereldwijde wapenmarkt, aantrekkelijk voor NAVO-legers, particuliere beveiligingsbedrijven en politiekorpsen wereldwijd. De militaire uitgaven stegen in 2024 met 65 procent tot 46,5 miljard dollar, de sterkste jaarlijkse stijging sinds de Zesdaagse Oorlog van 1967. Defensie-uitgaven bedragen nu 8,8 procent van het bbp van Israël, een stijging die werd aangejaagd door de oorlog die in oktober 2023 in Gaza begon en zich later uitbreidde naar andere delen van de regio.
De wereldwijde, maar vooral Amerikaanse, Europese en Nederlandse betrokkenheid bij deze oorlogseconomie is duidelijk. In Nederland leveren verschillende bedrijven essentiële onderdelen voor de F-35-gevechtsvliegtuigen, een cruciaal wapen dat door Israël wordt ingezet. Fokker Techniek maakt de elektrische bedrading en motorkabels die het vliegtuig draaiende houden. GKN Fokker Aerospace produceert cruciale motoronderdelen. Fokker Services Schiphol maakt sterke titaniumstukken voor de motor, en Fokker Landing Gear bouwt de wielen en landingssystemen, samen met Goodrich. Zonder deze onderdelen zou de F-35 niet kunnen vliegen of vechten.
De bezetting en agressie worden versterkt door een apparaat van toezicht en controle. Grote technologiebedrijven zoals Microsoft, Amazon, Google en IBM leveren clouddiensten, biometrische databanken en AI-beslissingssystemen aan de Israëlische staat. De spyware Pegasus, van cyberbedrijf NSO Group, en de AI-platforms van Palantir worden getest op Palestijnen voordat ze wereldwijd aan regeringen worden verkocht.
Het bezettingsapparaat is ook afhankelijk van zware machines, geleverd door ondernemingen als Caterpillar, Volvo, Hyundai en Doosan. Deze machines, bewapend voor sloop, militaire invallen en nederzettingenbouw, maken deel uit van een cyclus waarin vernietiging wordt gevolgd door de snelle uitbreiding van nederzettingen. Deze nieuwe koloniën worden vervolgens verkocht aan Israëlische en buitenlandse kopers en verbonden door infrastructuur die ze integreert in Israël.
Controle over natuurlijke hulpbronnen vormt een andere bron van bezetting en winst. Palestijns water, gas en elektriciteit worden gemonopoliseerd en als wapen ingezet. Mekorot, het nationale waterbedrijf van Israël, beheert de levering, terwijl Chevron en BP offshore gas winnen. Brandstofimporten worden gemanipuleerd om kolonisten te bevoordelen en Gaza’s levensondersteunende systemen te ondermijnen.
Ook landbouw en handel zijn met de bezetting verweven. Tnuva profiteert van landonteigening en Palestijnse afhankelijkheid van Israëlische zuivelproducten. Daarnaast ondersteunen irrigatietechnologieën van Netafim de landbouw van kolonisten, terwijl Palestijnen de toegang tot water wordt ontzegd. Goederen die in illegale nederzettingen worden geproduceerd, komen via winkelketens in de wereldmarkt terecht, waarbij hun oorsprong verhuld wordt, zodat de winsten van de bezetting deel uitmaken van de ‘gewone’ consumptieketens. Ook toerisme is betrokken. Platforms zoals Booking.com en Airbnb bieden accommodaties in Israëlische nederzettingen aan, normaliseren annexatie en profiteren ervan.
Het netwerk van medeplichtigen reikt bovendien diep in de wereld van energie, financiën en onderwijs. Grote banken zoals BNP Paribas en Barclays, evenals vermogensbeheerders als BlackRock en Vanguard, investeren in Israëlische staatsobligaties en bedrijven die verbonden zijn met de bezetting. Energiebedrijven als Chevron, BP en Glencore leveren gas, olie en kolen die zowel het leger als de nederzettingen aandrijven, terwijl verzekeraars en pensioenfondsen zoals Allianz, AXA en ABP miljarden investeren in wapen- en bouwbedrijven die direct bijdragen aan de oorlog en bezetting. Universiteiten wereldwijd dragen bij aan de productie van kennis en propaganda die de kolonisatie rechtvaardigt, en leveren via technologische samenwerking directe innovatie voor militaire toepassingen.
