Volksvertegenwoordigers en integriteit

Deze keer twee onderwerpen die in feite, vanwege het optreden van NCPN-raadsleden in de praktische politiek, ook weer samenvallen. Meerdere malen liet ik op deze plaats wel eens iets los van mijn ergernis over waar mensen die geheel of gedeeltelijk financieel van een overheidsinstantie afhankelijk zijn mee te maken kunnen krijgen. Hoe uitvoerenden onder dekking van de politiek verantwoordelijken - meestal bij mandaat - mensen behandelen.

Het schandaal-toeslagenkinderopvang heeft velen, waaronder ook politici, de ogen geopend. In een aantal publicaties zijn er daarna ook uitwassen in een aantal gemeenten aan de orde geweest. De geopende ogen mogen niet weer gesloten. In onze gemeente zijn ook beschamende toestanden voorgekomen. En, gezien de nou niet bepaalde bereidwilligheid van het dagelijks bestuur van de gemeente en ook de slappe houding van de grote meerderheid van de gemeenteraad in dezen, is het zeer moeilijk om de kwestie in het openbaar in de gemeenteraad aan de orde te stellen.

Voor communistische volksvertegenwoordigers is het ergerniswekkend als een aanvrager van bijstand gedwongen wordt eerst het geld op de bankrekening op te maken en dan pas de aanvraag in te mogen dienen. Dat er dus niet rekening met het wettelijk vrij te laten bedrag wordt gehouden. Een wetsovertreding dus om de gemeentelijke uitgaven voor de Participatiewet zo laag mogelijk te kunnen houden. Wat moet men ervan denken dat een inwoner bijna twee jaar in angst en spanning heeft moeten leven - drie keer de uitkering opgeschort -, een boete van duizenden euro’s kreeg opgelegd, terwijl een van een levensverzekering te ontvangen bedrag eerlijk was aangegeven.

Ja, ook mantelzorgers kunnen het slachtoffer van zulke praktijken worden. De gemeente kan niet nalaten een beroep te doen op inwoners om hun medemensen te helpen. Heeft de hulpgevende een bijstandsuitkering dan wordt het uitkijken geblazen. Over jarenlang gegevens moeten verstrekken. Want er zou wel eens sprake kunnen zijn van ‘verstrengeling van belangen’. Veel slapeloze nachten voor degene die de zieke medemens helpt. Veel uitzoekerij  naar een mogelijkheid om van een goed mens een slecht mens te maken, van wie vele jaren bijstand teruggevorderd kan worden en dus tot de dood in de schulden blijft. Ik kan mij voorstellen dat er mensen zijn die vinden dat er hier sprake is van overdrijving. Dit zijn waar gebeurde verhalen. Er zouden er meer te vertellen zijn, waarvan ook de schrijver dezes er van dichtbij heeft meegemaakt.

En dan nu het andere onderwerp dat niet van het vorige los kan worden gezien. In 2016 heeft de gemeenteraad ingestemd met een gedragscode voor raadsleden, dit om de integriteit van raadsleden te waarborgen. Op slechts een onderdeel brak toen een discussie los. Tenminste als je de monoloog van mij in de gemeenteraad een discussie mag noemen. Het ging toen om het volgende: een raadslid mag geen (juridisch) advies geven aan inwoners die in verzet zijn tegen een beslissing van een gemeentelijke instantie. Het standpunt hierover, verwoord namens het College van B en W, kwam hierop neer: een procedure tegen de gemeente gaat over een besluit dat is genomen op grond van door of namens de gemeenteraad vastgesteld beleid; ook al heeft dat raadslid tegen zo’n besluit gestemd, dan gaat het toch niet aan om mensen te helpen hun recht te krijgen....

Omdat er nu een nieuwe gedragscode voor raadsleden wordt voorbereid, wordt deze kwestie opnieuw actueel. Het huidige collegestandpunt en ook van een grote raadsmeerderheid houdt ook in dat een gekozen raadslid geen mensen mag helpen bij het krijgen van hun recht. Doorgetrokken naar de werkelijkheid van alle dag zou dan ook elk bezwaar tegen een gemeentelijke beslissing ondemocratisch zijn. Want een meerderheidsbesluit van een gemeenteraad zou dan per definitie het enige juiste zijn en dus heilig verklaard.

Wat voor het gemak vergeten wordt is dat er meer dan eens beslissingen namens B en W genomen worden die niet stroken met door de gemeenteraad aangenomen beleidsstukken en inwoners dus daarom hun gelijk kunnen halen. Met zulke door college en raad ingenomen standpunten zou het indienen van geen enkel bezwaarschrift meer zin hebben. Want dan is een college-beslissing immers altijd gedekt door een raadsbesluit en het dagelijks bestuur van de gemeente onfeilbaar.

In de voormalige - meegefuseerde - gemeente Lemsterland is altijd een communistische partij-afdeling geweest. Eerst CPN, daarna NCPN. Zij hebben altijd een vertegenwoordiging in de gemeenteraad gehad. Sinds acht jaar ook in de fusiegemeente De Fryske Marren. Een vast gegeven - noem het een traditie - is altijd geweest inwoners die daarom vragen bijstaan in sociale kwesties. Om recht te halen bij instanties. Zo’n instantie kan ook de gemeentelijke overheid zijn. Nog steeds is dit een belangrijk onderdeel van het partijwerk. Het kan dan ook niet zo zijn dat een gemeenteraadslid dit werk niet zou kunnen doen en anderen wel. In de NCPN zijn de gekozen volksvertegenwoordigers organisch verbonden met hun partij-afdeling en zijn voor de bevolking dan ook - en terecht - het eerste aanspreekpunt.

In de voormalige gemeente Lemsterland is er tot twee keer toe onderzocht of ik als raadslid wel of niet een bezwaarmaker op een hoorzitting mocht ondersteunen. Beide keren is uitgezocht dat dit niet tegen de gemeentewet was. Ten eerste kan het niet zo zijn dat een NCPN-gemeenteraadslid zich bij een antisociaal raadsbesluit of wet zou moeten neerleggen omdat VVD, CDA, PvdA of wie dan ook daar voor gestemd hebben. Ten tweede moet men niet net doen alsof het gemeentebestuur geen foute besluiten kan nemen. De praktijk van de afgelopen jaren heeft laten zien dat dat meer dan eens gebeurd is. Ook is er voorgevallen dat met steun van de NCPN is voorkomen dat er een bezwaarprocedure nodig was. En daar voor al hun recht kregen. Maar door de tegenwerking op het gemeentehuis kan dat heel lang duren.

De NCPN in De Fryske Marren laat zich niet intimideren door een in de bestaande gedragscode opgenomen artikel. Ook met de nieuwe gedragscode zal dat niet het geval zijn. Wat zeker wel aan de orde is, is dat het gedrag van het gemeentebestuur tegenover de mensen moet veranderen. Niet de NCPN in de beklaagdenbank. Niet wij, maar zij!