Voor het Cubaanse volk is januari een maand van herdenken. De triomf van de revolutie wordt herdacht en de zegevierende aankomst van opperbevelhebber Fidel Castro in Havana. Het is ook de geboortemaand van de Cubaanse nationale held, de apostel1, José Martí.
Martí is een gids en een inspiratiebron voor de Cubaanse Revolutie. Vanaf zijn adolescentie wijdde hij zijn leven aan de bevordering van Cubaanse vrijheid en politieke onafhankelijkheid en intellectuele onafhankelijkheid voor heel ‘Nuestra América’ [nvdr: ‘Ons Amerika’/Latijns-Amerika]. Hij zag in de noodzakelijke dood de verheffing en triomf van het leven, en sprak over de noodzaak om voorgoed te sterven om te kunnen blijven leven. Hij was een denker, filosoof, schrijver, dichter, essayist, journalist, vertaler, leraar en een hartstochtelijk verdediger van rechtvaardige doelen.
De Cubaanse held werd op 28 januari 1853 geboren in Havana en werd al op jonge leeftijd politiek actief [nvdr: Cuba was toen nog een kolonie van Spanje en er was ook slavernij]. Om het bewustzijn en de steun voor de zaak van de Cubaanse onafhankelijkheid te vergroten reisde hij veel in Spanje, Europa, Latijns-Amerika en de Verenigde Staten [nvdr: Martí werd twee keer voor een lange periode verbannen naar Spanje, van waaruit hij zijn werk en reizen voortzette]. Hij werkte voor de eenwording van de Cubaanse emigrantengemeenschap, met name in Florida, die cruciaal was voor het succes van de Cubaanse Onafhankelijkheidsoorlog tegen Spanje. Hij was de oprichter van de Revolutionaire Partij van Cuba, volgens het principe dat kracht ligt in eenheid. Hij organiseerde in 1895 de zogenaamde ‘Noodzakelijke Oorlog’ om de in 1868 begonnen strijd tegen het Spaanse kolonialisme voort te zetten.
Hij schreef voor tal van Latijns-Amerikaanse en Amerikaanse kranten en richtte zelf ook een aantal kranten op. Een daarvan was de krant ‘La Patria Libre’ die een belangrijk instrument vormde in zijn campagne voor de Cubaanse onafhankelijkheid.
“Wat betekent Martí voor Cubanen? Voor ons Cubanen is Martí het symbool van het goede dat hij beschreef,” zei opperbevelhebber Fidel Castro op 29 januari 2003, tijdens de herdenking van de 150e verjaardag van de geboorte van apostel José Martí. “Van Martí hebben de Cubanen hun inspirerende patriottisme en een hoger concept van eer en menselijke waardigheid geleerd, meer dan van wie ook in de geschiedenis. Hij was werkelijk een buitengewoon en uitzonderlijk persoon.”
“Als vurig liefhebber van vrede, eenheid en harmonie onder de mensen, aarzelde hij niet bij het organiseren en initiëren van de rechtvaardige en noodzakelijke oorlog tegen kolonialisme, slavernij en onrecht. Zijn bloed was het eerste dat vergoten werd en zijn leven was het eerste dat werd geofferd als een onuitwisbaar symbool van altruïsme en zelfopoffering. Jarenlang bleef hij vergeten en onbekend voor een groot deel van de mensen voor wiens onafhankelijkheid hij heeft gevochten. Maar zijn onsterfelijke ideeën verrezen uit hun as, net als de Phoenix, zodat bijna een halve eeuw na zijn dood een heel volk een gigantische strijd aanging met de machtigste vijand die welk land dan ook, groot of klein, ooit had ontmoet.”
