Stemmen per brief in Griekenland

De Griekse regering heeft een wetsontwerp ingediend over de mogelijkheid om bij de komende Europese verkiezingen van juni a.s. per brief te kunnen stemmen, zowel vanuit het buitenland als binnen het land. Dit was een nieuwe stap nadat het kiesrecht een aantal maanden geleden werd uitgebreid tot mensen met de Griekse nationaliteit die in het buitenland wonen en de beperkende maatregelen werden opgeheven (zie Manifest 7-2023, JvdB). Dat wil zeggen je hoeft maar ergens in het verleden een Griekse voorouder gehad te hebben, en je mag al stemmen, ook al heb je niets met het land meer te maken, heb je geen idee van de situatie in Griekenland en je ook niet lijdt onder de gevolgen van een voor de bevolking rampzalig beleid als gevolg van een verkiezingsuitslag. Het gaat om miljoenen mensen, waarmee de verkiezingsuitslag een heel andere wending kan nemen, die nog weinig te maken heeft met de volkswil in het land zelf. Dit wordt nu nog makkelijker gemaakt door de mogelijkheid per brief te stemmen.

Het wetsontwerp werd aangenomen met de (nep)meerderheid (zie Manifest 6-2023, JvdB) van de parlementaire afgevaardigden van de regeringspartij. Een amendement om het wetsontwerp ook voor de landelijke verkiezingen te laten gelden, haalde het niet. Veel parlementsleden, die eerst verklaarden op zowel het wetsontwerp als ook het amendement te stemmen, deden dit uiteindelijk niet – tot ergernis van de regeringspartij. Ook in de gelederen van de regerende Nea Dimokratia zelf was er onenigheid over of de maatregel ook voor de landelijke verkiezingen zou moeten gelden.

Hypocrisie viert hoogtij

Eén van de redenen die werden aangevoerd was de steeds groeiende onthouding. Als mensen vanuit huis kunnen stemmen, besluiten ze makkelijker te stemmen, zo luidde de redenering. Een andere reden was om diegenen de gelegenheid tot stemmen te geven, die in de zomermaanden in de horecasector op de eilanden werken (vooral jongeren, bij wie de onthouding schrikbarend is). Normaal moeten ze verlof krijgen, dat de werkgever in de regel niet geeft, en dan nog de reiskosten, die niemand vergoedt. Dit argument werd ontkracht door de Communistische Partij van Griekenland (KKE), die vorig jaar al vóór de verkiezingen (en vele jaren eerder al) voorstelde speciale kieslijsten op te stellen voor diegenen, die vanwege werk of studie niet op hun vaste woonplaats aanwezig kunnen zijn om te stemmen, zodat ze zouden kunnen stemmen op de plaats van hun (seizoens)werk. Deze herhaalde voorstellen zijn nooit aangenomen. Dit wijst er al op dat het niet om de officieel genoemde redenen gaat. Een ander argument was gehandicapten en/of bejaarden het stemmen makkelijker te maken. Ook voor deze mensen echter kan een andere administratieve oplossing gevonden worden.

Het strafblad van stemmen per brief

De krant Rizospastis wijdde een artikel aan wat het ‘strafblad van stemmen per brief’ genoemd werd, met talloze voorbeelden uit een reeks Europese landen en de VS, waar het toegepast en weer afgeschaft werd. Te veel om op te noemen: het heeft nergens geleid tot minder onthouding, in een paar gevallen heeft het geleid tot afpersingsmethoden en vervalsing van de uitslag of van de stembiljetten zelf, het risico van corruptie en/of omkoperij blijkt aangetoond hoog te liggen. Hetzelfde geldt voor het verlies van stemmen vanwege ‘technische problemen’. Het artikel is goed gedocumenteerd. Landen en methodes worden met naam en toenaam genoemd, bronnen worden vermeld. Helaas is in dit artikel geen ruimte om meer gegevens te vermelden.

Het burgerlijke kiesstelsel, met zijn in vele landen steeds toenemende onthouding (vooral bij de Europese verkiezingen), kan daarom steeds minder beweren dat de uitslag de bevolking vertegenwoordigt. Door sommige hoogwaardigheidsbekleders, Europees en in afzonderlijke landen, wordt dit ingezien en, zij het aarzelend, toegegeven. Zo niet Griekenlands premier, die zich nog steeds arrogant op de borst slaat met zijn verkiezings‘overwinning’ en parlementaire ‘meerderheid’ (vijftig wettelijk ‘geroofde’ zetels als bonus voor de eerste partij, zie Manifest 7-2023, JvdB). Maar ook de Nea Dimokratia slijt volgens opiniepeilingen en daar moet iets aan gedaan worden.

Dubieus gebruik of misbruik?

In een ander artikel van de krant Rizospastis analyseert Marina Lavranou, hoofd van de Commissie Recht en Volksvrijheden van het Centraal Comité van de KKE, de manieren waarop van stemmen per brief ‘gebruik’ kan worden gemaakt door de regering. We doen er een greep uit:

De mogelijkheid wordt geschapen voor een grote massa kiezers die in het buitenland wonen, zonder nog een wezenlijke relatie met Griekenland, en zonder de gevolgen te ondervinden van het volksonvriendelijke beleid aldaar, een cruciale invloed te krijgen op de verkiezingsuitslag.

