Arbeidsmigranten bij Albert Heijn staken voor gelijke rechten

Twee jaar na een historische winst – vaste arbeiders, parttimers en uitzendkrachten wisten met een gezamenlijke staking een historische loonverhoging van 10% binnen te slepen – gaan de (vaak Poolse) uitzendkrachten bij de distributiecentra van Albert Heijn opnieuw de strijd aan. Aanleiding is hun nieuwe cao, waarin voor vijf jaar is vastgelegd dat onder andere het minimale loon bij ziekte daalt van 90% naar 70% en het aantal vakantiedagen van 25 naar 20. De stakers bestrijden deze cao, die alleen door een ‘gele vakbond’ is getekend. Zij eisen dat ze hetzelfde behandeld worden als collega’s die direct in dienst zijn bij de supermarktketen.

Vakbondsbestuurder Onur Erdem spreekt kort na 7 uur ‘s ochtends de groep in Geldermalsen opzwepend toe. Af en toe pauzeert hij, zodat een van de stakers het kan vertalen voor mensen die de Engelse taal nog niet machtig zijn. “Jullie werken niet voor de lol, maar om betaald te krijgen. Als ik je zou vragen om mij zomaar wat geld te geven, kijk je me gek aan. Maar dit is wat er gebeurt als jullie door ongelijke behandeling een vakantiedag minder krijgen, of dat er bij ziekte een wachtdag wordt toegevoegd.”

De dag begint op deze stakingspost met zo'n twintig mensen, maar de energie neemt toe wanneer ze een video doorgestuurd krijgen. Bij de locatie in Pijnacker (in de buurt van Rotterdam) is te zien dat bijna honderd mensen aan het staken zijn. “Het is moedig dat jullie hier staan,” vervolgt Onur. “Ze hebben een bus vol mensen naar Pijnacker gestuurd, om de staking te breken.”

FNV-kaderlid en orderpicker Justyna laat enthousiast een TikTok-video zien, die meer dan 10.000 keer was bekeken ("en een andere zelfs 150.000 keer!"). Dat was voordat de video werd verwijderd: volgens aanwezigen zat Albert Heijn daarachter. Collega’s leggen in de video uit wat de belofte van ‘gelijkwaardigheid’ in de cao inhoudt. Wettelijk moeten uitzendkrachten gelijk behandeld worden als collega’s die direct in dienst zijn. Maar in de praktijk komt dit niet neer op gelijke arbeidsvoorwaarden, maar ‘gelijkwaardige’, waarbij de ‘waarde' ruimte laat voor creatieve invulling. Of zoals het in de satirische video wordt gesteld: “Als een gewone medewerker €1000 ontvangt, krijg jij €100 en een e-learning koekenbakken ter waarde van €900!”

“Het doel van de staking is gelijkheid,” stelt Onur. Dit naar aanleiding van de nieuwe cao, die de FNV, CNV en zelfs De Unie weigerden te ondertekenen. Gevraagd naar de Landelijke Belangen Vereniging (LBV), die als enige hun handtekening zette onder de verslechterde cao, laat hij weten vanwege een juridisch embargo niks te mogen zeggen over “die organisatie die zichzelf een vakbond noemt.” Bekend is echter dat de gele vakbond vaker als enige cao’s ondertekent die een verslechtering van de arbeidsvoorwaarden inhouden, waarmee ze een flinke werkgeversbonus in de wacht slepen. Het is waarschijnlijk hierom, en vanwege de hierboven beschreven ongelijke behandeling, dat de stakers ‘Stop de sjoemel cao!” op hun shirts hebben staan.

Naast Justyne sprak ik met verschillende stakers waaronder Weronika en Adrian, die drie jaar geleden samen naar Nederland gekomen. Sindsdien werken ze in het magazijn in Geldermalsen. “We willen gelijke rechten als elke werker hier,” zegt Weronika. “Het is goed dat we samen voor onze rechten opkomen. Twee jaar geleden deden we dat met alle medewerkers, maar ik denk dat mensen aan het begin een beetje bang zijn omdat het nu alleen de uitzendkrachten zijn. Maar dat is nergens voor nodig: samen staan we sterk.”

“De grootste angst is dat we naar een andere locatie worden verplaatst,” stelt Kamil. “Dan raak ik mijn vrienden kwijt, en krijg ik waarschijnlijk slechter betaald of minder uren. Vrienden van me zijn eerder 100 kilometer verplaatst naar een ander distributiecentrum, en gingen daarom terug naar Polen.” Gevraagd of dit een gevolg was van de eerdere staking, wijst Kamil juist op willekeur. "Als ze te veel mensen hebben, kunnen ze zomaar besluiten om je te verplaatsen.” Juist lidmaatschap van de bond en de gezamenlijke strijd kan hen hiertegen beschermen, stelt de vakbondsbestuurder. “En staken is een grondrecht, dus dat moet gerespecteerd worden.”

Bij de gelijklopende staking bij het distributiecentrum in Pijnacker hadden de overwegend Poolse stakers het ook veel over slechte huisvesting. “We worden uit huis gezet met maar één dag om te vertrekken,” zegt een staker terwijl hij een worstje braadt. “Het bureau doet twee bedden in eenpersoonskamers om zo veel mogelijk werkers te werven. Sommige kamers hebben geen ramen.” De kosten voor een piepkleine gedeelde kamer waren in één geval €130 per week. Een andere staker woonde eerst in zo’n bedrijfswoning, maar is erg blij nu op zichzelf in Rotterdam te wonen. Hij is lang niet de enige die de huisvesting niet uit te houden vond.

Al met al begint de eerste stakingsdag dus met wisselend succes, maar met strijdbare vakbondsleden zoals Lukasz: “Ik ben hier voor mijn mensen: solidariteit is het belangrijkste.” Na het gedeelde succes van fulltimers, parttimers en uitzendkrachten van twee jaar geleden zal het even wennen zijn voor de voornamelijk Poolse arbeiders om alleen voor hun eigen rechten op te komen. Maar de staking is natuurlijk pas één dag begonnen, en gezien de lage organisatiegraad van arbeidsmigranten in andere sectoren is alleen het op poten zetten van een staking al een overwinning!