Nederlandse banken en pensioenfondsen zijn bijzonder betrokken: het grootste pensioenfonds, ABP, heeft honderden miljoenen euro’s geïnvesteerd in bedrijven waarvan de producten worden gebruikt om Palestijnse huizen op de Westelijke Jordaanoever te slopen. ING en Rabobank zijn eveneens verbonden aan investeringen in nederzettingen. Albanese’s bevindingen tonen aan dat, van wapens tot AI, bulldozers tot obligaties, zuivelproducten tot drones, kapitaal winst haalt uit de vernietiging van Palestijns leven.
De bezetting is een permanente oorlogseconomie geworden, een economie van genocide zoals de rapporteur het noemt, vervlochten met mondiale circuits van accumulatie. Het bestaan van het Palestijnse volk wordt behandeld als een obstakel voor winst, en genocide als de verwijdering van dat obstakel. Omdat dit systeem mondiaal van aard is, is een georganiseerde internationale arbeidersstrijd van belang om de imperialistische structuren te ontmantelen die de vernietiging van Gaza zowel mogelijk als winstgevend maken.
Tegengestelde krachten
Hoewel Albanese’s rapport de profiteurs en mechanismen die de bezetting ondersteunen blootlegt en catalogiseert, zijn dit geen op zichzelf staande feiten. Het zijn uitdrukkingen van diepere structurele tegenstellingen in het kapitalisme die genocide zowel mogelijk als winstgevend maken. In Gaza zien we hoe deze tegenstellingen op meerdere onderling verbonden niveaus werken.
Ten eerste, als methode om imperialistische controle uit te oefenen tegen elke vorm van georganiseerd verzet van een onderdrukt volk. Wanneer het gezag van de kapitalistische staat en haar heersende klasse wordt bedreigd, onderdrukt het systeem dit met bruut geweld. Door Palestijnse zelfbeschikking te vernietigen, stuurt Israël, gesteund door zijn bondgenoten, een boodschap naar andere bewegingen wereldwijd: verzet zal worden beantwoord met overweldigend geweld. Dit gaat niet alleen om Palestina; het gaat om het handhaven van een systeem waarin het kapitaal onaangetast blijft.
Ten tweede, als manoeuvre in de mondiale inter-imperialistische rivaliteit. Het Midden-Oosten is een strategisch kruispunt voor de VS en andere NAVO-machten, rijk aan grondstoffen en cruciale handelsroutes. De militaire dominantie van Israël in de regio dient deze imperialistische belangen, en biedt een loyale vooruitgeschoven post in een zone van intense competitie. Het versterken van Israëls positie verzekert meer kapitaal, invloed en controle over grondstoffen, terwijl rivaliserende mogendheden worden tegengewerkt.
Ten derde ontstaat oorlog als antwoord op de terugkerende crisises van overproductie in het kapitalisme. Wanneer markten verzadigd raken, investeringsmogelijkheden afnemen en kapitaal zich concentreert in minder handen, zoekt het systeem kunstmatige uitwegen om overtollige productie en kapitaal te absorberen. Militaire uitgaven bieden zo’n uitweg: wapenfabrikanten, technologiebedrijven en bouwondernemingen profiteren van de enorme publieke middelen die in militarisering vloeien, terwijl vernietiging en de daarop volgende wederopbouw nieuwe vraag schept.
Ten slotte creëert de vernietiging van Gaza niet alleen directe winsten voor de oorlogsindustrie, maar legt ook de basis voor toekomstige winsten. Wederopbouw, wanneer die komt, zal worden gedomineerd door dezelfde bedrijven en investeerders die nu van de oorlog profiteren. Zo wordt de cyclus compleet: vernietiging genereert winst, wederopbouw genereert winst, en het systeem reproduceert zichzelf, steeds destructiever.
