WAP nu?

“Nederland blijft Oekraïne politiek, militair, financieel en moreel steunen tegen de Russische agressie.” aldus het hoofdlijnenakkoord voor het nieuwe kabinet van PVV, BBB, VVD en NSC. Het is een verrassend ander geluid dan Wilders liet horen in 2017, toen hij in een interview met Elsevier zei: “In plaats van kritiek uit te oefenen, moeten we beseffen dat Rusland onze bondgenoot is in de strijd tegen terrorisme en massa-immigratie.” Rusland als bondgenoot in de strijd tegen massa-immigratie. Niet meer dan zelden zien wij in het pro-Russische sentiment ineens wat chauvinistisch¹ gedachtegoed doorschemeren. Maar waar komt deze combinatie vandaan en welke invloed heeft dit op de arbeidersbeweging?

Pro-Russische geluiden van chauvinistische politieke krachten

De combinatie van pro-Russische sentimenten en chauvinistische politiek zien we in Nederland terug bij de FvD. Zo noemde Thierry Baudet in 2022 Poetin nog een “prachtige vent” en "de leider van conservatief Europa." Baudet schildert Poetin af als een soort verlosser, een verdediger van nationale conservatieve waarden. Hij doet dit idee nog wat helderder uit de doeken in een YouTube-video van 9 oktober 2022 op het eigen kanaal van Forum voor Democratie. Hierin zegt hij: “Nu vecht Rusland terug. Ik ben heel erg blij met deze strijd, want eindelijk is er een front. Er is nu een front tegen de globalisten. Ik hoop dat Rusland wint. Ik vind het fantastisch dat er iemand zoals Poetin is. Het is een van de meest hoopvolle dingen in de hedendaagse wereld.” In Thierry’s wereld gaat het pro-Poetin-sentiment hand in hand met chauvinistische en nationalistische ideeën, en hij is niet de enige.

Denk maar aan het ‘Voice of Europe’-schandaal en de Russische financiële invloed binnen verschillende extreemrechtse en/of conservatieve bewegingen (zie ook ‘Voor de gewone burger’ van onze krant van april). Bij verschillende extreemrechtse, chauvinistische organisaties in Europa vinden we pro-Russische geluiden, die vaak gepaard gaan met anti-Amerikaanse en anti-NAVO leuzen. Op Pegida-demonstraties in Duitsland komen leuzen als ‘Ami – go home!’ bijvoorbeeld samen voor met de leus ‘Poetin help ons’. De fascistoïde partij Griekse Oplossing pleit voor toenadering met Rusland, en stelt dat Griekenland een kolonie zou zijn van VS. We zien zulke pro-Russische opvattingen in meer of mindere mate ook terug bij andere chauvinistische organisaties zoals de Duitse AfD, de Oostenrijkse FPÖ, de Italiaanse Lega, 5 sterren beweging en vooral de fascistische partij FN, bij de reactionaire Hongaarse regeringspartij Fidesz van Orbán enz.

Zulke politieke stromingen geven uitdrukking aan de belangen van delen van het kapitaal in Europa. Voornamelijk delen van het kapitaal die belang hebben bij economische banden met Rusland en zich tegen de sancties keren, of die het Amerikaans kapitaal als grote concurrent zien. Binnen de EU en zeker de NAVO hebben echter de delen van het kapitaal die belang hebben bij nauwe banden met de VS de overhand. Daarom gaat het pro-Russische sentiment dus gepaard met anti-Amerikaanse en eurosceptische geluiden, en het vooropstellen van de nationale soevereiniteit en nationale belangen. Zo treffen de pro-Russische geluiden het chauvinisme elkaar.

Sociaal-chauvinisme

Het chauvinisme heeft ook invloed in de arbeidersbeweging en zelfs onder politieke krachten die zichzelf als socialistisch bestempelen. Dit wordt sociaal-chauvinisme genoemd. ‘Socialisten in woorden en chauvinisten in daden’, is hoe Lenin het sociaal-chauvinisme samenvatte. Dat kan zich uiten in vermeende socialisten die in feite de regering, de NAVO en EU steunen, bijvoorbeeld in de imperialistische oorlog in Oekraïne door de wapenleveringen te steunen. Maar het kan zich ook uiten in een lijn tegen de NAVO, echter niet vanuit het perspectief van de arbeidersklasse, maar vanuit het pro-Russische perspectief van delen van de bourgeoisie.

