Hengelo Heroes 2: mild theater mogelijk gemaakt door burgerlijke geschiedvervalsing en anticommunisme

Hengelo Heroes 2, een theaterproductie over de april-meistakingen in de Tweede Wereldoorlog; een bijna perfect voorbeeld van een lang bestaande trend: het anticommunisme. Het verhaal volgt fictieve personages die na de Hengelose april-meistakingen naar de DDR verhuizen om mee te helpen aan de opbouw van het socialisme. Er wordt direct een vergelijking getrokken met de april-meistakingen van 1943 tegen de fascistische bezetter. In dit artikel onderzoeken wij hoe Hengelo Heroes 2 typische anticommunistische verhalen propageert.

Alors, zoals Hengelo Heroes beweert, was Duitsland vernederd en gedegradeerd na de Eerste Wereldoorlog. De Nazi’s zouden de Duitser hieruit helpen en oeps! Blijkbaar waren het genocidale maniakken die half Europa probeerden te veroveren. Op een dag waren de arbeiders van de Stork fabriek te Hengelo de bezetter zat en gingen ze maar staken. Met dit soort verhaaltjes verstopt het theaterstuk heel makkelijk de onderliggende klassentegenstellingen die achter de geschiedenis zitten, iets wat uitstekend werkt als je het communisme wilt bestrijden.

Fascisme is niet iets wat zich zomaar ontwikkelt. Het is een ideologie die de kop opsteekt tijdens het kapitalisme als dat in crisis is. Het is de openlijke terroristische dictatuur van het kapitaal. Het kapitaal in Duitsland had het fascisme nodig om de macht van de arbeidersbeweging te breken. Zo werden communisten, socialisten en vakbondsleden vermoord. Met leugens, bedrog en geweld proberen de fascisten de arbeidersklasse af te houden van de klassenstrijd.

Ook in Nederland wordt het maar al te graag voorgesteld alsof de mensen in Duitsland het allemaal prima vonden dat de Nazi’s aan de macht waren, terwijl er een gigantische (vooral communistische) oppositie was die tegen het fascisme streed. Ook in de bezette landen. De CPN was bijvoorbeeld nauw betrokken bij het organiseren van de Februaristaking in Amsterdam tegen de razzia’s, en de communisten waren ook erg betrokken bij de april-meistakingen. Dit verzet verwaarlozen is zowel onwaar als gevaarlijk, maar toch bagatelliseert de theaterproductie deze kant van de geschiedenis.

We zien ook dat het erfgoed van de Tweede Wereldoorlog wordt gebruikt voor het verdedigen van de huidige burgerlijke democratie: er is een bepaalde ‘vrijheid’ die wij nu hebben. Vrijheid die nooit wordt uitgelegd, is altijd de heilige graal van burgerlijke ideologie: “Deze vrijheid is zwak, en wij moeten deze te allen tijde beschermen.” Het probleem is dat deze ‘vrijheid’ alleen de vrijheid is van de burgerij om zich te verrijken door de arbeidersklasse uit te buiten. Voor de arbeidersklasse blijft deze vrijheid vooral een illusie. Als het kapitalisme op zijn sterfbed ligt, en alles nodig is voor het behoud van burgerlijke macht, zullen wij zien hoe deze vrijheid alleen een zoethoudertje was. In tijden van hevige crisis zal het kapitaal de burgerlijke democratie vervangen door de fascistische dictatuur om haar macht te behouden.

Als laatste zien we hoe in Hengelo Heroes 2, onder het mom van vrijheid, een zeer gevaarlijke vergelijking wordt getrokken tussen zogenaamd totalitaire regimes. Onder het ‘totalitarisme’ zou de overheid complete macht hebben en ‘vrijheid’ niet bestaan. Dat zien we terug in de theaterproductie waar de landelijke april-meistakingen tegen het fascisme worden gelijk getrokken aan de protesten in de socialistische DDR. De redenen voor de protesten in de DDR waren volgens Hengelo Heroes 2 de dalende lonen en hogere werkuren. De historische context wordt hier volledig buiten beschouwing gelaten. De gebeurtenissen van 1953 in Oost-Duitsland waren niet simpele, spontane stakingen om economische redenen. Het was een door imperialisten georganiseerde poging tot een contrarevolutie. 'Dag X', zoals het contrarevolutionaire project wordt genoemd, was uitvoerig voorbereid en opgezet door de VS, met provocaties, inzet van infiltranten en fascistische groeperingen, en nog veel meer.

Maar volgens Hengelo Heroes 2 zijn deze stakingen precies hetzelfde als de stakingen die streden tegen het systematisch uitmoorden van joden en andere minderheden. Dat is uitermate belachelijk en gevaarlijk. Het anticommunisme leeft, en brengt een aantal oppervlakkige en gevaarlijke analyses met zich mee. Wij zouden de beste mensen van Hengelo Heroes 2 nog moeten bedanken omdat deze zijn gecompileerd tot een vrij mild theaterstuk. Het is onze taak als communisten om dit soort geschiedvervalsing te bestrijden en ons kritisch op te stellen tegen gepopulariseerde, burgerlijke halve waarheden over de essentie van het communisme en haar vijanden.