Oorlogseconomie en gebrek aan zuurstof

In Manifest 3-2023 kan de lezer een artikel vinden over het verschrikkelijke ‘ongeluk’ in Griekenland van 28 februari 2023, toen twee treinen die op een enkel spoor in tegengestelde richting reden op het traject Larissa-Thessaloniki, bij het Tempi op elkaar botsten. 57 mensen lieten het leven, overwegend studenten die na een lang (carnavals)weekend thuis terugkeerden naar Thessaloniki, waar ze studeerden. De communistische partij (ΚΚΕ) sprak al van meet af aan van ‘misdaad’ in plaats van ‘ongeluk’. Uit wat volgt moge duidelijk worden waarom. Nu is die term overgenomen door alle partijen, behalve de regerende en dus rechtstreeks verantwoordelijke partij.

Gebrek aan zuurstof

Vanaf eind januari waren er al enorme betogingen begonnen in heel Griekenland. De eis was dat de ramp bij Tempi niet de doofpot ingaat. Aan die doofpot werd de afgelopen twee jaar al hard gewerkt. De ramp heeft massaal ontroering en verontwaardiging teweeggebracht. De trigger werd gevormd door steeds meer onthullingen, zoals geluidsbandjes met kreten om hulp, die pas na twee jaar bekend werden. Telefoontjes van jonge mensen die vastzaten in de verongelukte trein, belden het noodnummer 112 met de kreet “We hebben geen zuurstof!” Deze kreet werd een slogan op alle betogingen op spandoeken, borden, op muren, overal. De kreet stond symbool voor een politiek stelsel dat je verstikt.

Op 28 februari betoogden in Athene alleen al een miljoen mensen. Verder overal in Griekenland en in veel andere landen wereldwijd - het was ook een algemene stakingsdag. Sinds 1974 (begin van de burgerlijke democratie) was dit de grootste demonstratie, tegen beleid en een sociaal-politiek systeem waardoor de mensen geen adem kunnen halen. Sinds 1974 werd er ook nog nooit zo massaal gestaakt.

De onderzoekscommissie naar de oorzaken van de ramp werd al gauw naar huis gestuurd, zonder dat alle getuigen gehoord waren en nog voordat alle gerechtelijke stukken binnen waren. De familieleden van de slachtoffers lieten het daar niet bij. Zij werken in georganiseerd verband om de zaak niet in de doofpot te laten verdwijnen. In de loop van twee jaar zijn er dan ook een reeks nieuwe, verdachte feiten aan het licht gekomen die een duister licht op de zaak werpen en de vermoedens van een ernstige verantwoordelijkheid op het hoogste politieke niveau bevestigen. Des te harder probeert de regering de feiten te verdoezelen en de ‘oppositiepartijen’ te beschuldigen van het instrumentaliseren van menselijk leed met als enige doel de regering ten val te brengen.

Het heeft geen zin erop in te gaan in hoeverre dit waar is, maar het is wel een argument waarmee men probeert elk handelen uit te sluiten, want wat is het alternatief? Alles aan de verantwoordelijke regering overlaten om te bewijzen dat je niet ‘instrumentaliseert’? Al snel na de ramp gaf de regering opdracht het rampgebied met cement te bedekken, zodat nader onderzoek ter plekke erg moeilijk is geworden en de vraag opkomt wat ze hebben willen verbergen.

Gevaarlijke ladingen

Naar aanleiding van een rapport van het Nationale Orgaan voor Onderzoek naar Luchtvaart- en Spoorwegongelukken en de Veiligheid in het Vervoer is een voorstel aangenomen een commissie tot vooronderzoek in te stellen, met leden uit alle partijen van het parlement. Een van de conclusies betrof de goederenlading die de trein vervoerde. Na de botsing vlamde er een enorme vuurkegel op uit sommige wagons die niet verklaard kan worden door het technische materiaal in de trein, zoals b.v. siliconen oliën. Deze vuurkegel was weer de oorzaak van meer brandjes. Een aantal passagiers waren door brand om het leven gekomen, zo bleek. Rapporten van specialisten spreken over een tot nu toe onbekende brandstof. Wat vervoerde de trein behalve passagiers?

