Verontwaardiging

Nu er de afgelopen tijd veel journalistieke en ook politieke verontwaardiging was over de opvang van vluchtelingen in Nederland, gingen mijn gedachten terug naar laat in de jaren negentig van de twintigste eeuw, toen er in mijn woonplaats nogal wat commotie was ontstaan over de aanvraag van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) voor een AZC die bij het gemeentebestuur binnengekomen was. In onze partij-afdeling hadden wij afgesproken dat wij van deze gelegenheid ook gebruik moesten maken de bevolking in het lichten over onze zienswijze over de oorzaken van vluchtelingenstromen. Mijn persoon had de opdracht dit door middel van een aantal stukken voor het plaatselijk weekblad te doen. (In deze tijd van ‘niet te overtreffen persvrijheid en democratie’ is dat niet meer mogelijk…). Om enig idee te geven waar het toen om ging een aantal citaten uit die periode.

“Naast nog veel meer goed opgeleiden zullen ook de armsten komen! Lopend en op bootjes. Zij die onderweg niet sterven zullen ook hier aankloppen! Zijn dat dan ook gelukszoekers of zijn het ongeluk-ontvluchters? Dit systeem, dat gebaseerd is op uiterste concurrentie, op exploitatie van het eigenbelang, op het recht van de economisch en dus militair sterksten, kan dit ook steeds meer naar onze bevolking toekomend probleem niet oplossen. Integendeel, het is het logisch gevolg van het systeem. Óók u, die de beurspagina uitkauwt om nog ergens beter van te kunnen worden, weet dat! Óók u, die de vrije markt en de concurrentie verheerlijkt, weet dat! Óók u, die het communisme verafschuwt, weet dat!”

En naar aanleiding van bepaalde idealistische motieven bij voorstanders van vluchtelingenopvang: “De bijna-verheerlijking van de diversiteit van kleur en cultuur van mensen die zich in deze contreien trachten te vestigen, gaat totaal voorbij aan de omstandigheden waarom mensen hier hun toevlucht zoeken en wekt bij anderen aversie op omdat men meent zaken opgedrongen te krijgen war men niet om gevraagd heeft. Dit door mij bedoelde idealisme gaat niet uit van sociale rechtvaardigheid, maar gaat uit van een kosmopolitisch individualisme, dat wat de basis betreft, niet afwijkt van de rechtse vrije-marktpolitiek, waarvan velen, waaronder ook zij die niet staan te juichen bij een toename van het aantal asielzoekers, de wrange vruchten plukken”

De toestand bij het opvangcentrum in Ter Apel, waar honderden in ons land aangekomen vluchtelingen in tenten hebben moeten slapen omdat dit centrum het anders niet meer aankon, werd op de televisie en in kranten onmenselijk genoemd. Het woord ‘nationale crisis’ viel zelfs. Journalisten, politici en zelfverklaarde ‘mensenrechters’ liepen elkaar in de weg in hun drift dat alles uit te spreken. Zulks mag in het Nederland van nu niet voorkomen, in dit rijke en zo beschaafde land. Zij allen waren even vergeten dat er tienduizenden daklozen in dit land rondlopen die bij slecht weer zouden kunnen denken: had ik maar zo’n tent.... Onder hen ook uitgeprocedeerde vluchtelingen die niet terug kunnen keren. Opeens was het feit dat voor aangekomen vluchtelingen niet eens eten en drinken geregeld was een nationale schande. Even was men die andere nationale schande - het sociale woningtekort, waardoor de azc’s vol blijven zitten, vergeten.

Een nationale schande. Een nationale crisis zelfs. Het is overal crisis. De Oekraïne-crisis; de onderwijscrisis; de kinderopvangcrisis; de coronacrisis, de klimaatcrisis; de wooncrisis; de witwascrisis, de energiecrisis... Doch ‘kapitalistische’ crisis mag het niet heten! Natuurlijk bestaat er geen goed woord voor als vluchtelingen niet opgevangen kunnen worden. Maar het in korte tijd opvangen van duizenden mensen uit Oekraïne die de oorlog ontvluchtten gaf geen enkel probleem. Het zou zeer interessant zijn te weten hoeveel landgenoten die zich normaliter tegen de komst van azc’s verzetten zich het vuur uit de sloffen liepen toen het om blanke mensen ging.

Het toeslagenschandaal is inmiddels al geen schande of crisis meer. Al teveel door de journalistiek uitgekauwd. Vele duizenden gezinnen in grote problemen, problemen waarvoor nog geen oplossing in zicht is. Even geen hype. Nu alle aandacht voor driehonderd mensen voor wie even geen ontbijt geregeld was. Op naar de volgende. Terwijl de onderwereld probeert het land over te nemen, miljoenen mensen door de hoge energie- en boodschappenprijzen verzwolgen dreigen te worden, de Oekraïense oorlog een zeer langdurige dreigt te gaan worden - gouden tijden voor het wapenkapitaal - moet het publiek onderhouden worden (entertainment) met andere schandalen.

Een wereld die overwegend onderhevig is aan concurrentie, aan strijd tussen de machtigen om de macht - de dominantie van het kapitalistisch systeem - kan niet een andere wereld zijn dan die met een ongelijkmatige ontwikkeling. Alle mooie verhalen die over ontwikkelingshulp verteld zijn ten spijt. Dit brengt - en dat kan niet anders - massa’s mensen in beweging, mensen vluchten voor oorlogen, voor onderdrukking en voor honger en uitzichtloosheid. Velen daarvan proberen de meest ontwikkelde kapitalistische landen te bereiken in de hoop op een beter leven. Dat is de toestand! Het systeem - het kapitalisme - kan dit grote probleem niet oplossen, omdat het de oorzaak is.

Nog één citaat uit de plaatselijke krant van eind jaren negentig van de vorige eeuw, waarin de NCPN zich tot de bevolking richtte toen er actie tegen de komst van een asielzoekerscentrum gevoerd werd: “Zolang elk toekomstperspectief in andere delen van de wereld door de ‘vrije-marktpolitiek’ verdwijnt, zolang er door het vrije-markt-wapenkapitaal aan wapentuig verdiend kan worden, zolang zullen er mensen naar hier komen. Mensen die er bang voor zijn dat dit op den duur tot grote problemen kan leiden, hoeven niet ongelijk te hebben, maar die angst legt hen wel de morele verplichting op om zich in te zetten voor een betere wereld dan de kapitalistische marktpolitiek kan geven”

Wat lees ik, nu ik aan het schrijven ben, in de krant? ‘Rapport: winst belangrijker dan patiënt’. Een duur en voornaam onderzoek heeft uitgewezen wat iedereen al wist, dat het medicijnenkapitaal - de farmaceutische industrie - de rijkdommen van de aandeelhouders belangrijker vindt dan zieke mensen. Alsof een onderzoekscommissie na lange studie tot de conclusie is gekomen dat water nat is... De bevolking had die link allang gelegd. Dit ook van toepassing brengen op het klimaat, op de grote inkomensverschillen, op de oorlog in Oekraïne, op het vluchtelingenvraagstuk en op wat al niet, zo ver zijn nog heel veel mensen niet. Om klaar te kunnen krijgen hoe het moet, is het nodig het eerst eens te zijn over hoe het niet moet.