Een duidelijk voorbeeld is de Hongaarse Werkerspartij. Een kleine organisatie die in het verleden met de internationale communistische beweging geassocieerd werd, maar die nu onder het mom van de strijd tegen de NAVO en EU, steun uitspreekt voor de regering van Orbán en de Russische regering van Poetin ophemelt. Dat gaat gepaard met het innemen van ronduit racistische standpunten over de Oekraïense bevolking, immigranten en lhbti-personen, ontkenning van klimaatverandering of andere milieuproblemen enz. Het gaat daarbij niet om terechte kritiek op de burgerlijke opvattingen over emancipatie die de EU uitdraagt of op de ‘groene transitie’ van de EU die helemaal niet zo groen is. Zulke kritiek uit de NCPN ook. Maar hier gaat het over iets totaal anders. Namelijk uitschieten naar het andere uiteinde door racistische standpunten, ontkenning van milieuproblemen enz. Dat zijn standpunten die de belangen van delen van het kapitaal weerspiegelen. Momenteel worden die voornamelijk verwoord via extreemrechtse krachten, maar deze opvattingen hebben dus ook invloed op vermeend progressieve of socialistische organisaties en personen.

Ook in Nederland komen we zulke opvattingen tegen in kringen van figuren en organisaties die in het verleden met progressieve, socialistische idealen werden geassocieerd. Zo stelde Kees van der Pijl laatst in een interview met Holland Gold heel stellig dat “Rusland het slachtoffer is van NAVO-politiek.” Kees is een bekend emeritus-hoogleraar politicologie en oud-voorzitter van de Antifascistische oud-Verzetsstrijders Nederland (AFVN), die in het verleden met het socialisme sympathiseerde maar tegenwoordig met FvD samenwerkt. “Macron heeft aangegeven gevoelig te zijn voor de opkomst van de BRICS", zegt van der Pijl in het desbetreffende interview. “En hij heeft bij meerdere gelegenheden ook uitgesproken dat deze landen, volgens hem, veel meer een filosofie over het opstellen in de wereld hebben dan het westen.” Het is opvallend hoe hij in zulke uitspraken toch een soort onverbloemde over-romantisering van niet-Westerse politiek laat blijken.

Dit is dus een bredere tendens. De Hongaarse Werkerspartij is bijvoorbeeld aangesloten bij het in 2022 opgerichte Wereld Anti-imperialistisch Platform (WAP). Internationaal vinden verschillende groeperingen elkaar in deze enigszins geheimzinnige organisatie, waaronder sociaaldemocratische maar ook zich communistisch noemende organisaties. Ook het Nederlandse AFVN heeft zich hierbij aangesloten. Wat is hier aan de hand? Wat is de WAP eigenlijk? En waar staan ze voor?

Een multipolaire wereld

De WAP stelt zich ten doel om het conflict in Oost-Europa ‘correct te karakteriseren’, dat wil zeggen dat ze Rusland niet bestempelen als een imperialistisch land. Sterker nog, de WAP ziet een ‘anti-imperialistisch’ of zelfs ‘socialistisch’ kamp, geleid door Rusland, China en de BRICS. De oorlog in Oekraïne zien ze dus eenzijdig als een verdedigingsoorlog van Rusland tegen de NAVO. Vanuit dat oogpunt steunen ze de strijd voor een ‘multipolaire wereld’, waarin de macht en invloed van de VS wordt ingeperkt en er internationaal een ‘balans’ ontstaat tussen de macht van verschillende grootmachten. Het idee is dat bij zo’n machtsbalans geen oorlogen meer zouden uitbreken.

In Nederland heeft het AFVN zich aangesloten bij het WAP. Op hun website laten ze weten: “dit platform (de WAP) heeft als doel om de krachten internationaal te bundelen tegen het VS imperialisme. Daar dragen we als AFVN graag ons steentje aan bij. We willen hier graag aan toevoegen dat onze hoop gevestigd is op de verdere uitbreiding van de BRICS+landen als vredelievende tegenmacht tegenover de imperialistische VS en hun bondgenoten.”

