FNV inkomen offensief: Loon en Pensioen

Functie en organisatie van vakbonden

De vakbeweging is de natuurlijke belangenorganisatie voor degenen die met het verrichten van arbeid, hun brood moeten verdienen. De vakbeweging komt voort uit de bestaande en zich ontwikkelende sociale- en productieverhoudingen: de klassenmaatschappij. De loonstrijd is daarbij voor de vakbeweging prioriteit nr. 1!

Als de vakbeweging niet bestond, zou die onmiddellijk worden 'uitgevonden' omdat de klassenverhoudingen dwingen tot het organiseren van diegenen die met het verrichten van arbeid in hun levensonderhoud voorzien. Degenen die niet over eigen productiemiddelen beschikken en in loondienst hun arbeid verrichten vormen de basis van de vakbeweging: de natuurlijke bron voor haar ledenbestand.

De belangenstrijd van de werkende klasse tegenover de kapitalistenklasse en haar zaakwaarnemers in het management van ondernemingen en in de politiek speelt zich echter niet alleen af in concrete arbeidsvoorwaarden. Die strijd wordt voor een groot deel gevoerd op ideologisch vlak: de bewering dat de arbeidersklasse niet meer zou bestaan, dat de bevolking uitsluitend bestaat uit vrije zelfstandige individuen, dat (economisch) succes vooral te danken is aan eigen kwaliteit en mislukking aan eigen falen, enz. enz.

Kortom de ideologische voorstelling van zaken dat werkgevers (kapitalisten of hun vertegenwoordigers) en werknemers (arbeidersklasse) 'sociale partners' zouden zijn geworden.

Arbeidersklasse is divers

De groep die ook het inkomen verwerft met verrichten van arbeid maar wel over productiemiddelen beschikt als boeren en zzp-ers behoren tot de 'zelfstandigen'. Hun zelfstandigheid hangt af van hun controle over en bezit van productiemiddelen als: boerderij, landbouwmachines, ‘klussenbus’ en gereedschap, pc, enz. Veelal zijn deze gefinancierd met geleend geld en is hun zelfstandigheid een illusie.

In de glijdende schaal van 'zelfstandigheid' is de vakbeweging vooral van belang voor de zogenaamde 'schijnzelfstandigen' bij wie het arbeidscontract is opgezegd en die vervolgens weer worden 'ingehuurd' als zzp-er. Voor deze groep gelden geen arbeidsvoorwaarden als pensioen, ziektekostenregeling, arbeidstijd, vakantie, enz. die collectief zijn afgedwongen. Zij zijn tot onderlinge concurrenten gemaakt en worden zelfs 'uitgespeeld' tegen degenen die nog in loondienst zijn.

De zzp-ers zijn te vergelijken met de vroegere 'dagloners', die per klus werden ingehuurd. Maar net als de dagloners toen kunnen ze zich verenigen om te voorkomen dat ze tegen elkaar worden uitgespeeld en gezamenlijke tarieven en contractvoorwaarden afdwingen. De Nederlandse vakbeweging staat in principe open voor deze groep om ook hen te organiseren en collectieve afspraken af te dwingen.

Eenheid en macht

De belangenstrijd tussen werkgevers en werknemers heeft per definitie een ongelijk speelveld: werkgevers werven medewerkers aan naar kwalificatie op momenten dat hun productie dat nodig heeft. Zij bepalen de prijs die zij voor de verrichte arbeid willen betalen. Werknemers proberen de willekeur die daaruit voortkomt te beperken door collectieve arbeidsvoorwaarden af te dwingen. Politiek wordt het resultaat van die strijd vastgelegd in wetten. Arbeidsvoorwaarden en wetten zijn geen garantie en blijven afhankelijk van machtsverhoudingen. Zie de ‘RACE NAAR BENEDEN’ in arbeids- en levensvoorwaarden die feitelijk al sinds het ‘Akkoord van Wassenaar’ (1982) is ingezet. Sinds dat akkoord, dat gericht was op loonmatiging in ruil voor arbeidstijdverkorting, zijn de arbeidsvoorwaarden voortdurend verslechterd.

Voor de opbouw van macht van werknemers is eenheid doorslaggevend. Dat weet de tegenstander ook gezien hun gretigheid en bedrevenheid om bij conflicten stakingsbrekers ‘te werven’ en een beroep te doen op wetten die het conflict in hun voordeel kunnen beslissen. De vakbeweging is de organisatie die eenheid moet smeden. Dat is geen eenmalige zaak, maar een continu proces dat wordt aangepast aan concrete situaties. Bij de ontwikkeling van een conflict wordt actief gewerkt aan een door de werknemers gedragen eisenpakket waarvoor vakbondsmacht wordt opgebouwd. In rustiger ‘vaarwater’ wordt het kader opgeleid in de geschiedenis van de vakbeweging, het belang van vorming van eenheid en hoe dat te realiseren met collega’s op een werkvloer.

