Deel 2 van 2, zie ook deel 1
Corona en de versnelde invoering van nieuwe technologieën op de werkplek
De mobiliteitsbeperkingen voor arbeiders als onderdeel van de maatregelen om de verspreiding van het virus tegen te gaan, betekenden dat veel werkplekken gesloten bleven. In reactie op deze lockdowns moesten de werkgevers, met name in de persoonlijke dienstverlening, hun toevlucht nemen tot technologische ingrepen om hun bedrijf draaiende te kunnen houden. Ook al zouden ze de arbeiders graag willen laten geloven dat deze ingrepen bedoeld zijn voor hun gezondheid en veiligheid, in werkelijkheid worden ze vooral ingevoerd omdat de voortzetting van de onderneming dit vereist en ze de werkgevers mogelijkheden geven om de kosten te drukken.
Nieuwe technologieën, zoals telewerk, spelen op veel werkplekken in de diensten- en detailhandelssector een steeds grotere rol als onderdeel van de strategie om de negatieve gevolgen van de pandemie te verzachten. Deze nieuwe ontwikkeling heeft een gebrek aan rechtsbescherming blootgelegd, omdat dit soort werk tot voor kort geen onderdeel vormde van cao-onderhandelingen. En dus hebben de arbeiders die dit type werk doen, te maken met gezondheids- en veiligheidsproblemen, lange werktijden en in het algemeen slechte werkomstandigheden. O.a. ook kwesties als privacy en de noodzaak om te leren omgaan met nieuwe technologieën en gadgets vormen een probleem. Er is dus duidelijk behoefte aan meer gericht vakbondswerk op dit nieuwe terrein.
De gevolgen van Covid-19 voor vrouwen, jongeren en immigranten
Nationale lockdowns hebben ook gevolgen gehad voor miljoenen kwetsbare arbeiders, werkzaam in precaire banen of bezig met overleven in de informele economie. Door deze maatregelen hebben ze hun inkomen en bestaansmiddelen verloren, terwijl ze niet de bescherming genieten van arbeidswetgeving of gebruik kunnen maken van sociale voorzieningen. De strijd voor een alomvattend net van sociale zekerheid voor de bescherming van de miljoenen arbeiders die in hun bestaan bedreigd worden, is een van de meest urgente taken van de klassengeoriënteerde vakbond.
In de meeste landen vormen vrouwen de meerderheid van de werkers in de eerstelijnsgezondheidszorg en -zorgsector. Veel van deze vrouwen zijn immigranten die te maken hebben met een karig loon en slechte arbeidsomstandigheden. Vrouwen domineren ook in de informele sector, ze bezetten de laagste posities in de productie met als gevolg dat ze zonder enige sociale ondersteuning het meest te lijden hebben onder de coronacrisis. Om het nog erger te maken: onderzoeken hebben aangetoond dat de lockdowns ook geleid hebben tot een toename van het aantal gevallen van huiselijk geweld en mishandeling van vrouwen.
Met betrekking tot de jeugd: al vóór de pandemie maakten jongeren een onevenredig groot deel uit van de werklozen op de wereld. Daardoor zijn veel jonge mensen terechtgekomen in precaire banen in de vorm van uitzendwerk en tijdelijk werk, of zijn alleen maar bezig met overleven. De pandemie heeft de benarde positie van de jeugd dus nog eens extra zichtbaar gemaakt alseen van de economische uitdagingen waar veel landen nu voor staan.
Ook immigranten worden geconfronteerd met grote problemen door Covid-19, terwijl ze vóór de pandemie toch al werkten onder de slechtst betaalde en verschrikkelijkste arbeidsomstandigheden. Door hun status als immigrant genieten ze meestal niet de bescherming die voor de andere arbeiders geldt. Ze zijn de gemakkelijke slachtoffers van vreemdelingenhaat, dienen voor rechtse bewegingen als zondebok om de bestaande werkloosheidscrisis te verklaren en hebben dan ook te maken met geweld door deze groepen. De pandemie en de lockdowns hebben deze problemen voor immigranten alleen maar verergerd.
Voor miljoenen kwetsbare arbeiders onderaan de mondiale toeleveringsketens was al vóór Covid-19 en de beperkende maatregelen die ermee gepaard gaan, het leven een strijd. De pandemie heeft de crisis van stijgende werkloosheid, groeiende ongelijkheid en armoede alleen maar vergroot, waarbij vrouwen, jongeren en immigranten het zwaarst getroffen worden. Arbeiders en hun klasse mogen geen terugkeer accepteren naar het oude normaal dat onderdeel was van het probleem.