Ongetwijfeld is de strijd tegen het imperialisme van de VS en de NAVO van groot belang voor de vredesstrijd. Maar de hoop en de potentie voor die strijd ligt bij de arbeidersklasse en onderdrukte volkslagen voor vrede en tegen imperialistische interventies en oorlogen. De hoop ligt niet, zoals het AFVN en de WAP in wezen stellen, bij de kapitalistenklasse – ook niet die van de BRICS-landen. Machtige kapitalistische staten zoals Rusland voeren geen oorlog uit vredelievende politiek, maar omdat het Russische grootkapitaal een betere positie in het internationale imperialistische systeem opeist en de grip op Oost-Europese markten en grondstoffen niet wil verliezen.

Multipolariteit is dan ook bij uitstek het verhaal dat Rusland en andere landen naar buiten brengen als voorwendsel voor hun pogingen om internationale invloed te winnen ten koste van de VS en EU. Multipolariteit is dan ook hip in delen van de wereld. Het wordt continu verkondigd door de Russische regering en diplomaten, maar ook andere landen. Zo sprak Kim Jong Un bij het bezoek van Poetin al over het “breken van de hegemonie” en het “bouwen aan een multipolaire wereld”. Dit zijn geen verrassende uitspraken als je kijkt naar de internationale ontwikkelingen.

Lenin vs. Kautsky

Om de negatieve invloed van dit burgerlijke begrip in de beweging beter te begrijpen, moeten we een duik in de geschiedenis nemen om te kijken waar deze verschillende visies vandaan komen. In het begin van de vorige eeuw kwam de wereldeconomie in een interessante fase. Bedrijven werden via de vrije-markt economie steeds groter, ze slokten hun kleinere concurrenten op en concentreerden belangrijke industrieën in grote monopolies. Veel marxistische schrijvers probeerden deze ontwikkelingen te verklaren door het begrip ‘imperialisme’ goed te duiden.

Het belangrijkste werk op dit gebied is geschreven door Lenin in 1916: Imperialisme als hoogste stadium van het kapitalisme. In dit werk bespreekt Lenin allerlei aspecten van het imperialisme, zoals reactionaire tendensen in de politiek, imperialistische oorlogen, kolonialisme, de invloed in de arbeidersbeweging enz. Maar omdat Lenin de wetenschappelijke marxistische methode volgt, de materiële dialectiek, is hij in staat om ook de essentie te begrijpen. Namelijk de economische basis voor al die politieke kenmerken van het imperialisme. Hij stelt dat de concentratie van de productie leidt tot de vorming van grote monopolies die het economische leven domineren. Imperialisme is in de eerste plaats monopoliekapitalisme. Dat gaat gepaard met andere economische verschijnselen zoals de samensmelting van industrieel en bankierskapitaal tot het financierskapitaal en het ontstaan van een financiersoligarchie, evenals de export van kapitaal. Bovendien vormen kapitalisten internationale monopolistische verbonden, die de wereld onder elkaar verdelen. Wanneer de territoriale verdeling van de wereld tussen de grote kapitalistische mogendheden is voltooid, kan meer invloed van het ene land dus alleen maar ten koste gaan van een ander land. De ongelijke ontwikkeling van het kapitaal en van de kapitalistische landen leidt tot verandering van de krachtsverhoudingen, die noodzakelijkerwijze tot herverdeling van de wereld leidt. Zo ontstaan imperialistische oorlogen, zoals de Eerste Wereldoorlog toen en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en diens NAVO-bondgenoten nu. Lenin’s analyse toont aan, dat wie oorlogen wil afschaffen, het kapitalisme moet afschaffen. De NCPN onderschrijft deze visie van het imperialisme in het stuk Het imperialisme en de hedendaagse ontwikkelingen in de internationale verhoudingen, dat het Partijbestuur van de NCPN heeft geschreven voor de partijconferentie van 2023.