Dit toont ook de ware onderliggende oorzaak van de onderdrukking, het geweld en de genocide waar de Palestijnse bevolking mee wordt confronteerd. Namelijk het op uitbuiting en onderdrukking gebaseerde kapitalistische systeem, dat de winst als hoogste goed heeft. Een systeem dat in zijn huidige, imperialistische fase, waarin monopolies de economie overheersen, wereldwijd steeds meer conflict, geweld en leed veroorzaakt onder volkeren die het slachtoffer worden van de onbegrensde winsthonger van de imperialisten. Het zionisme, dat weleens ten onrechte als de diepere oorzaak van de onderdrukking van de Palestijnen wordt gezien, is eerder de ideologische uiting en ‘rechtvaardiging’ van de materiële belangen van de imperialisten.
De arbeidersklasse in Israël en Palestina
Internationale solidariteit is een essentieel wapen in de strijd tegen imperialisme, maar het actieve verzet van de arbeidersklasse, in de eerste plaats in Palestina maar ook binnen Israël, is de doorslaggevende factor. De wereldwijde beweging kan de kapitalistische Israëlische staat van buitenaf isoleren en onder druk zetten, maar de eenheid van Arabische, Joodse en migrantenarbeiders die zich samen verzetten tegen oorlog, bezetting en repressie van binnenuit, ondermijnt direct de materiële en ideologische fundamenten van de Israëlische oorlogsmachine. De Israëlische bourgeoisie heeft beide nodig: militarisering om Palestijnen te beheersen, en geïntensiveerde uitbuiting om arbeiders binnen Israël te controleren.
Deze interne breuklijn, tot uitdrukking gebracht door stakingen, protesten en militaire weigering, transformeert solidariteit in een kracht die de machtsbalans kan verschuiven.
Binnen Palestina houden verschillende communistische partijen en groeperingen, de Palestijnse Volkspartij (PPP), de Palestijnse Communistische Partij (PCP), het Volksfront (PFLP) en het Democratisch Front (DFLP) het verzet levend in het dagelijks bestaan. Via vakbonden, vrouwen- en studentenorganisaties verbinden zij de strijd tegen bezetting met de strijd tegen sociale ongelijkheid. Hun werk in stakingen, buurtcomités en onderwijsprojecten transformeert de nationale kwestie in een breder bewustzijn van klassenstrijd en internationale solidariteit.
De Communistische Partij van Israël (CPI) en Hadash, samen met Arabisch-Joodse coalities, arbeiders en studenten, hebben de leiding genomen van een intern front dat binnen de Israëlische maatschappij de strijd voert in solidariteit met de strijd van de Palestijnse bevolking. Ondanks censuur, repressie en straatgeweld hebben duizenden deelgenomen aan hun protesten tegen de bezetting en de nederzettingen, en eisen zij erkenning van een Palestijnse staat en een einde aan bezetting en genocide. CPI- en Hadash-leden organiseren bijeenkomsten, stakingen en dienstweigeringen, met enkele van hun parlementariërs, zoals Ayman Odeh en Ofer Kassif, die zelfs uit het parlement zijn gezet en door de politie zijn aangevallen wegens hun verzet tegen oorlogsmisdaden in Gaza.
Mizrahi arbeiders, geconcentreerd in Israëls armere perifere industriesteden en in laagbetaalde dienstverlenings- en industriële banen, dragen een onevenredig groot deel van de economische last van oorlog. Bezuinigingen op onderwijs, gezondheidszorg en huisvestingssubsidies treffen deze arbeiders als eerste, in een lange geschiedenis van armoede en discriminatie tegen Joden uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Migrantenarbeiders uit Eritrea, Sudan, de Filippijnen en elders, werkzaam in landbouw, zorg en bouw, worden hevig uitgebuit en onderdrukt: lage lonen, precaire contracten, constante dreiging van politie-invallen en deportaties. Deze sectoren houden de Israëlische samenleving draaiende terwijl ze rechten worden ontzegd en racistische aanvallen ondergaan. Via campagnes tegen deportaties en discriminatie is de strijd van migrantenarbeiders voor overleven direct verbonden met de bredere strijd tegen militarisering en oorlog.
In mei 2025 staakten 25.000 leraren en kleuterleidsters tegen loonsverlagingen die werden opgelegd om de oorlog te financieren, en trotseerden ze openlijk gerechtelijke beperkingen. En op 17 augustus sloten honderdduizenden in Israël zich aan bij een landelijke staking en protest, waaronder personeel van grote universiteiten en meer dan 70 lokale gemeenten, die een staakt-het-vuren en de vrijlating van gijzelaars eisten.