Vermeerdering van de al aanwezige druk uitgeoefend door werkgevers op hun personeel. De kiezer gaat niet een stemhokje in, waar hij/zij oncontroleerbaar is, maar hoeft alleen maar een verantwoordelijke verklaring te ondertekenen dat hij/zij het stembiljet alleen heeft ingevuld. Er is geen zekerheid meer of de kiezer zelf het stembiljet in de envelop heeft gedaan. De kiezer hoeft zich alleen maar te identificeren voor de koerier (van het particuliere bedrijf), die hem/haar de envelop met het stembiljet overhandigt. Een werknemer kan onder druk worden gezet om diens stembiljet mee naar werk te nemen en op het kantoor van de baas te laten zien, die hem/haar een aanwijzing geeft waarop te stemmen (risico van baanverlies bij weigering).

Uitbreiding van het zogeheten ‘passieve engagement’. Tussen kiezers en de verkiezingsprocedure wordt een afstand geschapen. Isolement wordt in de hand gewerkt. De hele logica dat je alles vanuit huis en/of je kantoor/werk kan regelen, die door de digitalisering toch al op alle mogelijke gebieden wordt bevorderd. Kortom een algehele passieve – en voor het systeem dus ongevaarlijke – instelling t.o.v. de ontwikkelingen in de samenleving. Dit past binnen het kader van besluitvorming en ‘actie’ via de mobiel en sociale media, die een schijnbaar ‘actieve deelname’ stimuleren. Deze zelfde ‘ideologie’ vindt fysieke vormen van organisatie van de werkers- en volksbeweging (vergaderingen, stakingen, betogingen) verouderd. Onder de mom van rechtstreekse democratie en van de vrije stroom van informatie wordt de nadruk gelegd op de effectiviteit van protesteren via TikTok, Instagram enz. en van het ‘spontaan’ en ‘zonder voogd’ (d.w.z. zonder vakbonden of politieke partijen red.) organiseren van diverse acties, waarmee vooral de jongere generaties, aldus Lavranou, zich vrijwillig laat opsluiten in de “doorzichtige gevangenis van de digitale wereld, waarvan de grote monopolies van de digitale technologie de sleutels in handen houden en het menu opdienen dat de belangen van het kapitaal dient.”

Met het stemmen per brief worden ook bepalingen van de Grondwet overtreden, zoals geheimhouding en het feit dat in het land de verkiezingen op dezelfde dag moeten plaatsvinden. De Grondwet bepaalt verder dat stemmen per brief alleen voor in het buitenland woonachtige Grieken mag gelden, waarbij overigens de kieslokalen niet afgeschaft worden. Op grond van de nieuwe wet moet de brief met het stembiljet door de kiezer twintig dagen vóór de verkiezingen verstuurd worden. Daar kan niets aan veranderd worden, ook niet als tot op de dag van de verkiezingen belangrijke veranderingen zijn opgetreden. Dit zet de deur open voor de regering om alle mogelijke besluiten te nemen binnen de twintig dagen voor de verkiezingen, waarop de kiezer niet meer kan reageren door zijn/haar stem te veranderen.

Er staat nog meer in het wetsontwerp dat de overheidsinmenging in de verkiezingsprocedure vergroot: het door de partijen te betalen bedrag voor deelname aan de verkiezingen is in de hoogte geschoten, twintigduizend euro, een minimumgrens wordt gesteld aan het aantal kandidaten op het stembiljet, de verdeelsleutel van de parlementaire zetels verandert, en de bevoegdheden van ministeries en politie met betrekking tot hoe de verkiezingsstrijd zal plaatsvinden worden uitgebreid (bijvoorbeeld een poging tot verbod van pre-electorale bijeenkomsten en betogingen, waarvan de KKE het een en ander meemaakte bij de vorige verkiezingen; provocerend gedrag van de politie; arrestaties; intimidaties en dergelijke).

Een ‘soft’ afdwingen van consensus

Het systeem heeft steeds meer de consensus van de bevolking nodig, zij het ook met ‘sluwe’ middelen, omdat er nare ontwikkelingen voor de deur staan en onsympathieke besluiten genomen moeten worden die de verslechtering van de levensstandaard betreffen; het duurder worden van de meest fundamentele goederen voor levensonderhoud; steeds meer Griekse betrokkenheid bij oorlogen in de regio, of dat nu Oekraïne of het Midden-Oosten is (waarover al vaker in Manifest); en dan de zogenaamde ‘groene transitie’, die met klimaat- en milieubescherming als voorwendsel het leven in plaats van goedkoper, veel duurder maakt. Als het gedrag van de kiezer radicaal verandert, dan gaat op wat we in Manifest 6-2023 al schreven naar aanleiding van Marx’ en Engels’ commentaar op het kiesrecht in Frankrijk van 1848: als via verkiezingen het volk steeds meer macht krijgt, worden ze afgeschaft. Het huidige burgerlijke establishment probeert in elk geval nog met ‘zachte’ hand aan de macht te blijven, dus via verkiezingen aan een gefabriceerde drogconsensus van de bevolking te komen met alle mogelijke trucjes. Zolang het nog lukt.