Een andere marxistische schrijver, Karl Kautsky, gaat in 1914 een andere kant op in zijn essay Ultra-imperialisme over de fasen van het kapitalisme - verleden, heden en toekomst. Kautsky stelt imperialisme voor als een beleid, een bewuste keuze van de heersende klasse. “Vertegenwoordigt [imperialisme] de laatst mogelijke verschijningsvorm van kapitalistische wereldpolitiek, of is er nog een andere mogelijk?” zegt Kautsky in zijn essay. Even verderop schrijft hij: “Er is geen economische noodzaak om de wapenwedloop voort te zetten na de wereldoorlog, zelfs niet vanuit het standpunt van de kapitalistische klasse zelf, met uitzondering van hooguit bepaalde bewapeningsbelangen. Integendeel, de kapitalistische economie wordt juist ernstig bedreigd door de tegenstellingen tussen haar staten. Iedere vooruitziende kapitalist moet vandaag een beroep doen op zijn collega’s: kapitalisten van alle landen, verenigt u! […] Vanuit zuiver economisch oogpunt is het dus niet onmogelijk dat het kapitalisme nog een andere fase doormaakt, namelijk de vertaling van de kartelvorming in het buitenlands beleid: een fase van ultra-imperialisme, […] waarvan de gevaren in een andere richting liggen, niet in die van de wapenwedloop en de bedreiging van de wereldvrede.”

Voor Kautsky is – in tegenstelling tot Lenin – oorlog dus geen vaste uitkomst van het imperialisme, maar slechts van bepaalde krachtsverhoudingen. Hij ziet in imperialistische samenwerking zelfs een soort oplossing, een ‘balans’, het ultra-imperialisme. Dat betekent dus een wereld waarin de invloed en macht van de monopolies eerlijk verdeeld is tussen verschillende kapitalistische landen en machtscentra. Het is niet verbazend dat Kautsky via allerlei gedachtekronkels via de ene of andere wet uiteindelijk op een lijn uitkwam die steun voor de politiek van (delen van) de bourgeoisie inhield.

Lenin reageerde in december 1915 op de theorie van Kautsky met de volgende woorden: “In deze neiging om het imperialisme dat er nu is, te omzeilen en in dromen over te gaan naar een tijdperk van ‘ultra-imperialisme’ (…) zit geen greintje marxisme...”. Kautsky heeft duidelijk ongelijk gehad in zijn theorie, want er brak na de Eerste Wereldoorlog geen vreedzame periode door kapitalistische samenwerking aan. Integendeel, al snel volgde de Tweede Wereldoorlog, en daarna nóg een oorlog en nóg een oorlog, en nóg een oorlog.

Dit is natuurlijk ingewikkelde theorie en als u hier meer over wilt weten, dan kan ik u het beste ons artikel Karl Kautsky, ‘ultra-imperialisme’ en multipolariteit van mei vorig jaar aanbevelen (zie leesmanifest.nl of Manifest van mei 2023). Voor nu keren we weer even terug naar het hedendaagse verschijnsel van chauvinisme onder voormalig socialistische kringen.

In wezen is het pleidooi voor een multipolaire wereld namelijk een herleving van Kautsky’s benadering, vanzelfsprekend in een andere vorm. De essentie blijft echter gelijk: de veronderstelling is dat oorlog niet een kenmerk is van het imperialisme als monopoliekapitalisme, maar dat het een politieke keuze is, die gerealiseerd kan worden in bepaalde internationale krachtsverhoudingen, en waarbij een versterking van zogenaamd ‘vredelievende’ en ‘anti-imperialistische’ kapitalisten de VS in toom kan houden.