Democratische menings- en besluitvorming is hierbij van groot belang. Niet alleen binnen de vakbeweging (de leden van de bond op een bedrijf) maar ook met ongeorganiseerden. Hun belangen staan immers ook op het spel. Deze democratie is zowel van belang aan het begin, tijdens en bij beëindiging van de actie: bij de beoordeling of het bereikte onderhandelingsresultaat voldoet aan de actie-eisen.

Gebeurt dit correct, dan leidt de opgebouwde eenheid niet alleen tot succes van de actie, maar levert ook nieuwe leden van de vakbond op. Wordt democratische besluitvorming niet gevolgd dan wordt de kans op succes verminderd en neemt de scepsis onder georganiseerden en ongeorganiseerden over de vakbond toe!

Actiecomités vervullen een belangrijke rol in het verzekeren van de onmisbare eenheid van ongeorganiseerden en georganiseerden op de werkvloer. Ze zijn effectief gebleken om vormen te vinden voor het strijdbaar maken en versterken van de bonden en hebben een taak om in de actie vast te houden aan op de werkvloer opgestelde eisen. Ze helpen het vergroten van hun klassenbewustzijn en stimuleren daarmee het democratisch functioneren van de vakbeweging als massaorganisatie van de arbeidersklasse.

Macht en FNV

Dat eenheid en macht binnen de leiding van de vakbond geen vanzelfsprekendheid is blijkt o.a. uit een artikel in het Financieele Dagblad (30 januari 1998) met de kop 'Een hoge organisatiegraad is niet goed' met daarin een citaat: 'Besef van onmacht is de essentie van het poldermodel'. Voor een gehoor van een dertigtal buitenlandse vakbondsbestuurders te gast bij FNV Bondgenoten zei voorzitter Lodewijk De Waal dat 'het essentieel is voor het poldermodel dat er een besef van onmacht is bij elk van de drie partijen: de vakbonden, de werkgevers en de overheid'. Het bedrog van een ‘gelijk speelveld’ en ‘sociale partners’ in optima forma!!!

In 2004 ontplooide FNV nog een massa-actie in het verzet tegen afschaffing van de VUT. Dat heeft niet mogen baten en sindsdien is het relatief stil gebleven tot de financiële crisis in 2008 – 2009. Toen bleek in 2010 dat achter de schermen, ook in FNV, hard gewerkt werd aan wijziging van het bestaande pensioenstelsel. Door FNV-Bondgenoten werd het resultaat beoordeeld als een ‘casino-pensioen’. Dit leidde tot een conflict in de vakbondsleiding en het vertrek van voorzitter Agnes Jongerius. Om de brokken ‘bijeen te vegen’ werd een fusieproces in gang gezet tot één ongedeelde FNV. De verschillende bonden, gericht op bedrijfstakken of dienstverleningen, zouden zich opdelen in sectoren en worden aangestuurd door een centrale leiding waarmee de slagkracht en macht van FNV werd vergroot.

Fusie: een kreupele FNV

Het resultaat van het fusieproces was echter een hybride en kreupele FNV opgebouwd uit sectoren en ‘autonome’ bonden. De democratische vereniging FNV bleek volledig ondergeschikt te zijn aan de werkorganisatie FNV: de ‘professionals’. Deze zouden in theorie ondersteunend zijn aan de kaderleden georganiseerd in de vereniging, maar bleken hiërarchisch volledig ondergeschikt aan directie en hoofdbestuur! ‘Machtsontwikkeling’ bleek in de nieuwe FNV in het geheel niet meer gebaseerd op democratische meningsvorming en formulering van eisen op de werkvloer, maar op opportunistische analyses en inschattingen van het hoofdbestuur en professionals. Deze praktijk werd pijnlijk zichtbaar in de gang van zaken in 2015 met ‘Red de Zorg’ (in enkele maanden bijna een miljoen handtekeningen) en in 2019 met acties voor een ‘solidair en collectief pensioenstelsel’ (op 18 maart acht actiebijeenkomsten in het land met 10 duizenden): zeer concrete eisen over de hele zorg en over het totale pensioenstelsel werden door de vakbondsleiding in een klap van tafel geveegd met een compromis over alleen thuiszorg en een pensioenakkoord over alleen stijging van de AOW-leeftijd en misschien eerder stoppen met werken voor zware beroepen.

Democratie essentieel voor vakbondsmacht

Zowel de strijd in de Zorg als voor de pensioenen werden en worden ondersteund door democratisch opgestelde en vastgestelde beleidsvisies. (‘FNV Visie op Zorg en Welzijn’ 2019 en ‘Samen delen, een sterke keuze’ 2016). Beide democratisch vastgestelde documenten spelen in de concrete uitvoering van het beleid van FNV-leiding geen rol. Dat beleid wordt bepaald door de ‘waan van de dag’ en is daarom voor de leden niet meer te volgen!

Is het gek dat veel leden het vertrouwen in de bond hebben verloren en passief zijn geworden of zelfs de bond hebben verlaten?

Het FNV Inkomen Offensief moet het tij keren!!! Ga naar https://petities.nl/