“In zijn nu beroemde, onvoltooide brief aan zijn goede vriend Manuel Mercado, de brief die Martí opzijlegde om te vertrekken naar een onverwachte strijd [1895], een strijd waar niemand hem van kon weerhouden, liet Martí zijn diepste gedachten na, opgetekend voor de geschiedenis. En hoewel ze zo vaak worden herhaald en dus zo bekend zijn, zal ik ze toch nog een keer herhalen: ‹‹Ik loop dagelijks gevaar mijn leven te geven voor mijn land en mijn plicht, want ik begrijp die plicht en heb de moed om die uit te dragen – de plicht om te voorkomen dat de Verenigde Staten zich over de Antillen verspreiden, terwijl Cuba zijn onafhankelijkheid verovert, en voorkomen dat de Verenigde Staten met die extra kracht onze landen van Amerika overweldigen. Alles wat ik tot nu toe heb gedaan en alles wat ik zal doen, is voor dat doel››.” [nvdr: samen met andere opstandelingen en teruggekeerde bannelingen voerde Martí in 1895 een gevecht tegen de Spanjaarden op de vlakten van Dos Ríos, in de provincie Oriente, waarbij Martí werd gedood].
De Cubaanse nationale held had een groot plichtsbesef, zoals blijkt uit zijn eigen woorden: “De eerste plicht van een man in deze dagen is om een man van zijn tijd te zijn” en “Elke echte man zal op zijn eigen wang de klap voelen die op de wang van een andere man wordt gegeven”. Tegelijkertijd heeft hij ons geleerd hoe belangrijk het is om te vechten met ideeën in plaats van wapens: “Loopgraven van ideeën zijn meer waard dan loopgraven van stenen” en “Een rechtvaardig principe uit de bodem van een grot kan meer betekenen dan een leger”.
Marti schreef een symbolisch werk voor kinderen, ‘La Edad de Oro’ (De Gouden Eeuw). Het was een tijdschrift met belangrijke lessen over geschiedenis, vriendschap, non-discriminatie en ethische waarden. Eusebio Leal, voormalig historicus van de stad Havana, besloot zijn toespraak bij de herdenking van de 165e verjaardag van de geboorte van José Martí met de woorden: “Leraar, we hebben onze plicht gedaan, Cuba dankt u, het hele Cubaanse volk biedt u een bloemenoffer aan.”
Het imperialisme blijft de belangrijkste bedreiging en we moeten de ideeën van Martí in gedachten houden: “Het is het uur van de tegenaanval en van de gezamenlijke mars, en we moeten in stromen lopen, zoals de zilveraders in de Andes". "De mensheid is ons vaderland.”
Onze onafhankelijkheidsstrijd is nog niet geëindigd, aangezien de regering van de Verenigde Staten haar wens om het lot van Cuba te controleren nog niet heeft opgegeven. Zoals Martí in 1889 aan zijn dierbare vriend Gonzalo de Quesada schreef over Cuba: “... er is een ander plan dat duisterder is dan wat we tot nu toe weten, en dat is het valse plan om het eiland te provoceren en te dwingen oorlog te voeren, om op die manier een voorwendsel te hebben om in te grijpen en vervolgens, in naam van bemiddelaar en garantsteller, het eiland te behouden ...”
Lang daarna zou blijken dat Martí's gedachten volledig waar zijn. De blokkade van de Verenigde Staten tegen Cuba, geïntensiveerd in tijden van pandemie, past in dat plan van overheersing, om Cubanen zich te laten overgeven vanwege honger en wanhoop, in combinatie met een agenda van subversie gericht op het uitlokken van een sociale explosie en bloedvergieten in het land.
Desalniettemin, lerend van zijn ideeën, blijven Cubanen de onafhankelijkheid verdedigen die sinds de triomf van de revolutie in 1959 is bereikt, zoals gedroomd door José Martí.
- Jose Marti werd en wordt vaak aangeduid als de ‘apostel van de Cubaanse onafhankelijkheid’, in de betekenis van pleitbezorger, verdediger, strijder, voorvechter, voorganger, inspirator.
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die tien keer per jaar verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!
