‘Strijd voor vrede en socialisme houdt herinnering februaristakers in leven’

Meer dan 150 leden, sympathisanten, vertegenwoordigers van zusterorganisaties en andere geïnteresseerden kwamen in Amsterdam samen op de drukbezochte herdenking die de NCPN en CJB organiseerden voor de Februaristaking van 1941. We keken niet alleen terug op deze moedige daad van verzet, maar ook vooruit, met behulp van muziek en leerzame toespraken, die we in deze krant publiceren. Als eerste vertelde Heiko, namens het Partijbestuur van de NCPN, over de Februaristaking en het belang van de herdenking.

Ook namens het Partijbestuur van de NCPN wil ik iedereen vanuit het hele land en buitenland van harte welkom heten om vandaag samen de Februaristaking van 25 en 26 februari 1941 te herdenken en te vieren.

De Februaristaking, deze uitbarsting van solidariteit en kameraadschap mag en zal nooit vergeten worden. De Februaristaking, de eerste georganiseerde massastaking in het bezette Nederlandse gebied tijdens de Tweede Wereldoorlog, en eerste massaprotest tegen de Jodenvervolging. De Februaristaking, een unieke gebeurtenis in oorlogstijd, georganiseerd door de toenmalige illegale Communistische Partij van Nederland.

In 1940 viel de Weermacht ons land binnen. Na een hopeloos gevecht tegen het leger van de nazi’s en het bombardement op Rotterdam staakte het Nederlandse leger het vuren, gaf de regering zich over en vluchtte naar Engeland. Het doel van de bezetter was in Nederland een fascistische regering aan de macht te laten komen zoals ze dat eerder bij Noorwegen en Frankrijk hadden gedaan. Binnen een maand introduceerden de nazi’s hun eerste anti-Joodse maatregelen. Binnen een jaar waren honderden joden na meerdere razzia’s in Nederland gedeporteerd naar de concentratiekampen. Dit stuitte keer op keer op verzet vanuit de arbeidersklasse die op de vuist ging met de NSB en haar knokploeg, de WA.

Ondertussen werden Nederlandse arbeiders onder de nazi bezetting steeds harder uitgebuit. Veel arbeiders werden gedwongen in Duitsland te werken, en zij die in Nederland bleven moesten langer werken voor minder. Het was de CPN die deze omstandigheden niet alleen herkende als een kans voor
massa-actie, maar ook een algemene staking wist te organiseren waarbij honderdduizenden arbeiders het werk zouden neerleggen. Dit allemaal in complete illegaliteit, actief onderdrukt door de nazi’s.

In februari 1941 na de zoveelste vechtpartij in Amsterdam met de fascisten kwam één van de WA-mannen, Hendrik Koot, om het leven. Antifascisten zongen triomfantelijk: ‘Koot is dood!’ maar de nazi’s reageerden met het afsluiten van de Joodse Wijk. Op 22 en 23 februari werd een grote razzia georganiseerd waarbij 427 jonge joden uit hun huizen werden gerukt, in elkaar werden geslagen en vervolgens werden afgevoerd.

De Amsterdamse bevolking was gechoqueerd en op 24 februari 1941 organiseerde de CPN als reactie een korte bijeenkomst op de Noordermarkt met zo’n 400 mensen. Hier werden de aanwezigen ingelicht over de plannen voor een algemene staking tegen de bezetting en de Jodenvervolging. Ook werd er gevraagd om medearbeiders te activeren om mee te doen aan de staking. De staking en het verzet waren dus geen spontane opwellingen van woede. Het waren georganiseerde daden tegen het onmenselijke nazifascisme waarbij de Communistische Partij een onmisbare rol speelde.

Dit met succes. De volgende ochtend na het verspreiden van het bekende pamflet STAAKT! STAAKT! STAAKT! kwam al snel het openbaar vervoer in Amsterdam tot stilstand. Diezelfde dag lag heel Amsterdam plat. Op 25 en 26 februari breidde de staking zich uit over het hele land door het verspreiden van propaganda. Alhoewel de staking de nazi-bezetter eerst nog verraste, werden de stakers op 26 februari aangevallen door Duitse soldaten. Negen kameraden werden die dag vermoord, tientallen verwond, en nog velen meer, werden gevangengenomen. Het Nederlandse regime dat met de bezetter samenwerkte steunde de brute acties van de nazi’s, en zo werd de staking na twee dagen neergeslagen.

In de nasleep van de Februaristaking nam de onderdrukking tegen Nederlandse communisten verder toe. Mede dankzij het feit dat de Nederlandse staat de CPN al voor de oorlog had geïnfiltreerd, en gretig informatie over communisten deelde met de geheime dienst van de nazi’s, de Gestapo. Plannen voor een nieuwe staking op 6 maart werden tegengehouden en vele CPN leden gevangengenomen en geëxecuteerd. Toch was de Februaristaking geen mislukking.

De nazi’s wilden namelijk Nederland aan laten sluiten bij het Duitse Rijk, en alle Nederlandse mannen opnemen in hun leger. Na het dappere verzet van de Nederlandse arbeidersklasse tijdens de Februaristaking bleek dit onmogelijk. Want dit was bovenal een protest van de arbeidersklasse. Niet van de kapitalisten die profiteerden van het fascisme, niet de gevluchte Nederlandse regering die voor de oorlog nog geen vinger wilde uitsteken om gevluchte Duitse joden te helpen. Nee! Het was, zowel in Nederland als in de rest van bezet Europa, de gezamenlijke inspanning van de georganiseerde arbeidersklasse en haar communistische partijen die dit verzet leidden. Het was het verlangen voor een maatschappij zonder discriminatie, uitbuiting en kapitalisme, die deze moedige daden ontketenden.

En ook vandaag de dag is verzet nodig. Elke dag escaleren militaire conflicten verder door de oorlogspolitiek van de VS, NAVO en EU. Elke maand lopen de spanningen tussen de oosterse en westerse imperialistische blokken verder op. Elk jaar worden reactionaire krachten sterker die met racisme, discriminatie en uitsluiting de arbeidersklasse willen verdelen.

Daarom komen wij in verzet. In verzet tegen de steun van de Nederlandse regering voor de slachting in Gaza. In verzet, tegen de fascistoïde krachten die in Nederland de arbeidersklasse tegen elkaar uit proberen te spelen. In verzet, tegen de imperialistische oorlog in Oekraïne, en tegen het oorlogsgetrommel van de heersende klasse, die via de EU en NAVO hun vingers lijken af te likken bij het vooruitzicht op een Derde Wereldoorlog.

We zetten de strijd voor vrede en socialisme door en zo houden we de herinnering aan de dappere februaristakers in leven!