De voorzitter van bovengenoemd nationaal orgaan zei in een interview dat er sprake was van 2,5 ton licht ontvlambaar chemisch vocht. Deze opmerkingen ondersteunen de onthullende reportages van Rizospastis, de krant van de KKE, over het vervoer van gevaarlijke stoffen door heel Griekenland ter wille van de NAVO, de VS, en hun oorlogen. De krant kwam met documenten die aantonen dat de Griekse spoorwegen vergunningen krijgen voor vervoer van veelvuldige zendingen van oorlogsmateriaal voor het Amerikaanse leger. Alleen al in de periode november 2022-april 2023 zijn minstens 19 vergunningen verstrekt voor het vervoer van materiaal dat beschreven wordt als ‘Uitzonderlijk Militair Vervoer’. Dit vervoer betreft het traject van Alexandroupolis (aan de noordoostgrens van Griekenland) naar Polen en Roemenië. Vier vergunningen werden verstrekt voor het traject van Thessaloniki naar Bulgarije, Roemenië en Polen. Minstens dertien vergunningen werden verstrekt voor een reeks zendingen in november 2022. Kortom, de reportage toonde aan dat het Griekse spoor een fundamenteel middel van vervoer van militair materiaal ter behoefte van de NAVO is, en wel in het geheim. Dit roept natuurlijk steeds meer vraagtekens op in verband met het ‘ongeluk’ bij Tempi van 28 februari 2023.

Wel wordt het passagiersvervoer nu af en toe stilgelegd, zoals van 9 tot 12 maart 2025 op het traject Alexandroupolis – Ormenio en Alexandroupolis – Orestiada. Deze onderbreking was volgens Hellenic Train te wijten aan het vervoer van commerciële vrachten. Het passagiersvervoer geschiedt in deze gevallen met bussen. Die commerciële vrachten betroffen, aldus de mededeling van Hellenic Train, ‘stukvervoer’. D.w.z. militaire voertuigen en ander oorlogsmateriaal, dat via Alexandroupolis naar Oost-Europa werd verzonden voor de NAVO-oefening ‘Steadfast Dart 2025’.

Begin april zal er in Alexandroupolis een reusachtig vrachtschip aanmeren, gehuurd door het Ministerie van Defensie van de VS. Dit schip zal helikopters, voertuigen en andere uitrusting ophalen, dat verwijderd wordt van het Europese oorlogstheater om teruggebracht te worden naar de VS. Wat Oekraïne betreft heeft Griekenland inderdaad een wel heel handige ligging! Om niet te zeggen voor het Midden-Oosten. De premier is daar niet ten onrechte trots op, bekeken vanuit zijn ideologie, dus die van de kapitalistische klasse waartoe hij behoort.

Voor veiligheid is geen geld

Deze overbelasting van de Griekse spoorwegen met treinen zwaar beladen met oorlogstuig voor de Amerikaanse en NAVO-oorlogsmachine is vaste prik geworden sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, waarmee Griekenlands betrokkenheid bij de oorlogsplannen van NAVO en VS omhoog schoot. Hierbij is het spoor een belangrijke factor, want de overgrote hoeveelheid transport van Alexandroupolis en Thessaloniki naar NAVO-grensgebieden in Roemenië, Polen en de Baltische staten wordt per spoor verricht. Het netwerk bestond dus al. Over het vervoer van de gevaarlijke vrachten wordt de bevolking niet geïnformeerd noch worden er speciale veiligheidsmaatregelen getroffen, zoals kort geleden bleek, toen een trein met container en militaire voertuigen van het Amerikaanse leger in de haven van Alexandroupolis ontspoorde - nog vrijwel binnen de bebouwde kom van het stadje.