De massale protesten in Israël vormen geen homogene anti-imperialistische kracht: veel deelnemers eisen vooral het vrijlaten van de gijzelaars en een staakt-het-vuren zonder een werkelijke oplossing voor het Palestijnse volk dat een genocide onderstaat: een onafhankelijke Palestijnse staat. Toch ondermijnen deze massale protesten het beeld van nationale eenstemmigheid. In combinatie met stakingen van arbeiders, weigeringen binnen de IDF en de consequente activiteit van de CPI, tonen zij aan dat de oorlog zelfs binnen de onderdrukkende staat zélf verzet oproept. Deze tegenstelling, tussen een staat die genocide voert en een samenleving die steeds minder bereid is de lasten ervan te dragen, is een beslissend zwak punt voor het imperialisme.
Daarom ligt de weg naar bevrijding niet in formules die door imperialistische machten worden opgelegd. Of het nu gaat om de erkenning van een Palestijnse staat die geen werkelijke staat is maar in alle opzichten onderdrukt wordt door en afhankelijk is van Israël (dit is de zogenaamde ‘tweestatenoplossing’ zoals de EU – en ook de VS van tijd tot tijd – naar voren schuiven, waarbij de Israëlische kolonies blijven bestaan en Israël de controle houdt over grondgebied en grondstoffen in de Westelijke Jorgaanoever en Gaza), of het reduceren van het Palestijnse vraagstuk tot een minderheidsvraagstuk binnen ‘één staat’ (onder mom van een ‘eenstatenoplossing’) – wat in feite neerkomt op het opgeven van de strijd voor een Palestijnse staat en het erkennen van de Israëlische bezetting. De weg naar bevrijding ligt juist in de strijd van de mensen zelf. Wat ertoe doet is de kracht die de onderdrukking en agressie kan doorbreken: de heldhaftige strijd van de Palestijnse bevolking en de convergentie van Palestijns verzet met het verzet van arbeiders en jongeren binnen Israël. Alleen door hun strijd kan de toekomstige vorm van het politieke leven worden beslist door de mensen die daar wonen, vrij van bezetting en overheersing.
Wat de arbeidersklasse in Nederland kan doen
De moed van het Palestijnse verzet en van arbeiders, studenten en dienstweigeraars binnen Israël laat zien dat de oorlogsmachine niet onoverwinnelijk is. Internationale solidariteit kan die strijd kracht bijzetten. De oorlog wordt gevoed door mondiale stromen van wapens, kapitaal en legitimiteit, en hier in Nederland heeft onze eigen arbeidersklasse zowel de verantwoordelijkheid als de macht om te handelen.
Het verzet van de Palestijnse bevolking verzet wordt versterkt door de solidariteit van arbeiders en studenten wereldwijd. In Italië hebben dokwerkers van de vakbond CALP in Genua geweigerd wapens voor Israël te laden of te lossen, met de verklaring dat zij niet medeplichtig zullen zijn aan genocide. In Zweden hebben dokwerkers soortgelijke acties ondernomen. Internationale druk op scheepvaartgigant Maersk heeft ervoor gezorgd dat haar schepen niet welkom zijn in de haven van Rotterdam. In Griekenland heeft de vakbond PAME arbeiders gemobiliseerd tegen het vervoer van wapens, waarbij de strijd wordt gezien als onderdeel van de bredere strijd tegen het NAVO-militarisme.
Ook studentenbewegingen – vaak samen met docenten in vakbonden of actiescomités georganiseerd – zijn op tientallen universiteiten opgekomen en eisen dat hun instellingen de banden met Israëlische universiteiten en bedrijven in de oorlogsindustrie verbreken. Zij pleiten voor campussen waar kennis ten dienste staat van menselijk welzijn in plaats van militaire vernietiging. Als reactie hebben regeringen, zoals we ook in Nederland zagen, politie, repressie en disciplinaire maatregelen ingezet om deze solidariteit te breken, een duidelijk teken van haar effectiviteit.
