Moeilijke tijden

Het was het jaar 1958 toen ik als dienstplichtige van negentien jaar bij de Marine met al die andere matrozen in de rij stond te wachten voor het kantoortje van de Marid (Marine Inlichtingendienst). Zoals dat gaat onder jongelui, spraken we over wat ons daar binnen te wachten stond. Zo zei ik dat ik alle aan mij gestelde vragen eerlijk zou beantwoorden, zoals bijvoorbeeld dat bij ons thuis De Waarheid - de krant van de Communistische Partij Nederland (CPN) - werd gelezen. Een van de anderen, een katholieke jongen uit Amsterdam, zei toen tegen mij dat ik dus “Zo een was die niets over een ander overheeft.” Daar stond ik dan. Ik wist ook meteen hoe er toen in gezinnen over communisten werd gesproken en hoe men elke dag geïndoctrineerd werd. Het was immers de Koude Oorlog!

De Amsterdamse katholieke jongen was al jong getrouwd; hij en zijn vrouw hadden al een kindje. In dit soort gevallen waren dienstplichtigen met een gezin overgeleverd aan een of andere instantie voor een minimale uitkering. Geen vetpot dus. Wij - de vrijgezellen - ontvingen een aantal tientjes per maand. Getrouwde dienstplichtigen mochten, als ze geen wacht hadden en onder de eenentwintig waren, ‘s avonds wel naar hun gezin als ze zich de volgende morgen op tijd meldden. Enige weken nadat deze Amsterdamse jonge vader mij erop had gewezen dat ik niets voor een ander over had, werd ik door hem benaderd. Hij wilde ‘s avonds zo graag naar zijn vrouw en kind, maar had geen geld voor de reis. Of ik hem wat geld wilde lenen. Dat heb ik gedaan. Werd ik getest? Of had hij al bij meerdere anderen tevergeefs aangeklopt en was hij uiteindelijk toch bij een communist terechtgekomen? Ik houd het maar op het laatste. Vreemd is dat dit in mijn jonge jaren gebeurde, maar pas tientallen jaren later echt tot mij doordrong dat dit in die tijd toch wel iets bijzonders was geweest.

Dit stuk gaat over imago, over propaganda en over oorlogsretoriek in de huidige tijd. Zo las ik recent in een blad over een destijds linkse fotograaf van wie door hem gemaakte foto’s bij een pro-fascistische reportage verschenen. Deze man was hier toen zeer boos over. Dan lees ik wat er in dat blad tussen haakjes bij staat: “De socialistische en fascistische esthetiek waren in sommige opzichten nou eenmaal inwisselbaar.” Zo wordt ook de dreiging van uitbreiding van de oorlog in Oekraïne niet meer gelinkt aan de toestand van voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, maar aan die van voor de Tweede Wereldoorlog.

In wat we de laatste tijd kunnen lezen en horen van vooral als gezaghebbend bekend staande lieden, moeten wij begrijpen dat men ernstig met het uitbreiden van de huidige oorlog rekening houdt, wat ook betekent dat wordt overwogen naast het leveren van wapens ook daadwerkelijk met manschappen de strijd aan te gaan. Hierbij wordt kernoorlog denkbaar. In Europa worden landen klaargestoomd voor een oorlogseconomie. Daarom worden tegenwoordig de vergelijkingen gemaakt tussen het huidige Rusland en het Duitsland van na de machtsovername van Hitler. In de Baltische staten, waar veel etnische Russen wonen, kan er maar zo een aanleiding ontstaan voor Russisch ingrijpen, wat een reactie van de NAVO als gevolg zou hebben. We worden er al elke dag mee geconfronteerd, dat de komende oorlog een rechtvaardige zal zijn, zoals die tegen Nazi-Duitsland.

Laten we er geen doekjes om winden: de volken in Europa worden op een oorlog voorbereid. We horen het op de televisie door generaals en admiraals al onomwonden zeggen: de mensen moeten zich op een grootscheepse oorlog voorbereiden en hebben dat jammer genoeg nog niet door. De mensen en vooral die in Nederland zouden ‘verweekt’ zijn door gebrek aan oorlog, en denken dat het altijd vrede zal blijven. Die propaganda zal de komende tijd nog verhevigd worden. Ook het al bestaande anticommunisme komt hen daarbij goed uit. Het huidige kapitalistische Rusland wordt nu in de media als een ‘logische voortzetting’ van de Sovjet-Unie voorgesteld als een imperialistische kolonisator.

Met het steeds weer in het openbaar fascisme en communisme aan elkaar te relateren, onder de valse vlag van ‘totalitarisme’, worden niet alleen onze in de strijd tegen het fascisme gesneuvelde kameraden onteerd, maar worden ook wij beschimpt. Let wel: toen men in Nederland voor de Duits-fascistische aanval op ons land daar al rekening mee hield, werden er niet alleen NSB’ers opgepakt maar ook vooraanstaande communisten. Spreekt het Communistisch Manifest van het spook van het communisme (1848) waar iedereen van de gevestigde orde bang voor was, het bestrijden van communisme/socialisme gaat altijd door in soms wisselende vormen. In de huidige tijd vooral met berichten dat het socialisme alleen maar slechts en nooit iets goeds heeft voortgebracht. Houd er rekening mee dat - ondanks het gemeier over ‘onze westerse waarden’ - de heersende klassen door omstandigheden voor fascisme en tegen socialisme zullen kiezen. De voordelen van socialisme moeten - zeker nu het kapitalisme voor grote bestaansrechtelijke problemen staat - voor het voetlicht gebracht worden. De Amsterdamse dienstplichtige matroos in 1958 had midden in de Koude Oorlog slechts enkele weken nodig om het alom gehoorde slechte van communisten te betwijfelen. Bij grote massa’s mensen gaat dat in een ander tempo.

Het is misschien wel goed hier te vermelden dat de bank van het Vaticaan destijds vele jaren lang grote sommen aan witgewassen maffiageld uitgaf om de Poolse ‘vakbond’ Solidarnosc en ook de perestrojka in de Sovjet-Unie te financieren. Dat was hun aandeel in de strijd tegen communisme en socialisme. Dat zij successen hebben geboekt, valt niet te ontkennen. De toenmalige paus kwam uit Polen. Tegenwicht geven aan de valse voorstelling van zaken over het socialisme is aan de orde. Het mag nooit geaccepteerd worden dat wij als communisten op één lijn met onze grootste politieke tegenstanders - het fascisme - gezet worden!