Deze leus galmt over het Jaarbeursplein terwijl langzaam de mars begint. Op zaterdag 22 juni voerden leden van de CJB samen met studenten en arbeiders uit heel het land actie om te protesteren tegen de voorgestelde ‘langstudeerboete’. Het kabinet wil alle studenten die meer dan een jaar uitlopen op hun studie elk jaar €3000 euro extra bovenop hun collegegeld laten betalen. Deze maatregel laat studenten de klap van alle voorgestelde onderwijsbezuinigingen opvangen, terwijl de winstmarges van Nederlandse kapitalisten maar blijven groeien.
Ongeveer vijfhonderd mensen kwamen zaterdag samen in Utrecht om hun stem te laten horen tegen de langstudeerboete. Het was een sterke actie op initiatief van de landelijke studentenvakbond (LSVb), maar kon ook op brede steun rekenen vanuit docenten en andere arbeiders. Meerdere studenten hebben gesproken over hoe een langstudeerboete hun leven zou aantasten en hen, na de lasten van het leenstelsel, nog verder de grond in boort; ook de Algemene Onderwijsbond (AOB) en universitaire docenten actiegroep WOinActie hebben op het podium zich uitgesproken tegen de verdere ontmanteling van onderwijs in Nederland. Deze solidariteit tussen studenten en werkers is een goede stap en biedt een sterke basis voor toekomstige acties.
Diplomafabrieken
Zulke solidariteit wordt de komende jaren alleen maar noodzakelijker. Met de aankomende bezuinigingen wordt de diepgaande commercialisering van het onderwijs alleen maar versterkt. In het hoofdlijnenakkoord heeft het kabinet aangekondigd om meer dan 970 miljoen euro te gaan snijden in het hoger onderwijs alleen al, om nog maar te zwijgen over middelbaar onderwijs en mbo’s. Voor veel van de werknemers aan onderwijsinstellingen zal dit onder andere verlies van banen, meer flexcontracten, en nog meer onbetaalde onderwijsuren betekenen. Aan de Rijksuniversiteit van Groningen wordt nu al gesproken over het doorvoeren van loondalingen of deeltijdwerken. Zulke maatregelen zijn absoluut onacceptabel, maar zonder georganiseerde strijd hiertegen zullen deze in de komende jaren steeds meer de norm worden.
Het kabinet presenteert de bezuinigingen als een stop op de ‘wildgroei aan subsidies’. Hoger onderwijs-woordvoerder van de PVV Reinder Blauw ging zelfs zo ver om het een einde aan ‘activistische wokecultuur’ te noemen en een ‘terugkeer naar kwalitatief onderwijs’. Soortgelijke sensationalistische leuzen, met name bedoeld om de eigen achterban tevreden te houden, verhullen de systematische processen die geenszins nieuw zijn. Sinds 1999 wordt met de implementatie van het Bolognaproces het hoger onderwijs steeds meer in dienst gesteld van het bedrijfsleven. Hogescholen en universiteiten zijn nauwer verbonden dan ooit met het grootkapitaal, met als doel de concurrentiepositie van de Europese kenniseconomie te verbeteren.
Een essentieel onderdeel hiervan is het commercialiseren van onderwijsinstellingen. Het onderwijs wordt in toenemende mate geleid en ingericht als een bedrijf, waarbij de concurrentie tussen instellingen wordt bevorderd door geldstromen te koppelen aan de kwaliteit en kwantiteit van de ‘diensten’ te lenen. In het kort: hoe meer studenten je in een jaar laat afstuderen, hoe groter jouw deel van het onderwijsbudget. Om overeind te blijven moeten instellingen hun focus verschuiven van kwalitatief onderwijs met een maatschappelijke bijdrage, naar zoveel mogelijk studenten binnenhalen en zo snel mogelijk af te laten studeren. In dit systeem worden studenten gereduceerd tot een klant om binnen te halen; zie hier de logica van de ‘diplomafabriek’.
