Nogmaals: de schuld van het kapitaal

Al eerder schreven wij over de ferronikkel producerende Algemene Mijn- en Metallurgische Onderneming NV LARCO, waar momenteel de banen van zo’n 850 werknemers op de tocht staan (Manifest 3-24). Al ruim vier jaar wordt er verbeten strijd gevoerd door de werkers in het bedrijf (gevestigd in Lárimna in Midden-Griekenland) voor het behoud van hun banen. Die strijd heeft dergelijke vormen aangenomen, dat het de moeite waard is er een heel artikel aan te wijden. Het is op het ogenblik het meest in het oog springende voorbeeld van klassenstrijd in Griekenland en een standaardvoorbeeld van wie opdraait voor de gevolgen van de EU-richtlijnen. Goed om te weten nu de Europese verkiezingen voor de deur staan.

De daders...

We doen een greep uit de manieren waarop LARCO werd ‘afgebouwd’ en geschikt gemaakt voor de uitverkoop:

1. De EU heeft Griekenland boetes opgelegd vanwege staatssubsidies aan het bedrijf. Dit heet ‘verstoring van de concurrentie’. Die concurrentie moet vrij zijn op grond van de Europese verdragen. Bedrijven mogen niet door de staat gesteund worden. Dat belet de EU overigens niet, grote ondernemersgroepen te subsidiëren met miljarden euro’s. Tijdens de pandemie werden enorme subsidies uitgekeerd uit overheids- en EU-fondsen om de winst van bepaalde groeperingen van het kapitaal zeker te stellen.
2. LARCO staat enorm in het krijt bij het openbare elektriciteitsbedrijf DEI (is intussen niet meer van de overheid). Voor deze schulden is niet alleen deze regering verantwoordelijk, maar ook de vorige regering van de ‘links-progressieve’ Pasok en Syriza. Het bedrijf DEI, toen nog van de overheid, leverde stroom aan LARCO tegen een prijs die 40% hoger lag dan die van andere energieverslindende industrieën gevraagd werd. De al tijdens vorige regeringen op gang gebrachte afbouw van LARCO leidde tot leningen met overheidsgarantie en stijging van het aandelenkapitaal. Ook daar zag de EU een reden om boetes op te leggen.
3. Werknemers zijn duur voor de staatsbegroting, heet het. In de afgelopen vier en een half jaar heeft LARCO, door het speciale beheer, ongeveer 400 miljoen euro geïncasseerd uit de verkoop van producten, subproducten en vervuilingsrechten, maar aan de werknemers is in die periode slechts 70 miljoen euro uitbetaald. Zij werden betaald uit de opbrengst van de verkoop van hun eigen werk. Dus de 110 miljoen die in die jaren uit de staatskas naar LARCO gingen, kwamen niet bij de werknemers terecht, maar gingen naar verplichtingen van de regering voortvloeiende uit haar weigering het bedrijf verder te laten functioneren. Ook opheffen kost geld. De regering heeft nog eens 55 miljoen gepland om via het zogenaamde ‘armoedeprogramma’ mensen op straat te zetten. Dat is voorlopig geblokkeerd door acties van de werknemers.
4. In overeenstemming met de EU heeft LARCO nooit de beproefde en bewezen mogelijkheden ontwikkeld om roestvrij staal te produceren. De grondstof daarvoor kwam spotgoedkoop bij Europese monopolies terecht, zodat die een hoogwaardig product konden fabriceren.
5. Reders incasseerden elke maand miljoenen euro’s om roestafval in de zee bij het eiland Evia te storten. Dat betekende vervuiling van het milieu, terwijl er toch een beproefde methode is om roest voor wegenbouw te gebruiken.
6. 60 jaar lang werd LARCO’ s productie op diverse manieren het bedrijf afhandig gemaakt, bv. door kobalt en ijzer gratis weg te geven aan klanten of via akkoorden ‘onder de tafel’.
7. LARCO werd toegespeeld aan grote aannemers voor hun loonslavenhandel, maar ook aan partijbonzen om werknemers in te palmen en uit te buiten door ze een baantje aan te bieden.

…en de slachtoffers

Wie draaide al die jaren op voor de gevolgen van het EU-beleid betreffende LARCO?

