Kapitalistische 'triomfen' en pandemie

Wat de ontwikkelingen inzake Covid-19 van het afgelopen jaar betreft zijn er geen wezenlijke, maar hooguit graduele verschillen tussen de tot het kapitalisme behorende landen. In veel opzichten was 2020 wereldwijd onthullend voor de aard van het kapitalisme als sociaaleconomisch systeem. Voor de Griekse situatie is het daarom het beste twee Grieken aan het woord te laten in dit eerste nummer van Manifest in 2021.

Eerst volgt een samenvattende bewerking van twee artikelen van de politieke wetenschapper Nikos Mottas in het digitale tijdschrift 'Atexnos' (20 en 31 december 2020). Vervolgens een open brief aan de krant 'To Vima' (3-1-21) van de cardioloog Ilías Sióras: De wereldwijde kapitalistische crisis van 2008 was al een uitstekende gelegenheid voor het grootkapitaal om zijn winsten te vermeerderen: van 2008 tot 2018 verdubbelde het aantal miljardairs en verdubbelden tevens hun winsten. De pandemie van het coronavirus toont de andere kant van de medaille, het spiegelbeeld van de enorme verrijking: het systeem wordt als het ware 'gevoed' met armoede, ongeluk, dood en uitbuiting.

De gegevens van het jaarverslag van Forbes spreken boekdelen:

• 2020 was een uitstekend jaar voor de rijksten der aarde, want 2.200 miljardairs werden 1,9 triljard dollar rijker,
• in dezelfde periode vermeerderde het vermogen van ruim 600 Amerikaanse miljardairs met 560 miljard dollar oplopend tot bijna 4 triljard dollar. Helemaal geen toeval, want de S&P indicator (bevat de 500 grootste bedrijven die bij de beurs van New York genoteerd staan) gaf een winst van 13 procent te zien. Ook Nasdaq zit sinds het begin van 2020 in de lift (38%),
• de rijkste mensen ter wereld bezitten op het moment een totale rijkdom van maar liefst 11,4 triljard dollar. Dat is 20 procent meer in verhouding tot precies een jaar geleden,
• de rijkste man ter wereld, de eigenaar van Amazon (waarvan de winst de pan uit vloog vanwege alle lockdowns), Jeffrey Bezos, vermeerderde het afgelopen jaar zijn vermogen met 67,5 miljard dollar. Hij bezit nu in totaal 182 miljard. [Inmiddels is Musk hem voorbij met 188,5 miljard dollar].

In datzelfde systeem schijnt het gewoon gevonden te worden, dat:

• eén van de vier ziekenhuizen ter wereld geen stromend water heeft, noch fundamentele diensten voor hygiëne en ontsmetting (gegevens WGO),
• de coronapandemie volgens de verwachtingen 115 miljoen mensen in extreme armoede zal storten, waarmee het percentage 'Verelendeten' op de aardbol zal oplopen tot 9,1 á 9,4 percentage van de wereldbevolking (Wereld Bank, 2020),
• elke drie seconden er een kind sterft aan voedselgebrek, terwijl meer dan 25.000 kinderen onder de vijf jaar elke dag sterven aan armoede, gebrek aan toegang tot water en elementaire medische verzorging (WGO, UNICEF),
• een derde van de wereldbevolking (meer dan 2,5 miljard mensen) geen toegang tot medicijnen heeft, die noodzakelijk zijn om te overleven, omdat ze te duur zijn,
• tachtig procent van de wereldbevolking met minder dan 10 dollar per dag 'leeft', terwijl de helft van de bevolking der aarde (3,4 miljard) elke dag strijd levert om aan elementaire goederen te komen (Wereld Bank).

Het kapitalistische systeem is het virus dat voortdurend armoede, ellende, uitbuiting, oorlogen en vluchtelingenstromen produceert en reproduceert. Is er een vaccin voor dit virus? Het antwoord werd 172 jaar geleden gegeven door Marx en Engels in hun Communistisch Manifest, in 1917 door Lenins bolsjewieken en later door Cuba en andere volkeren die erin slaagden de ketenen van uitbuiting te verbreken. Het vaccin heet dus: socialisme.

Is het anti-Covid-19 vaccin een 'triomf' van het kapitalisme?

Toen de eerste vaccinaties van start gingen werden ook de eerste stemmen gehoord over de 'triomf van het kapitalisme' die de mensheid van de pandemie gered zou hebben. Van de 'Times van New York' tot de voorzitter van de ONNED (jeugdorganisatie van de regerende Nea Dimokratía, JvdB) en een reeks napraters van liberale en sociaaldemocratische makelij in de social media, hoorden wij dat de ontdekking van het vaccin een uitvinding van het kapitalisme en de VS was. Naar aanleiding van de vaccinatie van de secretaris-generaal van de Communistische Partij van Griekenland (KKE), Dimítris Koutsoúmbas, twitterde een hoge piet van de ONNED: "Het vaccin van Pfizer/BioNTech. Uit het monopolistische, imperialistische en gevoelloze Amerika. Kameraden, geniet van de goederen van het kapitalisme. Op jullie gezondheid." Maar is het vaccin tegen het coronavirus echt een 'kapitalistisch goed?'

