Het recht van de arbeidersklasse op rust, vakantie en recreatie

Net als het recht op werk, is het recht op rust, vakantie en vrije tijd een sociaal recht, nauw verbonden met het recht op gezondheid, omdat werk, rust en vrije tijd factoren van fundamenteel belang zijn voor het aanvullen van slechts een deel van de arbeidskracht die de arbeiders verbruiken door hun brutale uitbuiting door de werkgevers, evenals voor het evenwicht van hun mentale en fysieke gezondheid.

Hoewel het recht op rust formeel is vastgelegd in de wet, beperkt en verhindert het kapitalisme de uitoefening ervan op verschillende manieren, voornamelijk door de onbetaalde verlenging van de arbeidstijd en het werkende leven, flexwerk en arbeidstijdregelingen.

De EU instituten dragen een grote verantwoordelijkheid voor het beperken of verhinderen van het recht op vrije tijd. Richtlijn 2003/88/EG heeft de maximale gemiddelde duur van de werkweek in de lidstaten verhoogd van 40 naar 48 uur, maar de burgerlijke lobby’s en kapitaalsectoren dringen aan op verdere uitbreidingen of zelfs een volledige liberalisering van de arbeidstijd. De pensioenleeftijd stijgt in verschillende rechtsgebieden, ook onder leiding van de Europese Commissie. De EU voorschriften en richtlijnen staan atypische arbeidsovereenkomsten toe die kunnen voorzien in een flexibel rooster, afhankelijk van de productiebehoeften van de bedrijfseigenaren, tot 12 aaneengesloten werkdagen zonder vrije dagen, zonder loonsverhoging voor nacht- of feestdagenwerk, zonder betaalde vakanties en vaak zonder betaald ziekteverlof, een zesdaagse werkweek en de afschaffing van de zondagsvakantie. Het beleid van lage lonen en pensioenen, de bezuinigingen op of de afschaffing van het vakantiegeld die sterk gepromoot worden door de EU en onze regeringen in naam van de monetaire en budgettaire stabiliteit, samen met de bezuinigingen op diensten of de privatisering en commercialisering ervan in naam van de vermindering van de overheidsuitgaven, draagt bij aan de vermindering van het inkomen dat beschikbaar is voor arbeiders om te besteden aan gekwalificeerde vakanties, waardoor het recht op rust voor de meerderheid van de arbeidersklasse praktisch verdwijnt of drastisch wordt beperkt.

Het kapitalisme heeft het recht op rust veranderd in duur koopwaar, in een voorrecht voor alleen diegenen die genoeg inkomen hebben om hun vakanties op een gezonde en goede manier door te brengen en om toegang te krijgen tot sport, cultuur en andere recreatieve activiteiten. EU-wetgeving bevordert de neiging van het kapitaal om zich te concentreren in zeer winstgevende bedrijfsactiviteiten zoals de toerisme- en vrijetijdsindustrie, en de centralisatie ervan in de handen van enkele monopolies in deze sector, zoals grote touroperators, hotel- en restaurantketens, luchtvaartmaatschappijen en rederijen, met de daaruit voortvloeiende vorming van hoge monopolistische prijzen, terwijl de salarissen van werknemers in de toeristische sector, ondanks de hoge winstgevendheid, tot de laagste behoren, hun baan tot de meest onzekere behoort en het aantal en de voorwaarden van hun werkuren tot de meest slopende behoren. Het resultaat is enerzijds dat de meerderheid van de arbeidersklasse verstoken blijft van hoogwaardige toeristische diensten en anderzijds dat kleine zelfstandigen in de toerisme- en horecasector uit de markt worden gedrukt en geproletariseerd.

Het socialisme, zoals in de USSR, had een tegenovergestelde benadering van deze kwestie. De 8-urige werkdag werd bij decreet ingevoerd op 11 november 1917, slechts 4 dagen na de machtsovername door de Bolsjewieken. Om de veelzijdige materiële en geestelijke en persoonlijke ontwikkeling van de arbeiders te bevorderen, zorgde de Sovjetmacht voor een verkorting van de arbeidstijd om de kwantiteit en kwaliteit van de vrije tijd te verhogen. Het recht op rust werd, voor het eerst in de geschiedenis, vastgelegd in de zogenaamde “Stalin” Grondwet van de USSR van 1936, waarvan artikel 119 luidt als volgt: “Burgers van de USSR hebben het recht om te rusten. Het recht op rust wordt gegarandeerd door de verkorting van de werkdag voor de overgrote meerderheid van de arbeiders tot 7 uur, door de invoering van betaalde jaarlijkse vakanties voor arbeiders en bedienden, door de voorziening van een uitgebreid netwerk van sanatoria, vakantiehuizen en clubs ten dienste van de arbeiders”. De Sovjetgrondwet gaf uitdrukkelijk aan hoe het recht op rust effectief en concreet kon worden gemaakt door middel van een uitgebreid netwerk van faciliteiten die een compleet dienstenpakket aanboden, van accommodatie tot maaltijden, van recreatieve, culturele en sportprogramma’s tot gezondheidszorg, revalidatie en kuurbehandelingen. Bovendien was het gebruik van deze faciliteiten gratis voor veteranen, terwijl voor alle andere werknemers de vakbonden 50% tot 80% van de vakantie gerelateerde kosten voor hun rekening namen.

Beseffende dat in de context van het kapitalisme elke verworvenheid van de arbeiders nooit definitief is, maar ongedaan gemaakt kan worden zodra de krachtsverhoudingen tussen de klassen verandert en dat alleen de revolutionaire overname van de politieke macht en het behoud daarvan door het proletariaat de verworven economische en sociale rechten onomkeerbaar maken, ontwikkelen de partijen van de Europese Communistische Actie actie op de werkplekken om de strijd van arbeiders in de toerisme- en horecasector te organiseren en om militante eisen te formuleren. Ze betuigen ook hun solidariteit met de arbeiders en roepen hen op om te strijden voor hun recht op gekwalificeerde rust en vakantie, voor:

• arbeidstijdverkorting bij gelijkblijvend loon;
• verlaging van de pensioengerechtigde leeftijd;
• substantiële verhogingen van lonen en pensioenen en hun indexering aan de kosten van levensonderhoud, voor gegarandeerde vakantietoeslag;
• het scheppen van de materiële voorwaarden voor de uitoefening van het recht op vakantie, rust en recreatie door het beschikbaar stellen door de staat van specifieke openbare accommodatie, gezondheidszorg-rehabilitatie, culturele, recreatieve en sportfaciliteiten en diensten voor werknemers en hun gezinnen, in confrontatie met het beleid van bezuinigingen, besparingen op overheidsuitgaven en begrotingsdiscipline dat tot nu toe is gevoerd door de EU en de burgerlijke regeringen van de lidstaten.

Het is de taak van de communisten om in de voorhoede van de strijd van de arbeidersklasse te strijden voor vakantie, een universeel recht van het volk en geen voorrecht voor enkelen, en om de rechten van de werknemers in de horeca-toeristische sector veilig te stellen. Het vooruitzicht ten gunste van de belangen van arbeiders en mensen ligt in de strijd voor arbeidersmacht, voor een centraal geplande economie, voor socialisme, voor de transformatie van alle grote hotel- en toeristische bedrijven in sociaal eigendom, voor een leven met hedendaagse rechten op werk, vrije tijd en recreatie, vakantie, gezondheid, enzovoorts.