Multipolariteit en sociaalchauvinisme

Aan de basis van de theorie van multipolariteit en algemener de benadering dat Rusland een anti-imperialistische rol zou spelen, ligt dus in een verkeerde opvatting van het imperialisme. In de stukken van het Partijbestuur werd benadrukt: “Een juist begrip van het imperialisme en een juiste beoordeling van de verhoudingen en de ontwikkelingen in Nederland en in de wereld, zijn onmisbaar voor de strijd van de arbeidersklasse.” Sommige groeperingen hebben echter het idee dat als we ons verzetten tegen de Verenigde Staten en ‘het westen’, dat we dan automatisch meer balans en dus meer vrede op de wereld krijgen en pleiten voor een ‘multipolaire wereld’, waarin de macht van de VS wordt ingeperkt en eerlijk wordt verdeeld met landen in Afrika en Azië. Om nogmaals de bijdrage van het partijbestuur tijdens de conferentie van 2023 te citeren: “Zo wordt het imperialisme vaak begrepen als het agressieve buitenlandbeleid van de VS en enkele landen in Noordwest-Europa. Landen met tegengestelde belangen worden bijgevolg ook vaak ten onrechte als anti-imperialistisch gezien. Dit is een simplistische benadering, die de economische basis (monopoliekapitalisme) en andere belangrijke aspecten van het imperialisme negeert.”

Je kan best de vraag stellen in wiens belang het is een klasseloze benadering te promoten die enkel het buitenbeleid van de VS in het vizier neemt. Met de theorie van multipolariteit wordt verdeling en verwarring gezaaid, die in de hand wordt gewekt door ‘fakenews’ van Russische pers en ongetwijfeld ook de Russische geheime dienst (net zoals NAVO, VS en EU doen van hun kant). Het roept vragen op dat de pro-Russische, zogenaamd anti-imperialistische lijn wordt verkondigd door organisaties die uit het niets zijn ‘verschenen’ (bijvoorbeeld in Zuid-Korea) en die allerlei internationale activiteit ondernemen. Het roept ook vragen op waar de middelen worden gevonden voor zoveel reizen en activiteiten door marginale organisaties en sektes die geen noemenswaardige achterban hebben.

De multipolaire benadering wordt vaak ook gekenmerkt door een sterk chauvinistisch karakter. Het idee dat er in deze nieuwe balans automatisch ook meer voordelen voor het eigen land uitkomen. We zien dan ook vaak dat het multipolaire droomdenken ruimte biedt aan gevaarlijke nationalistische sentimenten. Zo laat ook bijvoorbeeld het Amerikaanse Center for Political Innovation zien, een zogenaamd 'patriottistische-socialistische’ denktank met winstoogmerk die het doel heeft om ‘socialisme’ te creëren ‘met Amerikaanse karakteristieken’. De leider van het CPI, Caleb Maupin, is nog veroordeeld geweest voor ‘cult-like behaviour’ en seksueel misbruik bij leden van de denktank. Dit ‘patriottistische’ (lees: chauvinistische) is iets wat je meer terug ziet komen bij de andere partijen. Zo heeft de eerdergenoemde Werkerspartij groot in hun partijprogramma staan: “Wij beschermen de belangen van de Hongaarse natie, de waarden van de Hongaarse cultuur, het Hongaarse bestaan”. Een ander WAP-lid, de Russische Communistische Werkers Partij (RCWP) steunt openlijk Ruslands aandeel in de oorlog in Oekraïne. Ze zijn zelfs zover gegaan dat ze ontmoetingen hebben georganiseerd tussen verschillende Russische burgerlijke en extreemrechtse politici en zelfs de nazistische groep genaamd de "Nationaal-Bolsjewieken", om een samenwerking te bespreken voor de komende verkiezingen. De Italiaanse zogenaamde Partido Communista is opgegaan in een samenwerkingsverband met nationalistische en extreemrechtse organisaties. Er zijn zelfs extreemrechtse partijen die zelf lid zijn van de WAP. Zoals bijvoorbeeld de Spaanse Vanguardia Española. Dit gaat allemaal gepaard met eerdergenoemde tendensen zoals racistische, homofobe en transfobe standpunten en ontkenning van milieuproblemen. De politieke lijn voor multipolariteit is een pijplijn naar nationalistisch en zelfs fascistisch gedachtegoed.

Deze benadering gaat ook gepaard met een complete verdraaiing van de inhoud van het socialisme. Zo stelt het AFVN nu dat “Rusland op weg naar het socialisme” is. Want “het Russisch kapitalisme en de macht van de Russische oligarchen werd vanaf het moment dat Poetin aan de macht kwam stap voor stap teruggedraaid.” De argumenten die hiervoor worden aangedragen raken kant noch wal. Klaarblijkelijk wordt niet begrepen dat er een contrarevolutie heeft plaatsgevonden en het kapitalisme is hersteld.

