Openbaar vervoer voor de arbeidersklasse, niet voor de monopolies!

De gemeente Amsterdam en de GVB zijn van plan om de metrolijnen 53 en 50 samen te voegen. Meer dan 30.000 mensen moeten nu op weg naar hun werk, studie, school, vrienden of familie extra overstappen, terwijl ze dit hiervoor niet hoefden te doen. Tramlijn 19, die rechtstreeks door Amsterdam reist en station Sloterdijk in het westen met Diemen in het Oosten verbindt, wordt ook geschrapt. Op zichzelf zijn dit relatief grote aantastingen van het vermogen van werkende mensen in Amsterdam om zich in de stad te bewegen. Maar als we deze plannen niet alleen op zichzelf bekijken maar juist binnen een breder kader, wordt duidelijk dat dit gaat om een onderdeel van een grote aanval op toegankelijk openbaar vervoer voor de arbeidersklasse.

Voor heel veel werkende mensen in Nederland is het duidelijk dat het openbaar vervoer de afgelopen jaren achteruit gaat. Vooral buiten de grote steden is dit effect dramatisch – volgens de NOS zijn er de afgelopen 5 jaren ongeveer 1500 bushaltes verdwenen. Maar ook binnen de grote steden is dit merkbaar. De steeds stijgende kosten van de treinen van NS, de veranderingen in de dienstregeling en de frequente uitvallers, en natuurlijk het gedeeltelijk of geheel verdwijnen van nachtbussen in verschillende grote steden zijn maar een paar voorbeelden. Als oorzaak hierachter wordt vaak genoemd de kleinere reizigersaantallen na de lange periode van de Covid-19 pandemie, die nog steeds niet op hetzelfde niveau als voor de pandemie zijn. Maar wat hierbij vaak niet wordt benoemd is de achterliggende aanname: het feit dat het openbaar vervoer een winstmodel is en geen publieke voorziening. Er worden keuzes gemaakt, niet op basis van de daadwerkelijke behoeftes van de bevolking, maar met als belangrijkste criterium de winstgevendheid, en deze twee aspecten staan lijnrecht tegenover elkaar.

Terwijl in het hele land bezuinigd wordt op het openbaar vervoer, wordt er wel vaart gemaakt met bepaalde plannen om het ov elders uit te breiden. In Amsterdam alleen al blijkt de kabelbaan tussen Amsterdam Noord en het Centrum een realiteit te worden en hetzelfde geldt met de uitbreiding van de Noord-Zuidlijn naar Schiphol. Over de kabelbaan wordt ook nog gezegd dat dit een volledig particulier gefinancierd project gaat worden, waarbij de rijkdommen die door werkende mensen worden geproduceerd worden toegeëigend door kapitalisten en voor hun eigen belangen geherinvesteerd worden. Beide projecten kunnen niet los gezien worden van een aantal strategische plannen van de burgerij. Ten eerste het bevorderen van de investeringen in het gebied van Amsterdam Noord, uiteraard met het doel de winstgevendheid van de monopolies te versterken en niet om het voor de bewoners een prettigere plek te maken om te wonen . Ten tweede (en direct samenhangend met het eerste punt) het versterken van de positie van Nederland als internationaal financieel centrum, door de verbinding tussen Schiphol en belangrijke centra van handel te verbeteren.

Dit botst met de belangen van de arbeidersklasse. Al eerder publiceerde de afdeling Amsterdam van de CJB over de studenten die met de groep Students over Schiphol protesteerden tegen de uitbreiding van Schiphol, die de bouw van broodnodige studentenwoningen in Kronenburg tegenhoudt. Terwijl er een tekort van bijna 20.000 studentenkamers bestaat en studenten gedwongen zijn om in tenten en containers te wonen, richt de regering zich vooral op hoe ze de winsten kan uitbreiden door middel van toerisme en internationale handel. Studentenbonden ASVA en SRVU strijden op die manier nu al jaren tegen het beleid van de overheid.

De plannen van de regering moeten gezien worden in het kader van de richtlijnen van de EU, die de privatisering en verdere bevordering van de winstgevendheid van het openbaar vervoer als doel hebben. Dezelfde richtlijnen zijn de reden dat bijvoorbeeld de treinen, het spoor en het onderhoud ervan van elkaar zijn losgetrokken , wat een belangrijke oorzaak was achter het fatale treinongeluk in Voorschoten afgelopen April. Terwijl een toegankelijk, betrouwbaar, duurzaam, frequent en dagdekkend openbaar vervoersnetwerk cruciaal is voor de bestrijding van de aantasting van het klimaat en het milieu, zit dezelfde EU die haar ‘groene’ ‘Fit for 55’ plannen presenteert achter de gigantische aantastingen van het openbaar vervoer die in heel Europa plaatsvinden.

Het is schrijnend dat er in de 21ste eeuw, wanneer de hele wereld de ongekende ontwikkelingen in de techniek en wetenschap volgt, het openbaar vervoer niet alleen niet steeds uitgebreider en toegankelijker wordt, maar dat het juist slechter wordt en minder gericht op de behoeftes van de bevolking. De Nederlandse arbeidersklasse produceert ongekende rijkdommen, en deze zouden ingezet kunnen worden om de levens van iedereen te verbeteren. Desalniettemin worden publieke voorzieningen zoals het openbaar vervoer steeds ontoegankelijker. Zo worden ook zorg en onderwijs ook steeds duurder, evenals zaken als sport en cultuur. Pensioenen worden omgevormd van een arbeidsvoorwaarde naar een financieel product (ook in lijn met richtlijnen van de EU) wat er ook toe gaat leiden dat de arbeidersklasse in steeds slechtere omstandigheden gaat leven. En natuurlijk heeft de gigantische inflatie van de afgelopen jaren ervoor gezorgd dat het inkomen van bijna alle werkende mensen fors achteruit is gegaan.

Tegen al deze aanvallen moeten we in de tegenaanval gaan! Door de arbeidersbeweging in elke werkplek, buurt, universiteit en school te versterken. Waar de communisten ook zijn, kunnen ze zichzelf inzetten voor een betere wereld. Met een sterke NCPN aan haar zijde kan de arbeidersklasse het moeilijk maken voor de kapitalisten om hun plannen door te voeren en haarzelf nog rijker te maken over onze rug heen.

Eirini is lid van het comité Red het OV Amsterdam en van het bestuur van afdeling Amsterdam van de CJB.