In sommige landen lijken regeringen de huidige corona-uitbraak aan te grijpen om macht uit te breiden en de politieke rechten van de bevolking te beperken. Dit zorgt voor een spanningsveld waarin communistische en arbeiderspartijen moeten balanceren tussen het volgen van de maatregelen om het coronavirus terug te dringen en het verdedigen van het democratisch recht dat vaak door de noodtoestanden in het geding raakt.
Corona was bijvoorbeeld nog geen maand in Hongarije of premier Viktor Orban trok de macht al naar zich toe. Hij diende eind maart een wetsvoorstel in dat inhield dat Orbans regering zonder enige tussenkomst van het parlement mocht regeren zolang de corona-uitbraak voortduurt.1 Snel handelen is bij een dergelijke medische crisis weliswaar noodzakelijk, dat laat ook de efficiënte aanpak zien in verschillende landen waar door snel overheidsingrijpen veel leed is voorkomen.2 Dat Orban echter de noodtoestand gebruikte om antitransgenderwetgeving door te duwen is moeilijk vanuit medisch perspectief uit te leggen.3 Daarnaast bieden de noodmaatregelen een hoop mogelijkheden voor misbruik, zoals het oppakken van mensen die nieuws verspreiden dat overheidsbeleid ondermijnt. Een virusuitbraak zou dan ook geen excuus mogen zijn om het parlement buiten spel te zetten.
Ook dichter bij huis zien we echter strenge noodmaatregelen waarbij het parlement buitenspel is gezet, zoals in België en Frankrijk. In beide landen groeit het verzet tegen het overheidsbeleid, maar vooral in Frankrijk krijgt dat explosieve uitingen. (4) In dit land is het al gedurende de hele lockdown onrustig. De corona-uitbraak legt ook hier op pijnlijke manier de harder wordende tegenstellingen van het kapitalisme bloot (zie hiervoor ook de analyse van NCPN en CJB over corona en de economie).
In maart gingen de 'Gele hesjes' de straat op tegen de groeiende ongelijkheid en eind april was het raak in de buitenwijken van Parijs, waar de economische crisis die met de corona-uitbraak gepaard gaat vooral de armsten raakt.5 De klassenstrijd staat niet stil in tijden van corona en zet hier de vakbonden voor het blok om met creatieve oplossingen te komen om zowel werknemersrechten te verdedigen als de medische veiligheid te garanderen.
Ook in Italië werd eind januari de noodtoestand afgekondigd en het parlement in hoge mate buitenspel gezet. Er werd een lockdown afgekondigd, die echter niet gold voor bedrijven waar honderden arbeiders werkten met een groot gebrek aan hygiëne- en veiligheidsmaatregelen. Acties en stakingen van vakbonden, die juist ook gingen om veiligheidsmaatregelen, werden beantwoord met juridische vervolging en nog meer beperkingen op het stakingsrecht. Zogenaamd omdat de stakingen tijdens de pandemie 'onveilige' situaties zouden creëren...
Ook buiten Europa wordt de corona-uitbraak aangewend om de democratie uit te schakelen. In Bolivia is de democratisch verkozen president Evo Morales in november afgezet.6 Op basis van een aanklacht van verkiezingsfraude, werd hij door een coalitie van het Boliviaanse leger en de oppositie aan de kant gezet. De corona-uitbraak komt deze wankele coalitie goed uit: de interim-overheid gebruikt namelijk de coronamaatregelen om de democratische rechtsgang te stoppen en tegenstanders neer te slaan terwijl zij het land in de uitverkoop doet.7 Ook hier moeten strijdorganisaties creatieve oplossingen verzinnen om zowel de gezondheid van hun leden te verdedigen alsook zich te verzetten tegen het onrecht dat het land aangedaan wordt.
De trend om politieke rechten in te perken is dus in veel landen zichtbaar en dat is geen toeval. De corona-uitbraak is de aanjager geweest van een diepe economische crisis die het kapitaal allang zag aankomen. Deze werd allereerst veroorzaakt door een verdieping van de onderlinge concurrentiestrijd van verschillende kapitaalsgroepen. Het kapitaal heeft een sterkere uitbuiting nodig om de concurrentiestrijd te blijven voeren. Inkomens worden dus gekort en sociale voorzieningen afgebroken, maatregelen die niet populair zijn. De corona-uitbraak wordt aangegrepen om te proberen politieke rechten in te perken en de sociale beweging te verlammen. Dit is de logica achter het onderdrukken van de genoemde rechten.
Voor communistische- en arbeiderspartijen levert de corona-uitbraak een moeilijk dilemma op. Of het nu gaat om arbeidersrechten, vakbondsrechten, rechten van transgenders of politieke rechten in het algemeen, de verhoudingen verscherpen door de maatregelen van het kapitaal. Dit betekent dat de druk op de voorhoede-organisaties van de klassenstrijd steeds groter wordt. Maar tegelijkertijd moeten daarbij natuurlijk ook maatregelen genomen worden om besmettingen tijdens acties te voorkomen. We zien daarentegen hoe de heersende klassen gretig misbruik maken van de corona-uitbraak.
Strijd voor onze rechten is dus meer dan ooit nodig. Juist nu in coronatijd.
Bronnen bekend bij de redactie. Vertaling: Berend Titulaer.
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die tien keer per jaar verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!