Bezuinigingen op het hoger onderwijs, zoals degene die het kabinet nu aankondigt, spelen hierin een centrale rol. Aan de ene kant forceert het instellingen om nog harder deze marktwerking door te voeren in hun opleidingen, zodat ze hun deel van het onderwijsbudget niet kwijtraken. Aan de andere kant forceert het instellingen ook om ‘alternatieve geldstromen’ te zoeken om overeind te blijven, ofwel het grootkapitaal. De ruimte voor private belangen in het onderwijs wordt hiermee steeds groter, en daarmee ook hun invloed. Wat gepresenteerd wordt als een koerswijziging voor het hoger onderwijs, is alleen maar het doorvoeren en intensiveren van de commercialisering van onderwijsinstellingen.
Studenten in het nauw
Onderwijsinstellingen moeten echter wel geld blijven verdienen en kunnen natuurlijk niet ten onder gaan. Naast een heel pakket aan loondalingen, wordt onderwijsinstellingen nu ook de langstudeerboete aangereikt als een middel om kosten te besparen. Studenten betalen een vastgesteld wettelijk collegegeld voor hun opleiding, wat lager ligt dan wat de studie daadwerkelijk kost. Het verschil hiervan wordt gecompenseerd via de rijksbijdrage die een instelling per student krijgt. Deze rijksbijdrage gaat echter per diploma en niet per jaar. Als een student langer doet over diens studie, wordt deze student dus alleen maar duurder voor diens onderwijsinstelling naarmate deze blijft studeren. Om al deze bezuinigingen te kunnen overleven, mogen onderwijsinstellingen van het kabinet deze kosten gaan compenseren met een langstudeerboete.
Terwijl kapitaal haar invloed in het hoger onderwijs gestaag mag uitbreiden en onderwijsinstellingen zich steeds meer moeten richten op de behoeften van de Europese kenniseconomie, moeten studenten de lasten dragen van deze ontwikkelingen. Nadat studenten eerst opgezadeld zijn met enorme studieschulden en vanaf september de met veel harde strijd verworven basisbeurs weer gaat dalen met €164 per maand, komt de langstudeerboete als de zoveelste druppel in een overstromende emmer. Het is een maatregel die jongeren uit de arbeidersklasse disproportioneel hard raakt en juist hen ook alleen maar met meer stress, mentale problemen, en torenhoge schulden gaat achterlaten. De CJB zegt: dit is onacceptabel. Het is tijd voor actie!
Solidair met studentenstrijd
Het protest tegen de langstudeerboete was een krachtig startschot voor verdere acties. De LSVb, maar ook AOB en WOinActie, hebben al aangekondigd actie te blijven voeren tegen de langstudeerboete en andere bezuinigingen. De laatste keer dat de langstudeerboete werd ingevoerd door kabinet Rutte I heeft ook alleen de gezamenlijke strijd van studenten en arbeiders deze maatregel gebroken. Ook de basisbeurs, een essentiële verworvenheid van studenten, hebben we alleen terug weten te krijgen door het organiseren van een sterke studentenbeweging. We moeten ons realiseren dat strijd de enige daadwerkelijke weg is uit deze crisis! Alleen door samen te organiseren in de vakbonden, in actiecomités, en in solidariteit met elkaar, kunnen we verandering teweeg brengen!
De CJB en NCPN staan zij aan zij met de studenten en arbeiders in deze strijd! Wij zullen ons blijven inzetten zodat onderwijs niet meer een waar is in de handen van grootkapitaal, maar een recht voor iedereen. Wij strijden samen tegen deze bezuinigingen, tegen de langstudeerboete, en tegen het kapitalistisch systeem dat aan de grond ligt van deze problemen. Door te organiseren en op te komen voor studenten en (toekomstige) werkers strijden we samen voor een rechtvaardigere maatschappij; een wereld waarin onderwijs in dienst staat van de mensen en niet het geld.
Commissie Onderwijs van het Algemeen Bestuur van de CJB
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die tien keer per jaar verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!
