De bestaanszekerheid van de van werken afhankelijke bevolking staat onder toenemende druk. De stijgende huren, tarieven en prijzen van boodschappen, de afbraak van sociale voorzieningen zoals gezondheidszorg, werkloosheidsregelingen en inkomensondersteuning zijn daar voorbeelden van. Maar ook onzekerheid over het inkomen bij pensionering door de ombouw van de arbeidsvoorwaarde pensioen naar een ‘financieel product’ in de Wet Toekomst Pensioenen. Deze wankelende borging van het bestaan van de bevolking wordt nog eens verder bedreigd door de recente enorme investeringen in oorlogsvoorbereiding. Kortom, ons bestaan staat voortdurend onder druk van de eeuwige honger naar winst van de kapitalist, die opgejut door concurrenten bereid moet zijn over lijken te gaan.
De vakbond
De belangrijkste bondgenoot van de werkende bevolking in de strijd voor haar bestaan is een sterke vakbond. Een vakbond die van onderop is georganiseerd en daarmee oog heeft voor zijn leden en personeel. Een vakbond die waar nodig de strijd aangaat voor de belangen van de arbeidersklasse: op de bedrijven en instellingen maar ook indien nodig in de politieke organisatie van de maatschappij. Want uiteindelijk blijkt het nodig de georganiseerde arbeidersklasse in te zetten voor een samenleving waarin de belangen van de arbeiders richtinggevend zijn en niet die van de bazen.
In Nederland zou de grootste vakbond FNV die rol moeten vervullen. Maar sinds de fusie in 2015 blijkt FNV een gespleten organisatie te zijn geworden. Met enerzijds een parlementair bureaucratische organisatiestructuur die het beleid bepaalt, en anderzijds op de werkvloeren doorgaans adequaat functionerende kadergroepen en FNV-personeel die zich met de directe belangenbehartiging bezighouden.
Crisis in FNV
Bestuurseenheden en management van de parlementair bureaucratische organisatiestructuur (Dagelijks en Algemeen bestuur, Ledenparlement, Directie en Ondernemingsraad), zijn een half jaar geleden openlijk met elkaar in conflict gekomen. Conflicten die lijken om personen te gaan, maar te herleiden zijn tot onduidelijkheden in de structuur waardoor o.a. beleidskeuzes onduidelijk zijn of worden verhuld. Onderzoeksrapporten uit 2019 en recentelijk bevestigen dit. Maar de bestuurseenheden hebben verzuimd of waren niet in staat maatregelen te nemen.
De openlijke conflicten vanaf november 2024 hebben zich ontwikkeld tot een ‘paleisrevolutie’ die de vorm aanneemt van een ‘soap’ met elke keer nieuwe afleveringen. Daarbij zien we het naar huis sturen van het Algemeen Bestuur door een Raad van Toezicht, het aanstellen van een Interim-Bestuur, het weer wegsturen van dat interim-bestuur door het Ledenparlement en vervolgens het aanstellen van een tweede interim-bestuur. Ook worden in die periode enkele onderzoeken uitgevoerd en rapporten met adviezen gepubliceerd die oplossingen voor de crisis aandragen maar deels vertrouwelijk blijven. In die ‘soap’ kunnen verschillende ‘verhaallijnen’ worden opgemerkt:
Parlementair bureaucratische organisatie
De voor een vakbond ondoelmatige organisatorische structuur van FNV heeft tien jaar lang een selectie van kandidaten voor bestuursfuncties en voor functies in de ‘werkorganisatie’ opgeleverd met als resultaat vele – voor een strijdbare vakbond – incompetente ‘parlementair’ gekozen bestuurders en bureaucratische personeelsleden. De verkiezingen voor bestuursfuncties worden digitaal gehouden, als regel zonder dat inhoudelijk verantwoording is afgelegd over het gevoerde beleid, en zonder dat daarover wordt gediscussieerd met de leden of nieuwe beleidslijnen worden voorgesteld.
Deze verhaallijn stevent met een (tweede) interim-bestuur af op het sluiten van de rijen zonder inhoudelijke discussie over de onderzoeksrapporten en handhaving van de structuur van 2015 met ‘digitale’ verkiezingen voor een nieuw FNV-bestuur. De ‘werkorganisatie’ van FNV toont in de crisis haar tweezijdig karakter. Enerzijds belichaamt zij de bureaucratie en status quo (onder het mom van privacy weigeren personeelsleden ledenbestanden in te zetten om initiatieven van leden om - mogelijk controversiële – vakbondsvraagstukken op bijeenkomsten aan de orde te stellen) en commercialisering van vakbondswerk (ombouw van FNV naar een sociale ANWB). Anderzijds is zij drager van vakbondscompetenties, kennis en strijdervaring en daarmee scholer en gids van actieve leden.