Strijd voor vrede is strijd tegen het kapitalisme en de imperialistische verbonden

Pro-Russische sentimenten komen dus samen met chauvinistische en reactionaire opvattingen achter een ‘anti-imperialistische’ of ‘socialistische’ façade. De essentie van deze trend wordt als volgt verwoord in de stukken van het Partijbestuur: “Er is een trend van het vereenzelvigen van ‘het Westen’ of de VS met het imperialisme. Dat is een trend die we veel zien in verschillende ‘linkse’ sociaaldemocratische en opportunistische publicaties, in de burgerlijke media en onder burgerlijke academici, maar ook binnen de internationale communistische beweging. Hoewel in algemene termen meestal wel wordt erkend dat economische belangen een rol spelen bij imperialisme, wordt imperialisme zowel in burgerlijke als opportunistische literatuur veelal gezien als een kwestie van buitenlandbeleid of internationale verhoudingen, los van de economische basis en de kapitalistische productieverhoudingen.”

Natuurlijk zijn wij tegen de NAVO en tegen de politiek van het ‘kapitalistische westen’, maar we zijn niet vóór andere kapitalistische landen en imperialistische verbonden. De imperialistische interventies en oorlogen zijn immers een gevolg van het imperialisme of monopoliekapitalisme. Oftewel het feit dat de productiemiddelen en de macht in handen zijn van de grote monopolies, de kapitalistenklasse, die als niet als doel hebben de behoeften van de bevolking te bevredigen, maar winst te maken. Om die winsten veilig te stellen moeten ze concurreren en de controle verwerven over markten en grondstoffen. Voor die winsten wordt het volk opgeofferd als kanonnenvoer. Er zijn geen ‘vredelievende’ imperialisten en er is geen ‘vreedzaam’ imperialisme mogelijk door ‘multipolaire’ of ‘ultra-imperialistische’ krachtsverhoudingen. De strijd voor vrede is niet een strijd om de ene imperialist te steunen tegen de andere, maar een strijd tegen het kapitalistische systeem.

Er zijn steeds meer mensen die oprecht willen strijden voor vrede, die zich zorgen maken om de toenemende oorlogsdreiging en oorlogsophitsing, en die de imperialistische oorlogen en interventies van de NAVO veroordelen. Die vredesstrijd mag niet gekanaliseerd worden in een reactionaire, sociaal-chauvinistische richting. Want dat is het gevaar. Zoals met de zogenaamde ‘vredesdemo’ in Amsterdam, waar leuzen en argumenten vanuit de vredesstrijd gebruikt worden, maar waar vooral fascistoïde FvD-krachten achter zitten.

Om af te sluiten met de gezamenlijke verklaring van de Europese Communistische Actie: “…onze partijen, die voorop lopen in de strijd tegen buitenlandse bases en het sturen van troepen en militair materieel naar het buitenland, roepen de arbeiders op, die de tegenstellingen zien die tot uitdrukking komen binnen de imperialistische blokken en organisaties, om geen vertrouwen te tonen in verklaringen dat een ‘multipolaire wereld’ zogenaamd deze of een andere imperialistische oorlog zal stoppen en zal leiden tot een vreedzame wereld, zonder de omverwerping van het kapitalistische systeem, dat de oorzaak is van imperialistische oorlogen. […] We kiezen niet de ene kant van de oorlog boven de andere. De tegenstellingen binnen het imperialistische systeem, de concurrentie en het onderhandelen die hand in hand gaan, de valse polarisaties die dienen om het klassenantagonisme onzichtbaar te maken, hebben in de praktijk van de afgelopen twee jaar herhaaldelijk laten zien dat ze niets kunnen bieden in het belang van de werkende volkeren; integendeel, het is duidelijk geworden dat een benadering die zich onderwerpt aan de voorwendsels die door de imperialisten worden gebruikt, een achteruitgang betekent. […] Tegenover deze oorlog, die de neiging heeft zich te veralgemeniseren, verklaren wij eens te meer dat wij de stem zullen blijven van de eisen van de werkende volkeren voor vrede, sociale rechtvaardigheid en socialisme en dat wij een standvastig front zullen blijven vormen tegen nationalisme, racisme, fascisme en militarisme.”