1. Om te beginnen de werkers die hun leven verloren door een arbeidsongeval of door beroepsziekten.
2. Alle werknemers die ontslagen werden of op de wachtlijst kwamen, toen bv. de eigenaar het particuliere bedrijf LARCO liet voor wat het was. Maar ook de werknemers die ontslagen werden door grote aannemers, toen de prijzen daalden.
3. Momenteel vallen de werknemers ook ten offer aan sanering, besnoeiingen en ontslagen door een inmiddels voorlopig genationaliseerde LARCO om het bedrijf vervolgens weer door een particulier te laten overnemen. In het kapitalisme zijn privatiseringen en nationalisaties overheidsbesluiten. Geen van beide is binnen het bestaande systeem in het voordeel van werknemers. Dit voor degenen die nationalisering zien als iets dat onder alle omstandigheden goed is voor de werknemers.
4. De realisering van het politieke besluit LARCO af te stoten is al vier jaar gaande. Het model ‘Speciaal Beheer en Sanering in Bedrijf’ verdriedubbelde de productiekosten met als resultaat inkrimping en waardevermindering van het bedrijf. Om dit model te realiseren werden in de afgelopen vier jaar honderden miljoenen euro’s van het kapitaal van LARCO en van de staatsbegroting ingezet, in plaats van het bedrijf te moderniseren en te ontwikkelen. Werkers eisen een plan tot behoud van het bedrijf en ter voorbereiding op herpositionering, maar de regering verwijst de zaak naar een nieuwe eigenaar. Ondertussen zijn in die periode honderden arbeidsplaatsen verdwenen en is er in de lonen danig gesnoeid. Daarnaast leven werkers in een voortdurende spanning of hun arbeidscontracten, die van beperkte duur zijn, wel of niet vernieuwd zullen worden. Ook tientallen kleine zelfstandigen en leveranciers zijn intussen bankroet gegaan. De herpositionering hangt af van de uitkomst van de ‘ruzie’ tussen kapitaalkrachtige belangengroeperingen.
5. Aanbestedingen verlopen volgens EU-richtlijnen. Zowel in het Europese Parlement als in het nationale parlement hebben alle partijen vóór gestemd, behalve de communisten (KKE), die in hun verkiezingscampagne voortdurend naar de EU verwijzen, het ‘kompas’ voor de politieke en economische richting. De leidraad zijn de EU-richtlijnen. Voor de som van zes miljoen euro heeft de regering aangekondigd dat GEK TERNA AD Holdings, de grootste constructie joint venture van Griekenland, de voorkeur verdient om de nieuwe eigenaar van LARCO te worden, maar de andere geïnteresseerde concurrent heeft via een aantal maatregelen de overdrachtsprocedure kunnen uitstellen.
6. De regering had zich verplicht de contracten van beperkte duur te vernieuwen, tot er een dialoog tussen de regering, de nieuwe eigenaar en de werknemers komt. Tot nu toe gebeurde er niets. Dus geen ontwikkeling, maar het slot erop, hetgeen ook een ondermijning van het toekomstperspectief van de hele industriële ontwikkeling van Griekenland betekent: in plaats van arbeidsplaatsen, werkloosheid.
7. En tot slot: ook de bevolking van de regio is slachtoffer doordat het milieu het ernstig te verduren heeft.

Kapitalistische wetmatigheid…

Het kapitalisme is als gevolg van kapitaalaccumulatie allang in het stadium van bedrijfsconcentratie terechtgekomen, schaalvergroting dus van het economische leven. Waar nodig gaat kleinschaligheid door als een soort noodzakelijke aanvulling. Griekenland mag geen blok aan het been zijn met zijn (vergeleken met andere Europese landen) kleinschalige bedrijfsleven. Hetzelfde verhaal speelt zich af in de landbouwsector; de kleine boer in Griekenland moet verdwijnen. Bij gebrek aan infrastructuur voor schaalvergroting staan buitenlandse multinationale reuzen al klaar om de zaak over te nemen. Het betekent steeds meer werkloosheid voor de Griekse boer en de werknemers in de industrie.

…en het enige echte alternatief

Jorgos Kázas, werknemer in de LARCO-fabriek en bestuurslid van de bond van LARCO-werknemers, riep zijn collega’s ertoe op de KKE te steunen. Hij verklaarde dat hij de afgelopen vier jaar met de communisten meer geleerd had dan dertig jaar vakbondsactiviteiten met Pasok en Syriza: “Het is geen toeval dat we nog bestaan na de laatste vier jaar. Als de KKE en de solidariteit van werknemers uit heel Griekenland er niet geweest was, dan was het de eerste zes maanden al met ons gedaan.”