Op 12 september 2025 hield de Internationale Soevereinistische Liga (ISL), ook wel de Paladijnen genoemd, haar oprichtingsbijeenkomst in het Mariinsky-paleis, de zetel van het regionale parlement, in Sint-Petersburg. Ongeveer twintig fascistische en neonazistische organisaties namen deel, waaronder de Gouden Dageraad (Griekenland), Forza Nuova (Italië), Bittereinders (Zuid-Afrika) en Nation (België), naast organisaties uit Spanje, Hongarije, Mexico en Brazilië.
Deze neonazi-groep verklaarde dat haar doel is het ‘verdedigen van christelijke waarden’ en ‘traditionele fundamenten’, terwijl ze migratie, ‘globalisme’ en lhbti-rechten wil bestrijden. De naam Paladijnen verwijst naar middeleeuwse ridders, maar doet ook denken aan de Paladin Group, een paramilitaire organisatie die in 1970 in Spanje werd opgericht door Otto Skorzeny, een voormalige officier van de Waffen-SS. Deze groep trainde anticommunistische huurlingen tijdens de Koude Oorlog. De nieuwe Liga plaatst zichzelf in deze lange traditie van contrarevolutionair geweld.
Deze groepen zijn geen verzameling van reactionaire ‘denkers’, maar van gewelddadige organisaties met een lange en bloedige geschiedenis. In Griekenland werd de neonazistische Gouden Dageraad veroordeeld als een criminele organisatie, verantwoordelijk voor de moorden op de muzikant Pavlos Fyssas en de Pakistaanse arbeider Shahzad Luqman, en voor aanvallen op vakbondsmensen van PAME (klassengeoriënteerde vakbeweging – red.), het klassengeoriënteerde vakbondsfront in Griekenland. In Italië bestormden militanten van Forza Nuova in 2021 het CGIL-vakbondshuis (Itailaanse algemene arbeidersconfederatie – red.) in Rome. In Spanje blijft de Falange betrokken bij straatgeweld tegen migranten en antifascisten. En in Brazilië onderhoudt Nova Resistência banden met nationalistische en paramilitaire structuren van het Bolsonaristische netwerken. Wat deze groepen verenigt is niet enkel haatpropaganda, maar georganiseerde, fysieke terreur gericht tegen arbeiders en minderheden, het sociale geweld dat het kapitaal nodig heeft wanneer economische dwang alleen niet meer volstaat.
Hoewel de bijeenkomst midden september plaatsvond, verschenen berichten in de media pas twee weken later. Dat is geen toeval: fascisten organiseren zich zonder belemmering, met financiële steun en bescherming van delen van de staat, zolang het hun belangen dient.
Deze bijeenkomst maakt zichtbaar hoe diep de crisis van het kapitalistische systeem reikt. Wanneer de tegenstellingen van het systeem verscherpen en de winstgevendheid onder druk komt, grijpt de heersende klasse opnieuw naar nationalisme, religieus fanatisme en repressie om haar macht te behouden.
Crisis van het kapitalisme
Toen de pandemie productie en handel verstoorde, was dat een katalysator voor een nieuwe kapitalistische economische crisis. Om bedrijven te redden verlaagden centrale banken de rente en pompten enorme hoeveelheden geld in het systeem. Dit was slechts een tijdelijke oplossing: de beurs steeg, grote bedrijven overleefden, maar de prijzen schoten omhoog terwijl de lonen gelijk bleven waardoor de werkende klasse geconfronteerd werd met enorme inflatie. In 2022 probeerden regeringen de inflatie te bestrijden door het tegenovergestelde te doen: de rente verhogen en minder krediet te geven. Daardoor daalden de prijzen iets, maar ook de groei. De levensduurte bleef hoog, en de arbeidersklasse betaalde de prijs van deze ‘redding.’
Deze beweging heen en weer, eerst geld drukken, dan verkrappen, werkt als symptoombestrijding: elke ‘oplossing’ schuift de crisis vooruit en maakt haar dieper. Het systeem kan geen evenwicht vinden; elke remedie schept een nieuwe crisis. Dit is de logica van het kapitalistische systeem: de anarchie van de productie drijft ons van crisis naar crisis. En als de economische middelen niet meer werken, zoeken kapitalisten en hun verschillende politieke vertegenwoordigers de controle via nationalisme, fascisme, angst, oorlog en geweld.
