Opa vertelt...

Als je wat ouder wordt en als volksvertegenwoordiger en raadsman al lang meeloopt, dan maak je veel mee. Sommige gebeurtenissen uit het verleden blijven dan in je hoofd hangen, omdat ze nogal buiten de gebaande paden liepen. Alvorens ik voor u enkele van die gebeurtenissen uit mijn geheugen vis, wil ik hier toch ook nog laten weten dat niet iedereen in mijn politieke omgeving - en daarmee bedoel ik niet de NCPN - de combinatie volksvertegenwoordiger/raadsman de juiste vindt. Belangenverstrengeling en vriendjespolitiek wordt niet gezegd, maar wel gedacht.

De Sociale Recherche. Destijds opgericht om de gemeenten te helpen uitkeringsfraude te bestrijden. Met vaak als resultaat dat mensen - vaak ten onrechte - in het geheim gevolgd werden. (Denk hierbij nu ook aan het toeslagenschandaal). Maar als ik u nu vertel dat schrijver dezes als communistisch volksvertegenwoordiger ooit ook eens de Sociale Recherche heeft ingeschakeld. Dat is dan wel heel erg buiten de gebaande paden.

Op een dag, al weer lang geleden, werd ik benaderd door een familie van wie de man gedeeltelijk afgekeurd was, een lage arbeidsongeschiktheidsuitkering ontving en daardoor onder de bijstandsnorm kwam. Het gezin ontving maandelijks van de gemeente een aanvullende bijstandsuitkering. Zij waren er achter gekomen dat zij maandelijks te weinig aanvulling van de gemeente ontvingen en daardoor beneden de bijstandsnorm moesten leven. Het Bureau voor Rechtshulp was ingeschakeld en had na drie maanden uitgezocht dat de gemeente volgens de wet gehandeld had, maar dat er toch te weinig aanvullende bijstand werd ontvangen. Mijn conclusie was: waar twee waarheden botsen, daar is de leugen bezig...Nu wil ik u niet gaan vermoeien met de destijds ingewikkelde uitkeringsconstructie waar afgekeurde bouwvakkers mee te maken hadden. Volgens het Dagloonbesluit was zo’n uitkering gebaseerd op het aantal in een maand voorkomende werkdagen. Waardoor de uitkering en dus ook de bijstand steeds anders was.

Zo wendde ik mij tot de gemeente en eiste voor deze mensen en alle voorkomende gevallen dat er tot de bijstandsnorm aangevuld moest worden. Vele maanden met vele tussenkomsten, die ik hier oversla, gingen voorbij. Om de zaak ten goede te laten keren moest er nu iets anders gebeuren. Niet de gemeente, niet een verklikker schakelde de Sociale recherche in, maar een NCPN-raadslid. Op een zaterdag toen men niet aanwezig was en er dus ingesproken moest worden. Gevraagd een onderzoek te doen naar de gemeente die inwoners te weinig betaalde en uit te zoeken wat er met dat bespaarde geld gebeurd was. Persbericht verstuurd. Op een morgen, tijdens een wandeling, riep een vuilnisman naar me dat de kwestie op de provinciale radio besproken was. De verantwoordelijke wethouder had laten weten dat de zaak in orde gemaakt werd en de gedupeerden een nabetaling zouden ontvangen. Van de Sociale recherche is nooit iets vernomen. De publiciteit had haar werk gedaan.

Ook het volgende is al weer jaren geleden. In het dorp Oosterzee was al weer een lange tijd de zuivelfabriek afgebroken. Één van de vele op het platteland van Friesland waar veel inwoners van het dorp en uit de omgeving hun brood verdiend hadden. Alleen de fabriekspijp staat nog steeds als een eerbetoon aan vroeger tijden overeind. Een projectontwikkelaar uit Duitsland had het terrein opgekocht. Er was een stalen hek omheen gezet om ongewenst bezoek tegen te kunnen houden. Maar hoe zulks altijd gaat, vallen er gaten en konden zeker kinderen makkelijk op het terrein komen. Na regenbuien liepen de verdiepte voormalige kaaskelders vol en waren zo voor spelende kinderen levensgevaarlijk. Een raadslid van een plaatselijke partij die zich onafhankelijk noemde stelde die gevaarlijke toestand in een commissievergadering aan de orde.