1. Het chauvinisme is een reactionaire burgerlijke politiek die de natie ophemelt, wat vaak gepaard gaat met racistische opvattingen of het willen onderwerpen van andere volkeren. Het chauvinisme is de tegenhanger van het kosmopolitisme, oftewel de politiek die verregaande samenwerking in imperialistische verbonden ophemelt onder het mom van dat we allen wereldburgers zijn. Beide zijn burgerlijke politieke stromingen. Het zijn twee zijdes van dezelfde medaille, die overigens vaak samengaan of in elkaar overgaan.

Bronnen:

Artikel:Waarom Rusland de verkiezingsoverwinning van Geert Wilders in Nederland toejuicht - de Morgen - Jarron Kamphorst - 28 november 2023 - Link: https://www.demorgen.be/nieuws/waarom-rusland-de-verkiezingsoverwinning-van-geert-wilders-in-nederland-toejuicht~ba822ce8/

Video: Thierry Baudet vs 'Deep State' over het lot van de Westerse beschaving | FVD - Forum voor Democratie - 9 oktober 2022 - Link: https://www.youtube.com/watch?v=RKERORRZMY4

Video: Kees van der Pijl over de tragedie van Oekraïne en de post-militaire samenleving – Holland Gold – Paul Buitink - 10 jul 2023 – Link: https://www.youtube.com/watch?v=luRdHc_2T9Y

Video: Terugkijken: Vredesdemonstratie in Amsterdam zondag 31 maart 2024 – Blckbx – Erwin Taams - 31 maart 2024 - Link: https://www.youtube.com/watch?v=E0TP_1Ev-_Y

Wikipedia-pagina: Kees van der Pijl - Link: https://nl.wikipedia.org/wiki/Kees_van_der_Pijl

Artikel: VERKLARING ECA: Twee jaar sinds de imperialistische oorlog in Oekraïne: De ervaringen en conclusies van de communisten – Het Manifest – Europese Communistische Actie - 26 februari 2024 – Link: https://ncpn.nl/twee-jaar-na-de-imperialistische-oorlog-in-oekraine/

Artikel: Karl Kautsky, ‘ultra-imperialisme’ en multipolariteit – Het Manifest – Greg Godels - 16 mei 2023 - link: https://leesmanifest.nl/artikelen/karl-kautsky-ultra-imperialisme-en-multipolariteit/

PDF: Het imperialisme en de hedendaagse ontwikkelingen in de internationale verhoudingen – Partijbestuur NCPN – 2023

Prolewiki: Artikel: World Anti-imperialist Platform & Artikel: Center for Political Innovation -Links: https://en.prolewiki.org/wiki/World_Anti-imperialist_Platform & https://en.prolewiki.org/wiki/Center_for_Political_Innovation

Website: wap21.org - the World Anti-imperialist Platform – Link: https://wap21.org/

Artikel: Het opkomende tij van de wereldwijde oorlog en de taken van anti-imperialisten (wap21.org) – AFVN.nl - 18 december 2023 - Link: https://www.afvn.nl/het-opkomende-tij-van-de-wereldwijde-oorlog-en-de-taken-van-anti-imperialisten-wap21-org/

Artikel: CP of Greece, Article by the IRS of the CC of the KKE: On the so-called World Anti-Imperialist Platform and its damaging and disorienting position – Solidnet – 4 oktober 2023 – Link: http://solidnet.org/article/CP-of-Greece-Article-by-the-IRS-of-the-CC-of-the-KKE-On-the-so-called-World-Anti-Imperialist-Platform-and-its-damaging-and-disorienting-position/

Artikel: Η στήριξη του ιμπεριαλιστικού πολέμου και η «τρικυμία στο κρανίο» - 902.gr - 31 Maart 2023 - Link: https://m.902.gr/eidisi/arthra/325251/i-stirixi-toy-imperialistikoy-polemoy-kai-i-trikymia-sto-kranio