Fascisme als wapen van de heersende klasse
Het patroon is wereldwijd. Van Europa tot Amerika leiden nieuwe fascistoïde en fascistische bewegingen de sociale woede af van de echte oorzaak van de crisis: het kapitaal zelf. Ze beweren voor het ‘volk’ te spreken tegen de ‘elite,’ maar hun werkelijke trouw ligt bij dezelfde bedrijven en financiers die ze zogenaamd bestrijden. Ze verdedigen het eigendom en vallen georganiseerde arbeiders aan, ze veranderen de frustratie van de bevolking in een wapen tegen de arbeidersklasse.
De opkomst van het fascisme toont niet de kracht van het kapitalisme, maar haar zwakte: een laatste poging om het systeem in stand te houden tegenover het groeiende verzet van onderaf. Elke crisis verscherpt beide polen van de strijd: de heersende klasse bewapent zich met repressie en nationalisme, terwijl de arbeidersklasse haar eigen kracht opnieuw ontdekt.
In 2023 liet de arbeidersklasse opnieuw haar kracht zien. In Nederland waren er 52 stakingen, het hoogste aantal in meer dan een halve eeuw. In Duitsland werden ruim 1,5 miljoen werkdagen gestaakt, en in de Verenigde Staten verdubbelde het aantal stakers tot 539.000 (+141%). Overal in Europa nam het aantal acties toe, en zelfs in Rusland, waar protest zwaar wordt onderdrukt, registreren monitors sinds 2021 een duidelijke stijging van arbeidsconflicten.
In Italië organiseerden vakbonden eind 2023 een algemene staking tegen de bezuinigingspolitiek van de regering, en in 2025 legden werknemers van Amazon in Bologna het werk neer voor hogere lonen en betere werkomstandigheden. In Spanje trokken tienduizenden mensen in 2024 de straat op om kortere werktijden en loonsverhogingen te eisen. Zelfs in Rusland, waar open stakingen vaak worden onderdrukt, nam het aantal arbeidsprotesten toe van 580 in 2021 tot 880 in 2024, een stijging van ongeveer 52 procent ondanks repressie en oorlogsomstandigheden.
Dit zijn tekenen van een diepe verandering in klassenbewustzijn. Zoals Lenin schreef: “Wanneer de heersende klassen zien dat hun macht wankelt, worden zij wreder en grijpen zij naar uitzinnige maatregelen van onderdrukking.” De heersende klasse voelt die druk en organiseert zich internationaal, zoals in Sint-Petersburg, om een tegenbeweging van de reactie op te bouwen.
Ruslands plaats in het imperialistische systeem
Rusland is vandaag een kapitalistische staat die strijdt om markten, grondstoffen en invloed in het imperialistische systeem voor haar monopolies. Sancties vernietigden het Russische kapitalisme niet, maar dwongen het zich te herorganiseren. Gedeeltelijk afgesneden van Euro-Atlantische handel en financiën, probeert een deel van de Russische burgerij nu een zogenaamd ‘antiglobalistisch’ project te leiden, in feite een poging om een eigen kapitalistisch, imperialistisch blok onder Moskouse leiding te vormen, met gewelddadige gevolgen zoals de onacceptabele invasie van Oekraïne door het Russische leger.
De organisatoren van de top in Sint-Petersburg tonen deze klasse-alliantie. Konstantin Malofejev, financier en mediabaas, investeert in nationalistische en religieuze netwerken in Europa om de invloed van Russisch kapitaal te vergroten. Alexander Doegin levert de ideologische taal die dit project rechtvaardigt als uitdrukking van de belangen van die kapitalistische fractie.
De politiek van Moskou is echter slechts één kant van de medaille. Ook het Euro-Atlantische blok, de EU, de NAVO en de Verenigde Staten, gebruikt nationalisme en anticommunistische retoriek om zijn invloed te behouden. In Oost-Europa steunen zij regeringen en milities die de geschiedenis herschrijven, de Sovjet-overwinning relativeren en het communisme gelijkstellen aan fascisme. Onder het mom van ‘democratische waarden’ verspreidt het Euro-Atlantische blok een imperialistische en anticommunistische ideologie die dient om de uitbreiding van markten en militaire macht te rechtvaardigen.
