Terwijl verschillende mensen toekeken, beklom Thomas Matthew Crooks een dak met een geweer over zijn schouder. Nadat hij naar de rand van het dak was gekropen, richtte hij zijn AR-15 – een wapen zo iconisch dat die het ideaal van een Amerikaans geweer vertegenwoordigt – en haalde acht keer de trekker over. Zijn doelwit? Voormalig president Donald J. Trump. Aan de andere kant van het veld was het geluid nauwelijks hoorbaar in de hectiek van de politieke bijeenkomst in Butler, Pennsylvania. De geheime dienst stort zich op de voormalige president en huidige presidentskandidaat. Een ogenblik later is het allemaal voorbij. Er is een dode, twee gewonden, en foto’s van Trump – die uitdagend zijn vuist omhoog houd met een bebloede wang, gestaalde blik, en een wapperende Amerikaanse vlag op de achtergrond – overspoelen sociale media bijna sneller dan de kogels de loop verlieten.
Maar was dit een moedige, potentieel revolutionaire daad die tragisch faalde? Nee. De handelingen van die avond zijn handelingen geaard in avonturisme: een concept dat sterk werd bekritiseerd door de bolsjewieken in hun revolutionaire theorie. Lenin karakteriseerde avonturisme als roekeloze, voorbarige en geïsoleerde acties die niet aansluiten bij de bredere strategische doelen van een beweging. Acties die vaak geen rekening houden met de materiële omstandigheden en het collectieve bewustzijn van de massa’s mensen. Terwijl in de kapitalistische samenleving het individu vaak door propaganda naar voren wordt geschoven, is de realiteit dat zelfs presidenten als Trump of Biden slechts onderdeeltjes zijn van een enorme machine die het burgerlijke staatsapparaat vormgeeft.
Dergelijke daden van individueel terrorisme zijn in feite waarschijnlijk schadelijk voor, en niet behulpzaam aan, de strijd van de arbeidersklasse. Zoals Lenin analyseerde in Wat te doen?: "Pogingen van geïsoleerde individuen om een koning of een minister te vernietigen, zonder rekening te houden met de werkelijke staat van de massabeweging en zonder deze beweging voor te bereiden, betekenen dat men de beweging terugtrekt in plaats van vooruit te brengen.”
Een van Lenin's kernprincipes was de noodzaak van massale steun voor elke revolutionaire actie. Hij geloofde dat effectieve en duurzame verandering alleen kon worden bereikt door collectieve actie. Een moordaanslag zoals deze is juist het tegenovergestelde. Zonder enige structuur of het vermogen om de acties op te volgen met massamobilisatie en -organisatie, zijn de daden zinloos. Het idee dat Trump een uniek kwaad is, sluit absoluut niet aan bij de werkelijkheid. Trump is vervangbaar, zijn politieke momentum is overdraagbaar en zijn beleid is kopieerbaar - in zoverre het beleid niet direct geschreven is door reactionaire organisaties als de Heritage Foundation. Zelfs als zijn eliminatie succesvol was en zou leiden tot een tijdelijke terugval van de reactionaire krachten die zich rond Trump verzamelen, is de huidige president en Democratische kandidaat op veel vlakken geen haar beter.
Beide partijen vertegenwoordigen in essentie immers dezelfde burgerlijke klasse. De voorkeur van kapitalisten ging in 2020 zelfs in zoverre uit naar de Democraten, dat hun presidentskandidaten maar liefst $3,16 miljard aan de campagne uitgaven (tegenover $828 miljoen vanuit de tegenpartij).1 Dat de Republikeinen in de eerste helft van het huidige verkiezingsjaar daarentegen bijna 60% meer te besteden hadden, is een indicatie van wie momenteel de favoriet is van vermogende Amerikanen. Dat is ook zichtbaar aan Trump’s voorsprong in de peilingen, hoewel die (in ieder geval tot dit weekend) marginaal was.
Los van financiering, worden de belangen die beide partijen vertegenwoordigen met name zichtbaar in Biden’s voortzetting van het beleid van Trump, met slechts wijzigingen in de marges. Het vermoorden van de Republikeinse kandidaat verandert de structuren van kapitalisme of imperialisme dus niet fundamenteel. Het verandert niets aan de toenemende uitbuiting en verarming van de Amerikaanse werkende klasse, het zal de wapenleveringen aan Oekraïne en Israël niet stoppen en zal de groei van reactionaire krachten in de VS ook niet omkeren. Het zal het opsluiten van kinderen aan de grens met Mexico, een enorm issue toen Trump nog president was, eveneens niet beëindigen. Sterker nog: terwijl in de eerste twee jaar van Biden al meer alleenstaande kinderen werden vastgezet dan in Trump’s gehele termijn, is het aantal kinderen waarvan de asielaanvraag wordt behandeld sinds Biden’s aantreden alleen maar gedaald.2
Historische voorbeelden onderstrepen de gevaren van avonturisme en geïsoleerde politieke gewelddaden. In de VS leidde de moord op president John F. Kennedy in 1963 tot wijdverspreide schok en rouw, maar resulteerde niet in significante politieke of systemische veranderingen. In plaats daarvan creëerde het een klimaat van verhoogde controledrang en repressie door de staat. Toen John Hinkley Jr. probeerde Ronald Reagan te vermoorden resulteerde dit in een verpletterende overwinning voor Reagan, waarbij hij in elke staat behalve Minnesota won. Niet de fundamentele veranderingen waar sommigen naar zoeken in het geval van de eliminatie van Trump.
We moeten ons bewust zijn van de potentie van geïsoleerde gewelddaden om ernstige staatsrepressie uit te lokken. De (poging tot) moord op een voormalig president van de VS zoals deze zal vrijwel zeker leiden tot een ongekende toename in de onderdrukking in het algemeen, niet alleen van individuen zoals Thomas Crooks. De staat beschikt over aanzienlijke middelen en een geavanceerd apparaat voor surveillance en repressie; daden zoals deze bieden de staat een rechtvaardiging om deze bevoegdheden uit te breiden, wat mogelijk leidt tot verdere uitholling van rechten en toenemende onderdrukking van de sociale beweging. Dat schaadt niet alleen de onmiddellijke daders, maar vooral het vermogen van de bredere arbeidersbeweging om effectief te organiseren en te mobiliseren.
Hierin zien we dat de aanslag op Donny’s leven avonturisme belichaamt, wat waarschijnlijk tegelijkertijd reactionaire krachten in de VS zal versterken en vele kwetsbare groepen zal onderwerpen aan de op deze actie volgende repressie, met demoralisering als gevolg. Ondertussen kunnen kapitalisten zich verheugen over de nieuwe manieren om de mensen die voor hen werken voor alles wat ze waard zijn uit te knijpen.
Het kapitaal is goed georganiseerd, wij moeten dat ook zijn. We kunnen niet toegeven aan spontane uitbarstingen, maar moeten onze mede-arbeiders op werk en op school, op straat en in de buurt organiseren, om een daadwerkelijk machtige beweging te vormen. Om de uitdagingen van alsmaar verscherpende tegenstellingen recht in de ogen te zien, en deze op het juiste moment en met gezamenlijke krachten aan te pakken.
Gerelateerde artikelen
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die tien keer per jaar verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!