Juist omdat de spoorwegen de knooppunten van de VS en NAVO in Griekenland verbinden met de grensgebieden tegen Rusland, wordt daar veel in geïnvesteerd. De spoorlijn Alexandroupolis-Ormenio wordt bijvoorbeeld uitgebouwd om de Aegeïsche Zee te verbinden met de Zwarte Zee en de Donau (Sea2Sea). De begroting daarvoor is 868 miljoen euro, maar voor het passagiersvervoer op het traject Athene-Thessaloniki wordt veiligheid te duur gevonden voor de kapitalistische staat en de winst van de ondernemingen. De politieke partijen die nu zoveel ‘oppositie’ tonen tegen de regering naar aanleiding van de ramp bij Tempi, waren allemaal tegen toen de KKE in december j.l. in het debat over een wetsontwerp van het Ministerie van Vervoer, aanklachten indienden aangaande het feit dat in het Griekse spoorwegnetwerk VS en NAVO gaan en staan waar ze maar willen met alle gevaren van dien.

Bevolking in actie

Echter, de ramp bij Tempi heeft de bevolking wel wakker geschud. Op zaterdag 15 februari heeft het Arbeidscentrum van het havenstadje Lavrio (Oost-Attica) in een gezamenlijke actie met de bevolking het transport van 350 ton explosieven dwars door de stad afgeweerd. Achttien vrachtwagens met containers werden uit een schip geladen. De intentie was deze lading naar de fabriek van de EAS (Griekse Defensie Systemen, een club van ondernemingen die wapens en munitie produceert) te vervoeren binnen het kader van akkoorden voor een joint venture, die projectielen maakt voor de oorlog in Oekraïne. Gehoorgevend aan een oproep van het Arbeidscentrum trokken mensen erop uit om de vrachtwagens te blokkeren. De arbeiders eisten dat de vrachtwagens de nacht op het schip zouden doorbrengen: dat gebeurde, en de volgende ochtend vertrokken ze met dezelfde boot.

Uiteindelijk toch weer de schuld van het kapitaal

De conclusie van het Nationale Orgaan voor Onderzoek naar Luchtvaart- en Spoorwegongelukken en de Veiligheid in het Vervoer (aan het hoofd van het team van onderzoekers staat een Belg) was dat de oorzaken van de ramp te zoeken waren in “slecht onderhoud, slechte infrastructuur en een structureel personeelstekort.” Want: “De beheerder van de infrastructuur van de Griekse Spoorwegen (OSE) gaat niet over tot preventief onderhoud van de infrastructuur voor controle, afstandsbediening en het seinstelsel. Er wordt pas opgetreden als cruciale onderdelen niet functioneren”.

Op een ander punt wordt gesproken van een tijdloos besluit van de Griekse overheid het spoor aan zijn lot over te laten door niet te investeren in veiligheid, plus de vermindering van personeel, hetgeen rechtstreeks van invloed is op de veiligheid. Er is dus niets aan de hand met de liberaliseringspolitiek van de EU, die hier uiteindelijk achter staat. Alleen, tja, Griekenland past die niet goed toe. Zo blijft men bij de symptomen zonder dieper in te gaan op de echte oorzaken.

Liberalisering/privatisering heeft vervoer al jarenlang onveiliger gemaakt, want voor de particulier mag onderhoud, veiligheid en personeel niet te veel kosten. Dus te weinig mensen, en dan vaak ook niet genoeg opgeleid, staan onder steeds meer werkdruk. Ook Engeland is een treffend voorbeeld van hoe dit het vervoer alleen maar duurder en slechter maakt. Concurrentie zorgt helemaal niet voor betere kwaliteit. Liberaliseren betekent dat alles berekend wordt volgens de kosten en batenlogica en dat niet de veiligheid van de passagiers als maatstaf genomen wordt.

Dat gebeurt niet overal in dezelfde mate. Er zijn landen met meer controle op de achteruitgang van kwaliteit die liberalisering met zich meebrengt, o.a. doordat vakbonden meer in te brengen hebben en niet alles af laten glijden naar ‘Derde Wereld’-toestanden in het voordeel van het kapitalisme in Europa. Maar in Griekenland begint de ‘Derde Wereld’ al, naar het schijnt. De EU en het kapitalisme moeten buiten beschouwing blijven en dus legt de Griekse regering sterk de nadruk op menselijk falen als oorzaak van de ramp, waarmee ook zij zelf buiten beschouwing blijft. Naar aanleiding van dit alles is de stroming om het beleid en het hele systeem in twijfel te trekken steeds sterker aan het worden onder de bevolking. Een vruchtbare bodem voor de KKE om aan te werken.