'Daniel J Edelman and Associates' is 's werelds grootste pr-bedrijf, afgemeten aan hun omzet. Zoals alle pr-bedrijven levert Edelman diensten aan bedrijven, instellingen en individuen om hun commerciële of publieke imago te verfraaien. Indirect helpt een goed imago om meer belangstelling, meer business en, het allerbelangrijkste, meer winst te genereren.
Edelman begrijpt wat de cruciale link is tussen imago en winst: het vertrouwen van het publiek. Het pr-bedrijf is onderdeel van een branche dat 'vertrouwen' verkoopt aan zijn klanten. Een van hun marketinginstrumenten is de jaarlijkse 'Edelman Trust Barometer', een internationale enquête bedoeld om potentiële klanten te laten zien welke aspecten het vertrouwen in verschillende organisaties bevorderen (of juist elementen die het beeld van betrouwbaarheid van instellingen verminderen). Nu is 'vertrouwen' een ongrijpbaar, subjectief concept, maar voor instellingen die zijn ingebed in het kapitalistische systeem is uiterlijke schijn net zo goed als de werkelijkheid.
Hoewel de jaarlijkse Trust Barometer niet bedoeld is als politiek instrument, zijn de bevindingen vaak wel van politiek belang. De 'global trust-index 2020'-enquête, wereldwijd tussen 19 oktober en 18 november 2019 gehouden, toont bijvoorbeeld dat het vertrouwen in de belangrijke instellingen - ngo's [non-gouvernementele organisaties], bedrijven, overheid en media - in de VS aanzienlijk afneemt, waardoor de VS terechtkomen in de categorie van 'onbetrouwbare' landen. Misschien verrassend voor de obsessieve China-bashers, die nu domineren in de leiding van de beide grote partijen in de VS, is de Volksrepubliek China het land dat het hoogst scoort op de trust-index. Daar hebben, in tegenstelling tot de VS, Japan, Duitsland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Ierland, Zuid-Afrika, Italië, Australië en Rusland, de ondervraagden wel vertrouwen, zelfs een toenemend vertrouwen in hun instellingen, een feit dat moeilijk te rijmen is met het door de media gegenereerde beeld van ondemocratische repressie.
Met betrekking tot vragen over ongelijkheid verdeelt de Edelman-vertrouwensindex de bevolking in twee categorieën: de massa's (85%) en de bourgeoisie en de kleinburgerij (eufemistisch en arrogant noemt Edelman de hogere klassen het 'geïnformeerde publiek'). Het is niet verrassend dat rond het thema inkomensongelijkheid de elites mondiaal meer vertrouwen hebben in hun instellingen dan de rest: 14 indexpunten meer.
Ook hier is de uitkomst dat in de Volksrepubliek China, van alle landen, het vertrouwen het grootst is dat haar instellingen ongelijkheid aanpakken, hoewel er een grote kloof bestaat tussen het vertrouwen van de rijksten en hoogstopgeleiden en de massa's. Terwijl aan de andere kant de massa's in de VS, hun NAVO-bondgenoten, en Japan en Rusland hun instellingen wantrouwen als het gaat om kwesties van ongelijkheid.
Wereldwijd laat de Edelman-peiling zien dat de elites vertrouwen hebben in drie van de vier belangrijkste instellingen: ngo's, bedrijven en de media, maar niet in de overheid. Deze uitkomst zou geen verrassing moeten zijn, aangezien deze instellingen bij uitstek de elites dienen, terwijl de elites uiting geven aan een antiregeringsstandpunt om belastingverlagingen en privatisering te rechtvaardigen. De massa's vertrouwen daarentegen volgens de wereldwijde peiling geen enkele van de belangrijkste instellingen die door de pr-firma zijn onderzocht. (Verderop kun je lezen over een radicale verschuiving sinds het coronavirus).
Volgens de bevindingen van Edelman heeft inkomensongelijkheid nu meer invloed dan economische groei op het vertrouwen. Dat wil zeggen, de groeiende kloof tussen de rijken en de rest van ons weegt zwaarder op het vertrouwen in instellingen dan in het verleden het geval was, of combineert met andere factoren. De respondenten in de meeste ontwikkelde landen, waaronder de VS, zijn pessimistisch over de economische vooruitzichten of geven zelfs aan: "ik maak me zorgen dat mensen zoals ik het respect en de waardigheid verliezen die we ooit in dit land genoten." Dit resultaat verklaart enigszins de aantrekkingskracht van "Make America Great Again" en vergelijkbare slogans buiten de VS. Van alle respondenten was 56 procent het ermee eens dat het "Kapitalisme zoals het nu bestaat meer kwaad dan goed doet in de wereld."