In de ‘soap’ leidt dit dubbele karakter niet tot een initiatief van een breed platform om het conflict gezamenlijk op te lossen en de eenheid op democratische wijze te herstellen. Nee, FNV-Personeel en Ondernemingsraad nemen juridische stappen en brengen het conflict naar de Ondernemingskamer van het Gerechtshof in Amsterdam.
Strijdbare vakbond op de werkvloer
FNV is een vakbond die op de werkvloeren optreedt voor de belangen van werkers, leden en niet-leden. Kaderleden en leden van het FNV-personeel zijn actief op werkvloeren in de verschillende bedrijfstakken en instellingen. Zij behalen daar successen of moeten noodgedwongen – door vooralsnog ongelijke krachtsverhoudingen – genoegen nemen met schamele resultaten. Zij vormen het gezicht van de strijdvaardige FNV. Zij bevinden en houden zich ver van de ‘paleisrevolutie’ aan de top. Zij hebben in hun belangenbehartiging last van de imagoschade door het geruzie aan de top, maar blijven trouw aan hun taken in de belangenbehartiging! Leden en kaderleden van FNV worden vrijwel niet intern geïnformeerd over ontwikkelingen aan de top. Onthutst en enigszins verbolgen worden zij daarover op de hoogte gebracht door publieke media die ‘smullen’ van sensatie rond de crisis.
Sectoren
Een derde verhaallijn is die van de sectoren in FNV. Sinds de fusie zijn de belangrijkste economische bedrijfstakken en instellingen organisatorisch ondergebracht in sectoren en subsectoren. Zoals de sector Vervoer is onderverdeeld in Streekvervoer, Spoor, Transport en Logistiek, Luchtvaart, Havens, Taxi-vervoer enz. De sectoren staan dicht bij de werkvloeren waar directe belangenbehartiging van de leden plaatsvindt. Hun bestuurlijke organisatie van sectorraden en sectorbesturen draagt echter de parlementaire sporen van de fusie van 2015: zowel sectorraad als sectorbestuur zijn direct zonder inhoudelijke discussie digitaal door de leden gekozen. Dus met een eigen kiezersmandaat. Derhalve in elke sector twee kapiteins op een schip hetgeen in een vakbond, waar vaak (na uitvoerige discussie) snel strategische en tactische beslissingen genomen moeten worden, ondoelmatig is.
Intermediair
In het huidige conflict nemen sectoren een intermediaire positie in: zij hebben een formele status, staan dicht bij de werkvloer, de leden, en zijn niet direct partij in de conflicten. Maar hebben gek genoeg ook geen beslissingsbevoegdheid in het geheel want die ligt bij het Ledenparlement, het (interim)bestuur en de Raad van Toezicht. Maar de sectoren hebben nog extra ‘last’ van de ondoelmatige structuur van FNV omdat er naast een sectorraad en sectorbestuur er ook nog vanuit hun sector een ‘fractie’ in het Ledenparlement zit, eveneens met een eigen kiezersmandaat en die veelal los van die sectoren en van de leden functioneert!
Vernieuwde FNV
Verzelfstandiging van de sectoren biedt dus een structurele oplossing voor de structurele crisis in FNV. Samen met de zelfstandige bonden in FNV (de politiebond en de Onderwijsbond) kunnen zij het fundament van de nieuwe, strijdbare en sociaal veilige FNV vormen. Zij kunnen in navolging van de sector vervoer (onder ‘aanvoering’ van ‘de havens’) inhoudelijke conferenties organiseren over de toekomst van hun (sub)sector, hun bedrijfstak of instelling, en daarin de consequenties onderkennen voor de arbeidsvoorwaarden en – omstandigheden van de leden. Daarop kunnen zij beleid ontwikkelen en eisen formuleren voor de onderhandelingen met de werkgevers. In de voorbereiding van deze inhoudelijke conferenties zijn er ruime mogelijkheden de (kader)leden en het FNV-personeel actief te betrekken en daarmee het democratische en professionele gehalte van FNV aanzienlijk te versterken!
Uit een op een conferentie gekozen sectorraad kan een sectorbestuur worden gekozen en uit de sectorraden kan een bondsraad worden gevormd waaruit een Bondsbestuur wordt gekozen. Hiermee is FNV weer vergelijkbaar met elke andere vakbond in Europa en is ze haar bureaucratische en parlementaristische ballast kwijt.
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die maandelijks verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!