Een aantal uitspraken en voorspellingen die de internationale arbeidersbeweging over het kapitalisme heeft gedaan, zijn nu door de pandemie bevestigd. De WTFU heeft zich altijd verzet tegen de neoliberale kapitalistische globalisering, omdat de privatisering van de openbare diensten en de export van goede vaste banen naar lagelonenlanden met slechte arbeidsomstandigheden slechts tot doel hebben het sociaaleconomisch welzijn te ondermijnen van de arbeiders en hun klasse als geheel. Onder het kapitalisme blijven voor de arbeidersklasse dergelijke banen met een sociaal loon in de vorm van openbare basisvoorzieningen (openbare gezondheidszorg, betaalbaar openbaar vervoer en gratis onderwijs tot het niveau van hoger onderwijs) van vitaal belang voor een kwalitatief goed leven.
De strijd van de arbeidersklasse tegen pogingen van het neoliberaal kapitalisme om winst te maken ten koste van het lijden en de basisbehoeften van mensen is nu onomstotelijk juist gebleken. De geschiedenis heeft laten zien dat onze positie inzake de rol van de staat t.a.v. de vrije markt juist en menswaardig was. Het is nu voor iedereen die het weten wil, duidelijk dat de neoliberale kapitalistische globalisering niet in staat is om in de behoeften van de mensheid te voorzien, niet onder normale omstandigheden en niet in crisisperiodes. De markt en de particuliere commerciële bedrijven zijn, noch waren ooit in de positie om de problemen op te lossen waarmee de mensheid in de 21ste eeuw te maken heeft.
Op het hoogtepunt van de Covid-crisis hebben de kapitalistische toeleveringsketens en markten bewezen het tegendeel te zijn van een effectief antwoord op deze mondiale crisis. De kapitalistische markt voor de gezondheidszorg ontaardde in plaats daarvan in prijsspeculatie en het hamsteren van persoonlijke beschermingsmiddelen, waardoor de mondiale strijd tegen het virus werd belemmerd. We zagen dezelfde commerciële logica en hebzucht in het imperialistische kamp tijdens de race om een vaccin tegen het virus te ontwikkelen, gedreven als die werd door concurrentie i.p.v. door samenwerking. Alles wijst er tot nu toe op dat de distributie en verspreiding van deze vaccins uit gaan monden in profijt voor de farmaceutische bedrijven en niet in het onder controle brengen van de pandemie.
Conclusie
Het coronavirus heeft voor de arbeidersklasse niet alleen nieuwe uitdagingen gebracht, maar ook de bestaande problemen vergroot. Tegelijkertijd bieden de tegenstellingen die de crisis met zich meebrengt, aan de rode vakbeweging en de arbeidersklasse de mogelijkheid om de zwakten van de neoliberale kapitalistische globalisering aan de kaak te stellen. De tegenstellingen en ontberingen waar de gewone mensen mee te maken hebben, vormen optimale omstandigheden om de arbeidersklasse te mobiliseren voor betere arbeidsomstandigheden, een kwalitatief goed leven voor allen en een rechtvaardige wereld.
Daarom is het geen verrassing dat, ondanks de problemen en ontberingen door Covid-19, klassengeoriënteerde vakbonden over de hele wereld hun historische eisen hebben aangescherpt en hun strijd tegen het kapitalisme hebben geïntensiveerd. Overal op de wereld zijn klassengeoriënteerde vakbonden verwikkeld in de praktische strijd tegen pogingen van overheden en zakenelites om de vakbondsrechten en -vrijheden in te perken. [i.t.t. de reformistische vakbonden die juist extra meedraaien met de kapitalistische winden, nvdr]
Als WFTU-regio's en -vakbonden moeten we blijven doorgaan met mobiliseren via stakingen, protesten, seminars en piketacties, en daarbij onze anti-imperialistische strijd voor een betere samenleving combineren met de strijd voor de gezondheid van de gehele wereldbevolking. In de afgelopen 75 jaar hebben we bewezen - en we zullen dat blijven doen - dat geen enkele hindernis ons onwrikbaar geloof in de strijd voor een wereld zonder uitbuiting van de ene mens door de andere kan breken. Als één familie van rode vakbonden is ons ultieme doel het kapitalisme omver te werpen en een socialistische toekomst op te bouwen.
Zola Saphetha is WFTU-activist in Zuid-Afrika
Bron: WFTU december 2020, e-magazine.pdf (wftucentral.org). Vertaling: Louis Wilms.
Gerelateerde artikelen
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die tien keer per jaar verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!