Van import naar export uitbuiting

Het blijft maar doorgaan met de burgerlijke kritiek op het kapitalisme. Niet op het systeem als zodanig, maar op de ‘uitwassen’ ervan of op de politiek van de laatste decennia die zich richt op het afbreken van alle belemmeringen van de ‘vrije’ kapitalistische marktwerking, ook wel neo-liberalisme genoemd. Dan lezen wij weer ergens dat het zo positief bedoelde vrije verkeer van personen in de Europese Unie uit de hand is gelopen, althans waar het Nederland betreft. Buitenlandse arbeiders die hier werken, worden tot op het bot uitgebuit en bij ziekte of bij afloop van een tijdelijk contract uit hun schamele onderkomens gezet. Ze worden zwervend door de omgeving, dakloos en soms dood langs de weg gevonden. Ze hebben voor hongerlonen gewerkt en worden vervolgens afgedankt. Het gaat om vele duizenden mensen. En al die brave schrijvers en sprekers wisten natuurlijk niet dat communisten daar al veel eerder voor gewaarschuwd hadden in hun kritiek op de destijds ingezette EU-ontwikkeling, waarbij het zogenaamde vrije verkeer van mensen en de flexibilisering van de arbeid een belangrijk onderdeel waren.

Soms gaat de burgerlijke kapitalisme-kritiek samen met de afnemende trots op Nederland. Nederland als welvarend kapitalistisch land dat qua fatsoen en beschaving boven veel landen uitstijgt, is aan de verliezende hand. Kijk naar het onderwijs en andere belangrijke zaken waarvan de kwaliteit ten opzichte van andere landen zienderogen achteruit gaat. Zie hoe ‘wij’ met onze buitenlandse arbeidskrachten omgaan… Wat dat laatste betreft, wordt als oplossing gezien het laagbetaalde werk dat vooral wordt gedaan door buitenlandse arbeiders uit andere EU-landen, uit Nederland te verbannen. Over de grens met dat waarvoor ‘wij Nederlanders’ ons zouden moeten schamen. Exporteren die handel! Hoe lang is het geleden? Vijftien, twintig jaar of nog langer, dat wij een tijdlang de burgerlijke pleidooien lazen en hoorden voor meer banen voor laagbetaalden? Het kan verkeren.

Zo las ik ook een kritiek op het fenomeen ‘uitzendbureaus’, die erop neerkomt dat elke boef in dit land zomaar een uitzendbureau kan beginnen. Ooit van het standpunt van de communisten gehoord? Zij bekritiseerden al veel eerder het te gronde richten van de arbeidsbureaus en de terugtredende overheid in het belang van herstel van het kapitalisme en verheerlijking van de marktwerking. De burgerlijke kritiek op de macht van uitzendbureaus is in feite niet meer en niet minder dan de uitbuiting uit handen nemen van de ongekwalificeerde ten behoeve van de gekwalificeerde uitbuiters.

De burgerlijke kapitalisme-kritiek is in vrijwel alle politieke partijen, in meerdere of mindere mate, doorgedrongen. Op zich is dat voor communisten een positieve ontwikkeling, maar dat verplicht communisten ook alle hypocrisie en ook alle opportunistische bedrijvigheid daarbij aan de kaak te stellen. Zo afficheert de combinatie PvdA-GroenLinks zich met de terugkeer naar sociaaldemocratische waarden en tegen de doorgevoerde afbraak van sociale voorzieningen en marktwerking. Dit doen zij schaamteloos en zonder publieke spijtbetuiging over de mede-verantwoordelijkheid. Met al uw klachten over en kritiek op de huidige werking van de arbeidsmarkt, burgerlijke criticasters. Ook u bent daar verantwoordelijk voor! Ja, ook voor die door de uitbuiters op straat gezette en in kommervolle omstandigheden verkerende buitenlandse arbeiders.

Zo las ik iets meer dan een jaar geleden ergens dat je echt geen hardline-communist hoeft te zijn om te begrijpen dat dit alles om moeilijkheden vraagt. Dat er volgens de voor die uitspraak verantwoordelijke dus ook communisten van de zachte lijn bestaan, zullen we maar vergeven. Communisten zijn van de zachte lijn waar het gaat om het opkomen voor en compassie met de door het kapitalisme verdrukte mensen en tegelijkertijd van de harde lijn van de vasthoudendheid daarbij en in hun strijd voor het socialisme. Om met de dichteres Henriëtte Roland Holst te spreken: ‘De zachte krachten zullen overwinnen, aan ‘t eind’.

De burgerlijke kapitalisme-kritiek heeft nu bezwaren tegen de terugtredende overheid, zet nu vraagtekens bij de leuzen ‘zelfredzaamheid’ en ‘eigen kracht’, spreekt nu zijn verontwaardiging uit over het wegbezuinigen van collectieve voorzieningen in steden en dorpen, over de problemen in de gezondheidszorg waar vooral mensen met lage inkomens de dupe van zijn. Zij waarschuwen nu voor de sociale gevolgen van de afbraak van de sociale zekerheden. Ook bekritiseert men de politiek in het algemeen, die zich niet met de grote vraagstukken van deze tijd bezighoudt. Wat is dat alles waard als men niet over die door hen zelf getrokken streep heen durft te gaan? De streep, de scheidslijn in het denken tussen het kapitalistisch systeem en een alternatief dat het einde van het kapitalisme zal moeten betekenen.

“De economische krachten zijn momenteel te sterk en die hebben belang bij uitbuiting”, zo lees ik een verzuchting. Een open deur intrappen, want het kan toch onmogelijk de in Nederland dakloos en inkomstenloos geworden Bulgaarse of Roemeense arbeider zijn die belang bij uitbuiting heeft. De economische krachten zijn te sterk. De economische krachten? Dat is het kapitalisme, sufferd! Die streep in de hersenen waar men niet overheen durft.

De ontwikkeling van het kapitalisme van de laatste decennia is bespreekbaar geworden. Dat is winst. Ook schandalen als die van de toeslagen kinderopvang hebben in ons land daaraan bijgedragen. Men lijkt, ook op het niveau van het parlement, voorzichtiger en kritischer te zijn geworden. Het zijn nog slechts rimpelingen in de kapitalisme-vijver.

Dat laatste heb ikzelf ondervonden. Als gemachtigde van een lichamelijk zwaar gehandicapte en blinde man in een andere gemeente hebben wij een bezwaarprocedure positief doorlopen en moest de betreffende gemeente haar besluit - een zeer forse verlaging van de hulp-uren - voor honderd procent intrekken. Alles wordt nu uit de kast gehaald om de uitvoering van het nieuwe besluit te traineren. Zo erg zelfs dat de rechthebbende nu nog minder uren krijgt dan het aantal waartegen bezwaar was gemaakt. Het is wel duidelijk dat hier het schandaal toeslagen kinderopvang weinig indruk heeft gemaakt. De toegenomen burgerlijke kritiek op de asociale kapitalistische politiek van bezuinigingen en meer marktwerking, mag dan een gunstige ontwikkeling lijken, in de praktijk wordt de politiek van ontmenselijking gewoon doorgezet. Om deze politiek echte slagen toe te brengen, moet het verzet van de mensen zelf komen.