Van alle respondenten uitte 77 procent een "gevoel van onrechtvaardigheid" en 76 procent gaf aan een "verlangen naar verandering" te hebben. Slechts 18 procent was het eens met de stelling "het systeem werkt voor mij". Twee derde van de ondervraagden was het eens met de stelling "Ik heb er geen vertrouwen in dat onze huidige leiders de uitdagingen van ons land met succes kunnen aangaan." Is het een wonder dat mensen op zoek zijn naar leiders buiten de mainstream?
Vertrouwen na Covid?
Het is zeer verdienstelijk dat de firma Edelman opnieuw een peiling heeft gedaan naar het vertrouwen, nadat de wereldwijde pandemie afgelopen winter en voorjaar toesloeg. De nieuwe conclusies waren opmerkelijk.
"Het publiek vertrouwt op de regering om hen te beschermen op een manier die sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer is voorgekomen. Het vertrouwen in de overheid stijgt niet alleen met dubbele cijfers in zes van de elf onderzochte markten, het is de enige instelling die wordt vertrouwd door de massapopulatie (62 procent)."
"Respondenten willen dat de regering vooraan staat op alle gebieden met betrekking tot een antwoord op de pandemie: om economische verlichting te bieden (86 procent), om het land weer terug te brengen naar normale omstandigheden (79 procent), om Covid-19 onder controle te krijgen (73 procent) en om het publiek te informeren (72 procent)."
"Uit de voorjaarsupdate blijkt dat 67 procent van de respondenten van mening is dat mensen met minder opleiding, minder geld en minder middelen een onevenredig deel van de last dragen van het lijden, het risico op ziekte en de noodzaak tot opoffering bij de pandemie ..." "Deze pandemie heeft me doen beseffen hoe groot de kloof in dit land is tussen de rijken en de werkende klasse, en er moet iets worden gedaan om de rijkdom en welvaart van ons land eerlijker te verdelen," Van de respondenten is 64 procent het daarmee eens. "Slechts 38 procent is van mening dat bedrijven het goed of heel goed doen waar het gaat om mensen belangrijker te maken dan de winsten." "Slechts 39 procent is van mening dat bedrijven het goed of zeer goed doen om het financiële welzijn van hun werknemers te beschermen en hun banen veilig te stellen."
Wanneer een pr-bedrijf, waarvan de toekomst zo onlosmakelijk verbonden is met het lot van het kapitalisme, tot deze nijpende conclusies komt, kan men er zeker van zijn dat deze conclusies niet verdraaid of verzonnen zijn om het kapitalisme fraaier af te schilderen. Het feit dat een van de beste cheerleaders voor het kapitaal meldt dat meer dan de helft van de respondenten van mening is dat het wereldwijde kapitalisme "meer kwaad dan goed doet", betekent dat er een deel van de massa klaar is voor de boodschap van het socialisme. De pandemie en de daarmee samenhangende verdere ineenstorting van de economie hebben de ontevredenheid over het kapitalisme en het potentieel voor een socialistische (her)opleving alleen maar vergroot.
We bevinden ons in de eerste fase van een wereldwijde revolutie. De objectieve voorwaarden voor radicale verandering zijn aanwezig en worden alleen maar intenser, te weten: exploderende ongelijkheid en armoede, massale ontevredenheid en wanhoop. Net als in de vroege stadia van andere revolutionaire momenten zijn de subjectieve omstandigheden echter achterlijk en onontwikkeld. Cynisme, nostalgie, reformistische illusies en utopisme moeten nog plaatsmaken voor een eensgezind sentiment voor radicale verandering. Een wetenschappelijke, noch een historisch gefundeerde visie op het socialisme heeft diep wortel geschoten in de massa's. Er is alle reden om aan te nemen dat dit zal gebeuren.
Maar die kans is niet gegarandeerd. Als die kans niet wordt gegrepen door een coherente, gerevitaliseerde en volwassen socialistische beweging, zullen anderen de kans grijpen, met ongelukkige uitkomsten tot gevolg. Dat is een van de vele tragische lessen van de vorige eeuw.
* Bron: ZZ's Blog, 23 mei 2020, zzs-blg.blogspot.com. Vertaling: J. Bernaven.
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die tien keer per jaar verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!
