Zal Nederland de Europese waterstofkampioen worden?

Het Financieele Dagblad meent dat Nederland bijzonder goed geplaatst is voor het kampioenschap. Je kunt niet om de zware industrie heen. Om klimaatneutraal te worden tegen 2050 of eerder is er gewoon geen ander technologisch alternatief dan waterstof. Nederland zit ook met de omschakeling van zijn gasinfrastructuur. Nederland levert met Frans Timmermans ook de Europese commissaris die staat voor de Europese Green Deal.

"Een waterstofstrategie voor een klimaatneutraal Europa" is de titel van de mededeling van de Europese Commissie aan het Europees Parlement op 8 juli jongstleden. Een tekst die ik vreugdevol begroet op de technische en wetenschappelijke beschouwingen, maar kritisch bekijk op de politiek sociale strategie.

Ik doe er het beste aan de volledige eerste paragraaf van deze tekst van 26 bladzijden te citeren:

"Waterstof krijgt binnen Europa en wereldwijd hernieuwde en snel groeiende aandacht. Waterstof kan worden gebruikt als grondstof, als brandstof of als energiedrager en opslagmedium; het heeft veel mogelijke toepassingen in de industrie, het vervoer, de energiesector en de sector gebouwen. Het belangrijkste is dat bij het gebruik ervan geen CO2 en bijna geen luchtverontreiniging wordt uitgestoten. Het biedt dus een oplossing voor het koolstofvrij maken van industriële processen en economische sectoren waar de vermindering van koolstofemissies dringend, maar ook moeilijk haalbaar is. Dit alles maakt waterstof essentieel om de EU te ondersteunen in haar streven om uiterlijk in 2050 koolstofneutraal te zijn en voor de wereldwijde inspanning om de Overeenkomst van Parijs uit te voeren en te streven naar nul vervuiling."

Wie het echt meent met het klimaatprobleem ziet dat de technologische waterstofrevolutie de sleutel tot de oplossing is. Bovendien heeft deze oplossing een verbindend karakter over alle sectoren van de maatschappij heen, zoals geen ander. Dat maakt dat de waterstofrevolutie een politiek maatschappelijk debatpunt wordt, dat heel de werkende bevolking aan gaat. Hoe ernstig en hoe snel doen we het? En wie of hoe betalen we het? Klimaat of concurrentie? Wat wordt de uiteindelijke toetssteen? Deze Europese tekst probeert water en vuur te verzoenen. Enerzijds wordt overduidelijk uitgelegd dat omwille van het klimaat zo snel mogelijk deze technologische revolutie doorgevoerd moet worden. Anderzijds worden die goede voornemens vergiftigd door het benadrukken dat de Europese industrie concurrentieel moet blijven...

Ik citeer op blz 8:

"Tegen 2030 zal de EU streven naar de voltooiing van een open en concurrerende EU-waterstofmarkt met ongehinderde grensoverschrijdende handel en efficiënte toewijzing van waterstofvoorziening tussen de sectoren."

En op blz 10:

"(...) maakt staatssteun mogelijk om marktfalen aan te pakken voor grote grensoverschrijdende geïntegreerde projecten voor waterstof en brandstoffen op basis van waterstof die in belangrijke mate bijdragen aan het bereiken van de klimaatdoelstellingen. De 'markt' faalt! Er is 'steun nodig' om de winst veilig te stellen, juist van die grote firma's die het meest kapitaalkrachtig zijn. Daar is maar één antwoord op vanuit linkse hoek: als er met publiek geld geholpen wordt, dan moeten die investeringen ook publiek eigendom worden."

Uit de klimaatdringendheid en uit de overkoepeling van alle maatschappelijke sectoren, volgt logisch dat de nationale en Europese overheid de regie in handen moeten nemen. Dat zij de investeringen controleren en beletten dat er overheidsgeld privaat verkwist wordt.

Planning en regelgeving

Die marktbenadering leidde al in de tekst tot toegevingen, louter ingegeven door de prijszetting in vergelijking met de bestaande fossiele energiemarkt. Opzet van de technologische revolutie is om 'groene of schone waterstof' geproduceerd met hernieuwbare energie als basis te nemen. Vermits die prijs voorlopig nog hoger ligt, wordt voor een geleidelijke overgang gepleit met "fossiele waterstof met CO2-afvang". Dat is waterstof die gemaakt wordt van aardgas met vrijstelling van enorme hoeveelheden CO2, 9 kg CO2 voor elke kg waterstof. Zo wordt nu al 94 procent van de waterstof in de wereld geproduceerd. Die afvang van CO2 zou er dan bijkomen. Dat is een hele bewerking die er bij komt enkel om iets onder de mat te vegen. Het is kortetermijndenken.

Het kan anders, ook in Europa spreekt een minderheid daarover en dat wordt gespiegeld in de tekst op blz 13:

"De Commissie zal verschillende mogelijkheden voor stimulansen op EU-niveau in overweging nemen, met inbegrip van de mogelijkheid om in specifieke eindgebruikssectoren (bijvoorbeeld bepaalde bedrijfstakken als de chemische sector of vervoerstoepassingen) een minimumaandeel of quota van hernieuwbare waterstof of derivaten daarvan toe te passen, zodat de vraag op gerichte wijze kan worden gestuurd. Wij eisen een strikte regelgeving in het belang van bestrijding van klimaatverandering en van luchtverontreiniging."

Denken op lange termijn

Nog een mooi citaat tegen het kortetermijndenken, op blz 14:

"Om de ontwikkeling van waterstof op gang te helpen, heeft de Europese industrie behoefte aan duidelijkheid en hebben investeerders behoefte aan zekerheid over de transitie, met name een duidelijk inzicht in de hele Unie wat betreft de technologieën voor de productie van waterstof die in Europa moeten worden ontwikkeld, alsmede wat als hernieuwbare en koolstofarme waterstof kan worden beschouwd. Het einddoel voor de EU is duidelijk: een geïntegreerd klimaatneutraal energiesysteem met hernieuwbare waterstof en hernieuwbare elektriciteit als kern. Aangezien dit een uitdaging vormt voor een lange tijdsspanne, zal de EU deze transitie zorgvuldig moeten plannen, rekening houdend met de huidige uitgangspunten en infrastructuur, die van lidstaat tot lidstaat kunnen verschillen."

Mijn commentaar, blijkbaar wil de Europese Commissie een technologische revolutie zonder enige maatschappelijke revolutie.