Zo concurreren beide imperialistische blokken om winst en invloed. Beiden gebruiken fascisme en nationalisme om arbeiders te verdelen en hun eigen crisis te beheersen.
De rol van de orthodoxe kerk
Diezelfde dag, enkele uren vóór de ISL-bijeenkomst, namen ongeveer 60.000 mensen deel aan een religieuze processie in Sint-Petersburg, geleid door patriarch Kirill, hoofd van de Russische orthodoxe kerk. Leden van nationalistische organisaties zoals de Dubbelkoppige Adelaar en andere afgevaardigden van de ISL namen ook deel. De processie maakte deel uit van hetzelfde politieke netwerk dat de Russische sociale orde ondersteunt.
De kerk is vandaag een belangrijk instituut binnen dat systeem. Ze ontvangt grote staatssteun, bezit veel grond en onderhoudt nauwe banden met banken, bedrijven en de veiligheidsdiensten. Haar leiders zegenen soldaten en wapens en verkondigen gehoorzaamheid als nationale plicht. De kerk fungeert als onderdeel van het staatsapparaat dat de bestaande eigendomsverhoudingen ondersteunt. Ze helpt de kapitalistische sociale orde te verzekeren, versterkt de ideologische samenhang van de heersende klasse, en levert een netwerk dat direct samenwerkt met leger, politie en lokale autoriteiten. Religie vervult zo een economische en politieke functie binnen het kapitalisme.
Wat staat er op het spel
De Liga van Sint-Petersburg is een wapen van imperialistische machten. Fascisme dient het kapitaal wanneer de gewone middelen van controle falen. Het doel is het verzet van arbeiders te breken, de woede van de bevolking om te buigen tot haat tegen minderheden, en de gefrustreerde middenklasse te mobiliseren ter verdediging van eigendom en winst.
Fascistische bewegingen bereiden de grond voor openlijk geweld: ze breken vakbonden, onderdrukken oppositie, en gebruiken religie en nationalisme om winst veilig te stellen in tijden van crisis. De botsing tussen rivaliserende imperialistische machten wordt scherper, maar de diepere strijd blijft die tussen de klassen.
Duidelijkheid en actie
Deze neonazistische bijeenkomst laat zien hoe fascisme, nationalisme en kapitaal opnieuw samensmelten nu het kapitalisme een nieuwe fase van verval ingaat. Elke keer dat het systeem wankelt, grijpt het naar het wapen van het fascisme.
Maar er is een andere toekomst mogelijk. In werkplaatsen, scholen en steden beginnen arbeiders zich te verzetten. Hun stakingen en demonstraties tonen dat internationale solidariteit opnieuw groeit.
Alleen een bewuste en verenigde arbeidersbeweging, onafhankelijk van elke imperialistische macht, kan deze ontwikkeling stoppen en de crisis omvormen tot een transformatie van de samenleving, waarin productie de menselijke behoeften dient en winst niet langer de maatstaf is.
Ema is lid van de Commissie Internationaal van de NCPN.
- https://meduza.io/en/feature/2025/09/24/we-are-not-subject-to-russophobia
- https://theins.ru/en/politics/285889
- https://www.axios.com/2024/02/15/strikes-unions-workers-statistics-chart-data
- https://www.reuters.com/markets/europe/ecb-confronts-cold-reality-companies-are-cashing-inflation-2023-03-02/
- https://www.destatis.de/EN/Themes/Labour/Labour-Market/Quality-Employment/Dimension5/5_2_WorkingDaysLostThroughStrikesLockouts.html
- https://apnews.com/article/workers-on-strike-2023-increases-c926dc21e1e061c8679ea521fcc5bf2d
- https://www.902.gr/eidisi/kosmos/405253/oi-palantin-kai-tzini-toy-fasismoy
- R. Palme Dutt “Fascism and Social Revolution”
Gerelateerde artikelen
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die maandelijks verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!