B en W beweerden dat dit niet hun verantwoordelijkheid was. Dat was de Duitse projectontwikkelaar en gemeentelijke bemoeienis zou ongeoorloofd zijn. Weken later werd de kwestie nog weer aan de orde gesteld. Weer zonder resultaat. Voor mij was toen de maat vol. Er zou daar maar een kind verdrinken. Er werd door mij een brief opgesteld met een waarschuwing aan B en W: de gemeente moest snel zorgen voor de veiligheid, anders zouden er volgende stappen worden ondernomen, waarvan die van juridische aard niet uitgesloten. De fractievoorzitter van die andere partij gebeld; brief voorgelezen en gevraagd deze beiden te ondertekenen. Akkoord. Op de zaterdag erna werd ik ‘s morgens gebeld door dat raadslid. Het is hier een drukte van je welste; een ploeg mensen van de gemeente is de omheining aan het herstellen. Als het geijkte stellen van mondelinge of schriftelijke vragen niet helpt, dan moet tot andere middelen worden overgegaan. Een beetje dreigen, zeker als het om de veiligheid van kinderen gaat, helpt écht!

In de jaren zeventig van de vorige eeuw kwamen er na het onafhankelijk worden van Suriname, inwoners van die voormalige Nederlandse kolonie naar Nederland. Zo ook naar de plaats Lemmer, waar ik woon. Dit waren mensen die Hindoestanen genoemd worden, wier voorouders vroeger uit Brits-Indië - in dit geval India - als contractarbeiders (koelies) naar Suriname waren gekomen. De man en kostwinner werkte op een scheepswerf die later, na een bezettingsactie van tien dagen, gesloten werd. Maar daar gaat het hier niet over. Door een buurvrouw van dit gezin werd ik erop geattendeerd dat deze mensen het financieel erg moeilijk hadden. En wat bleek? Toen ze vanuit Suriname aankwamen was er in ons dorp wel een woning voor hen, maar voor de inrichting, huisraad en huishoudelijke apparaten en nog meer, moesten ze veel geld uitgeven. Hiervoor was een lening afgesloten, die maandelijks bij de gemeente werd afgelost. Doordat de scheepswerf gesloten was en de kostwinner werkloos, leefden zij door die maandelijkse aflossingen onder het bestaansminimum.

Normaliter zouden zij voor aanvullende bijstand in aanmerking komen, maar in de wet staat dat er geen bijstand voor aflossen van schulden uitbetaald mag worden. Mijn pogingen om toch een aanvullend inkomen te kunnen krijgen met het argument dat er hier van overmacht sprake was, strandden op de bureaucratische wetgeving. Zo nu en dan ging ik bij hen op bezoek om de situatie te bespreken. Opeen viel mijn oog op een plaat aan de muur. Zo kwamen wij over het Hindoe-geloof te spreken. De vrouw des huizes vertelde mij dat zij zeer bezorgd was over haar gezondheid en haar gezin. Volgens haar geloof is het heel erg als je met schulden sterft. De andere gezinsleden zouden ziek kunnen worden of een ongeluk kunnen krijgen. In een later leven - reïncarnatie - zou zij als een schadelijk dier terug kunnen komen. Nu was de toenmalige burgemeester, waar ik de zaak meerdere keren mee had besproken, een overtuigd christen. Deze zou als ook-gelovige begrip voor de situatie op kunnen brengen. Heb de situatie uitgelegd en mijn inmiddels opgedane kennis over het Hindoe-geloof met hem gedeeld. Hij zou contact opnemen met het ministerie en de zaak voorleggen. Na enige tijd kwam het verlossende woord: deze mensen kregen recht op aanvullende bijstand.

Zo ziet men, de sociale recherche op een zaterdag inschakelen en de gemeentelijke overheid als potentiële fraudeur aanmerken; de gemeentelijke overheid dreigen met juridische stappen en enige kennis hebben van godsdiensten kunnen zeker bijdragen aan sociale rechtvaardigheid en veiligheid. Er is in al die jaren heel veel gepasseerd, maar de hier genoemde gebeurtenissen blijven mij het meest bij, omdat ze, anders dan langs de geijkte wegen, tot een oplossing konden worden gebracht. Politieke muggenzifters zouden dit als vriendjespolitiek kunnen zien. In zekere zin zouden ze nog gelijk hebben ook. Mensen helpen, ook als je raadslid bent, is een vriendendienst. Vrienden van andere politieke partijen worden ook geholpen. Voor die mensen die dit blad regelmatig lezen hoeft dat niet uitgelegd te worden.