Afbraakbeleid op komst: D66 en CDA willen WW halveren

Het lijkt een nationale sport te worden: bezuinigen op de mensen die Nederland draaiend houden om meer bommen en granaten te financieren. Terwijl winsten stijgen en de verkiezingspraatjes over ‘bestaanszekerheid’ en ‘hardwerkende Nederlanders’ van stal zijn gehaald afgelopen maanden, worden jongeren, arbeidsmigranten en zorgprofessionals geconfronteerd met beleid dat hun zekerheid systematisch ondermijnt.

Als het aan het CDA en D66 ligt, wordt de opbouw van de WW gehalveerd: van één maand recht per gewerkt jaar naar een halve maand. FNV waarschuwt dat dit desastreus uitpakt voor jongeren en flexwerkers, die nu al van tijdelijke baan naar tijdelijke baan hoppen. Jongeren bouwen straks nauwelijks nog WW-rechten op, terwijl ze dezelfde hoge premies blijven betalen. “Daar komt bij dat jongeren vaak nauwelijks spaargeld hebben en als je dan ook nog eens minder snel rechten opbouwt, val je na ontslag supersnel in een financieel gat”, stelt de vakbond in een persbericht.

Dit beleid is ronduit absurd te noemen: het betekent dat iemand pas na 48 jaar onafgebroken werken een volledige WW-duur bereikt - een fictie in een arbeidsmarkt waar vaste contracten en fulltime aanstellingen zeldzamer zijn dan ooit. En niet alleen jongeren lopen risico: één op de vijf werknemers belandt ooit in de WW. “De WW is geen hangmat,” zegt ook jongerentak FNV Young&United, “maar een broodnodig vangnet om te overleven. Dat moet je onderhouden, niet afbreken.” In dat kader is het positief om te zien dat de afgelopen jaren steeds meer mensen tussen de 25 en 35 zich aansluiten bij de vakbonden. Om een halt toe te roepen aan dit afbraakbeleid, wat de toekomst van de gehele arbeidersklasse op het spel zet, is organisatie hard nodig.

Alsof de aanval op zekerheid nog niet breed genoeg was, besluit demissionair minister van Sociale Zaken Mariëlle Paul (VVD) om werkgevers opnieuw toe te staan huisvestingskosten in te houden op het minimumloon van arbeidsmigranten. Een bijzonder kwalijke zaak, aangezien hiermee een verdienmodel in stand wordt gehouden waarin werkgevers zowel baas als huisbaas zijn – een constructie die afhankelijkheid, misbruik en sociale dumping in de hand werkt. “Het is onacceptabel dat een tijdelijk minister die notabene zegt misstanden te willen bestrijden, maatregelen in stand houdt die precies die misstanden veroorzaken”, stelt FNV. Het verdienmodel van goedkope arbeid moet stoppen. Maar deze belobbyde gelegenheidsminister kiest ervoor om het juist te beschermen.”

Het besluit dan ook haaks op het advies van de Sociaal Economische Raad en de vele aanbevelingen van het Aanjaagteam Arbeidsmigratie. Waar eerder werd beloofd het misbruik te bestrijden, wordt het nu feitelijk gelegitimeerd en zelfs gelegaliseerd. Arbeidsmigranten blijven zo tweederangs medewerkers, zonder controle over hun eigen loon, woonruimte of rechten. De vakbond eist dat het besluit wordt teruggedraaid en pleit voor gelijke huurbescherming, strengere handhaving en een verbod op arbeidscontracten die migranten in onzekerheid houden.

In de ziekenhuizen herhaalt zich eenzelfde soort verhaal. Terwijl de universitair medische centra (UMC’s) in 2023 bijna 30 procent meer winst maakten, staan zorgmedewerkers onder toenemende druk. FNV Zorg & Welzijn stelt dat de cao-eisen geen verlanglijstje zijn, maar bittere noodzaak: 6 procent meer loon, hogere onregelmatigheidstoeslagen, minder werkdruk, het verlengen van de huidige zwaarwerkregeling en een fatsoenlijke reiskostenvergoeding. Volgens de bond doen UMC-bestuurders alsof de financiële ruimte ontbreekt, terwijl de cijfers iets anders laten zien: “Als er ruimte is voor groei en de dure inhuur van externen nog steeds stijgt dan moet er ook ruimte zijn voor het versterken van je personeelsbeleid. Investeer in eigen, vast, personeel en ga je ook niet verschuilen achter politiek Den Haag.”

Zorgprofessionals zijn geen kostenpost: bezuinigen op personeel is bezuinigen op zorg. Als werkgevers de handen in onschuld wassen en wijzen naar politiek Den Haag, doet dat niets af aan hun verantwoordelijkheid om fatsoenlijk te betalen en structureel te verbeteren.

Of het nu gaat om jongeren die hun vangnet verliezen, arbeidsmigranten die hun loon moeten afstaan voor woekerhuurprijzen of zorgmedewerkers die overbelast raken; het patroon is onmiskenbaar. De overheid en werkgevers schuiven de rekening van de oorlogseconomie steeds vaker af op de werkende bevolking. Burgerlijke politici presenteren zich graag als land van fatsoen en zekerheid, maar achter die façade groeit een samenleving waarin bestaanszekerheid een privilege wordt in plaats van een recht. Een strijdbare vakbond is juist nu hard nodig.