Om te beginnen dienen we niet te vergeten, dat vóór de komst van het vaccin er wereldwijd al 1,8 miljoen doden waren. In de praktijk bleek op tragische wijze waar de privatisering van de gezondheidszorg en het uitkleden van de publieke zorginstellingen ten bate van het kapitaal toe leidt. Ten tweede is het vaccin, zoals alle vaccins, het product van wetenschappelijk onderzoek. Uitvindingen worden gedaan door wetenschappers in laboratoria en niet door de grote ondernemers in de gezondheidszorg, noch door de ceo's van de grote farmaceutische bedrijven. Levensreddende vaccins en medische fabricaten zijn verworvenheden van de wetenschap en het resultaat van menselijke arbeid. Dus hele legers van onderzoekers in loondienst, die de voorhoede vormen van de wetenschappelijke ontwikkelingen, verkopen hun gespecialiseerde arbeidskracht aan farmaceutische kolossen en werken vaak in een systeem van arbeidsonzekerheid met uitputtende werkuren en relatief lage lonen.

In het kapitalisme zit alle wetenschappelijk onderzoek vastgeklemd in de greep van winstbejag en bedrijfsconcurrentie. Trouwens, de maatstaf voor het financieren van onderzoek wordt bepaald door het kapitaal: alles wat geen winst oplevert wordt verworpen of geminimaliseerd, terwijl miljoenen mensen lijden vanwege de commercialisering van gezondheidszorg en medicijnen. In wezen stelt de macht van het kapitaal paal en perk aan de reusachtige mogelijkheden van wetenschappelijk onderzoek vanwege de onderlinge concurrentie tussen de grote farmaceutische industrieën, waardoor elke geplande ontwikkeling van de wetenschap aan banden wordt gelegd. Deze zou in een ander sociaaleconomisch systeem in dienst kunnen staan van de toenemende eigentijdse volksbehoeftes. De kapitalistische productieverhoudingen houden elke ontwikkeling tegen, waarbij wetenschap volledig in dienst van de behoeftes van de mensheid in haar geheel zou kunnen komen te staan.

Er wordt gezegd dat het vaccin tegen Covid-19 een 'triomf van het kapitalisme' is. Straks krijgen we nog te horen, dat het kapitaal doordrenkt is van ... humanitaire gevoelens van onrust omtrent de redding van de volkeren en wordt er gevraagd om heiligverklaring van de grote kapitaalbonzen! De realiteit is, dat de haast van het kapitaal om zo snel mogelijk aan vaccins en therapieën te komen aan de ene kant verklaard moet worden uit de noodzaak tot reproductie van de arbeidskracht en aan de andere kant uit de winsten, die de farmaceutische kolossen binnen slepen met het ter beschikking stellen van de vaccins.

Statistieken geven aan hoeveel geld door de overheden gestoken werd in de farmaceutische multinationals, dus staatssteun aan een particuliere sector, om zo snel mogelijk een vaccin tegen Covid-19 te fabriceren. Geld dat uiteindelijk uit de zakken van de belastingbetaler geklopt wordt. Dus door de bevolkingen zelf betaald. Het kader van de kapitalistische productieverhoudingen is allang niet meer een fundamenteel motief voor wetenschappelijk onderzoek ten bate van de toegenomen sociale behoeftes. Daarentegen vormt de concurrentie van de grote monopoliegroepen en de toename van hun winst de voornaamste hinderpaal om de wetenschappelijke en technologische mogelijkheden te benutten voor het volkswelzijn.

Het verschil tussen het 'haalbare' en het noodzakelijke

Interessant is ook de open brief, die cardioloog Ilías Sióras, voorzitter van de SENE (Vereniging van Werknemers in het Ziekenhuis 'Evangelismos') én secretaris-generaal van de EINAP (Unie van Ziekenhuis Artsen te Athene en Piraeus), communist in hart en nieren, publiceerde onder bovenstaande titel.

"We doen wat 'haalbaar' is met de pandemie, beweren de Europese regeringen én de Griekse. Maar wat ze doen is lichtjaren verwijderd van de behoeften van de samenleving. Winst gaat voor. De regeringen hebben jaren alles gedaan om de met strijd verworven publieke sector in de gezondheidszorg af te kalven. Als gezondheidszorgers, die de voorhoede vormen in preventie en therapie, maar ook in het eisen van maatregelen, zagen wij de situatie al vroeg in en deden wat vanzelfsprekend was: wij offerden onszelf op en stortten ons in de strijd niet alleen tegen de pandemie, maar ook tegen elke andere aandoening en ten tweede eisten wij effectieve oplossingen die verdergaan dan het valse 'haalbare' van neoliberalen en sociaaldemocraten.

Hoop hangt af van ONZE DUBBELE STRIJD voor massale vaccinaties, permanente aanstelling van duizenden mensen in de gezondheidszorg, drastische stijging van de uitgaven voor de zorg, een menswaardige basisgezondheidszorg en geen karikatuur, nieuwe ic-bedden, vordering door de overheid van particuliere reuzen in de gezondheidszorg, gebruik van nieuwe medicijnen, massaal gratis testen, een vaste baan voor contractwerknemers.

Hoe meer gezondheidszorgers meedoen aan deze DUBBELE STRIJD, des te meer NEEMT DE HOOP TOE.