Arbeiders over grenzen heen brengen de verbanden in kaart tussen hun eigen werkgevers, de Israëlische staat en de bedrijven die de oorlog aandrijven. Deze onderzoeken hebben investeringen, handelspartnerschappen en militaire contracten blootgelegd die lokale economieën verbinden met het bezettingsapparaat. Door deze verbindingen te bestrijden via stakingen, boycots en publieke campagnes maken arbeiders het moeilijker voor kapitaal om van oorlog te profiteren.
De meest impactvolle acties zijn die welke een directe lijn trekken tussen iemands eigen werkplek of sector en de onderdrukking van Palestijnen door Israël. Dokwerkers in veel landen hebben Israëlische vracht onderschept of geblokkeerd, terwijl vakbondsleden van binnenuit cruciaal waren om deze blokkades te laten slagen. Acties die de productie van wapens verstoren kunnen bijzonder effectief zijn.
Universitaire en culturele arbeiders hebben zich georganiseerd om zich aan te sluiten bij de academische en culturele boycot van Israël. Werknemers die in dienst zijn van bedrijven die profiteren van de onderdrukking van Israël, of wiens pensioenfondsen in zulke bedrijven investeren, hebben een speciale rol te spelen.
Organiseren met collega’s om werkgevers en pensioenfondsen onder druk te zetten hun investeringen in Israël terug te trekken, ondermijnt direct de economische basis van de bezetting.
Dit is de dialectiek van verzet: de moed van degenen binnen Israël die hun eigen staat trotseren, gecombineerd met een internationale arbeidersbeweging die de stroom van wapens, geld en legitimiteit naar de bezetting verstoort. Samen kunnen we een kracht vormen die niet alleen genocide veroordeelt, maar die ook materieel kan dwarsbomen. Die steun is onmisbaar voor de strijd van de Palestijnse bevolking tegen de Israëlische bezetting en genocide.
- https://www.un.org/unispal/document/a-hrc-59-23-from-economy-of-occupation-to-economy-of-genocide-report-special-rapporteur-francesca-albanese-palestine-2025/
- https://unipd-centrodirittiumani.it/en/news/sipri-institute-world-military-expenditure-trends-2024
- https://www.workersinpalestine.org/who-arms-israel#netherlands
- https://rightsforum.org/campagnes/abp-stop-met-investeren-in-de-bezetting-van-palestina/
- https://paxvoorvrede.nl/nieuws/ing-investeert-ondanks-kritiek-miljarden-in-bedrijven-betrokken-bij-illegale-israelische-nederzettingen/
- https://rightsforum.org/nieuw-rapport-toont-aan-hoe-nederlandse-banken-en-pensioenfondsen-de-israelische-bezetting-blijven-faciliteren/
- https://www.marxists.org/subject/economy/authors/pe/pe-ch17.htm
- https://www.shfanews.net/post/228770
- https://www.plo.ps/ar/category/122
- https://maki.org.il/en/?p=32939
- https://maki.org.il/en/?p=32927
- https://www.timesofisrael.com/hundreds-of-teachers-protest-for-fair-pay-better-conditions-in-tel-aviv/
- https://maki.org.il/en/?p=32911
- https://www.democracynow.org/2025/5/23/headlines/israeli_opposition_lawmaker_ayman_odeh_removed_from_knesset_after_protesting_gaza_assault
- https://www.democracynow.org/2025/8/18/headlines/over_a_million_protest_in_israel_calling_for_end_to_war_and_hostage_deal
- https://www.972mag.com/shovrot-kirot-mizrahi-feminism-disbanding
- https://www.jewishvoiceforlabour.org.uk/article/the-israeli-lefts-duty-during-a-genocide/
- https://progressive.org/latest/chance-for-reviving-the-israeli-left-sigler-040423
- https://www.ansa.it/liguria/notizie/2025/07/25/portuali-calp-e-usb-no-a-passaggio-materiali-per-armi-israele_68bb13ee-05d0-4863-9d7c-eec74e20aac6.html
- https://novaramedia.com/2025/05/19/swedish-dockworker-fired-over-blockade-of-israeli-weapons/
- https://www.rijnmond.nl/nieuws/2033362/schip-met-oorlogsmaterieel-stopt-niet-in-rotterdam-actiegroepen-blij
Gerelateerde artikelen
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die maandelijks verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!
