Toestanden

Joke van den Boogert

Dit keer zal de Griekenland-bijdrage aan Manifest bestaan uit het opschrijven van gedachten en indrukken in een constant veranderend scenario. Daarom kan er geen sprake zijn van een definitieve analyse en alles wordt gezegd onder voorbehoud. Het coronavirus is zo gaan overheersen in de publiciteit, dat het lijkt of er verder niets belangrijks meer aan de hand is in de wereld. Misschien is dat ook wel de bedoeling.

De vraag is met wat voor 'verrassends' we te maken krijgen in onze kapitalistische wereld, als de Corona-crisis geluwd is en er veel veranderd blijkt te zijn. Bijvoorbeeld een samenscholingsverbod van meer dan drie mensen, zoals in Griekenland is afgekondigd om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Al jaren is men bezig via wetsontwerpen een verbod op betogingen er door te krijgen. Demonstreren, massaal de straat opgaan, komt steeds meer voor in Europese landen vanwege de verslechtering van sociale voorwaarden en instellingen, gezondheidszorg, onderwijs, levensstandaard. De maatregel van beperking op samenscholing zou misschien wel kunnen blijven bestaan, omdat het virus misschien weer terug zou kunnen komen en zo niet dit, dan eventueel iets anders bedreigends waardoor mensen in hun bewegingen beperkt moeten worden.

Gedachtes in die richting worden bemoeilijkt door het feit, dat we nog te weinig weten over deze nieuwe 'onzichtbare vijand' en onder de huidige omstandigheden het inderdaad beter is afstand van elkaar te houden. Er geen gehoor aan geven zou onverantwoordelijk zijn voor jezelf én voor je medemensen. Voorlopig moet het bij boze vermoedens blijven geboren uit wantrouwen ten opzichte van de 'aard van het beestje', dat kapitalistische economie heet.

Een andere zaak is de kwestie werkomstandigheden, die naar aanleiding van de uitzonderlijke toestand van nu aan negatieve veranderingen onderhevig zijn. En vast niet alleen in Griekenland. Naar aanleiding van een recente zogeheten 'Wetgevende Inhoudwet' voor urgente maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus, hebben werkgevers vrij spel. Het resultaat is ontslag van duizenden contractwerknemers en de druk om onbetaalde overuren te maken. Dat dit gebeurt in de vorm van chantage (als je het niet pikt, word je ontslagen), hoeft geen betoog. Het heet alles voorlopig, maar is dat wel zo?

De toekomst ziet er allerminst rooskleurig uit uitgaande van de verklaring van de minister van Werkgelegenheid: het zou eigenlijk niet zozeer om noodmaatregelen gaan, zoals ze tot nu toe werden gepresenteerd, maar ze zullen worden verlengd voor onbekende tijd, totdat de economie ná de pandemie weer op haar pootjes terecht komt. Zeker is in elk geval dat de gezondheidssector in de diverse landen die getroffen zijn, in haar hemd is komen te staan. Ondanks de (vaak flinke) verschillen van land tot land.

De reguliere systemen blijken niet of nauwelijks opgewassen tegen een toestand als deze. In de meeste landen zijn de kosten voor gezondheidszorg de afgelopen jaren teruggedraaid en de gebreken blijken nu in extremere vorm.

Gezondheid als kosten-baten-afweging

Het verschil met Cuba met zijn mensgerichte en niet commerciële opvatting in de gezondheidszorg, wordt op heldere wijze duidelijk. Cuba is al jaren in staat gebleken artsenteams naar epidemiegebieden over de hele wereld te sturen. Ditmaal onder meer naar Italië. Het zou een les kunnen zijn voor de bevolkingen in de kapitalistische landen, maar de 'democratische' media van de ontwikkelde westerse landen, die bepalen wat wij mogen weten, maken daar echt geen voorpaginanieuws van. Tot het gros van de bevolkingen dringt de betekenis ervan nauwelijks door.

De paniek van de Griekse regering, toen in het begin van de uitbraak mensen naar eilanden dachten te gaan om er veiliger te zijn tegen het virus en het werk voor velen toch stil was komen te liggen, was onthullend. Uiteraard is het waar, dat besmette Atheners de eilanden zouden kunnen verzieken, maar er zat meer achter dan de humanitair vermomde aankondigingen. Al zeker twee decennia wordt de gezondheidszorg in de provincie stelselmatig uitgekleed. Dat is erger voor eilandbewoners, omdat vervoer naar een grote stad moeilijker is en meer afhankelijk van weersomstandigheden en bovendien een groot percentage mensen bejaard is.

Aanvankelijk was het advies niét naar de kleine eilanden te gaan, maar hierop volgde al snel een verbod voor alle eilanden, ongeacht de grootte. De 'aandoenlijke' bezorgdheid die officiëel wordt geuit voor de opa's en oma's op de eilanden, op wie we zó goed moeten passen, is het summum van hypocrisie. Immers, de zorg voor die leeftijdscategorie bestaat op de meeste eilanden niet meer of is slechts rudimentair aanwezig. Hoeveel opa's en oma's zijn hieraan al niet ten offer gevallen? Uiteraard gaat het om cijfers die niet aan de grote klok gehangen worden.

Dreiging en discipline

De maatregelen die in Griekenland in een vroeger stadium dan in de meeste andere Europese landen getroffen werden, zijn stricter dan elders, bijna op dreigende toon aangekondigd door de premier. De geringste overtreding wordt met een boete gestraft. Bijvoorbeeld 150 euro voor iemand, die op straat loopt zonder identiteitskaart en het ingevulde officiële formulier met alle persoonlijke gegevens, doel van uitgaan (er zijn 6 keuzes) en tijdstip van uitgaan. Het mag alleen maar in de buurt, tenzij het niet anders kan. Daarvoor moet dan wel de reden opgegeven worden. De politie patrouilleert voortdurend. Mensen worden aangehouden en gecontroleerd.

Voorafgaand aan deze maatregel werd de bevolking min of meer doodgegooid met dodencijfers in alle mogelijke landen zonder enige vermelding van bevolkingsgrootte, laat staan specifiekere informatie over of het nou echt alleen maar Corona was. Zo worden alle verhoudingen uit het oog verloren en blijft verborgen, dat - op grond van de gegevens van tot nu toe - de percentages slachtoffers overwegend laag liggen en wel veel lager dan die van de gewone, bekende griepen (in Griekenland tot nu toe bijna honderd dit jaar op een bevolking van ruim 10 miljoen), waar geen woord meer over vuilgemaakt wordt. Dit alles gaat gepaard met een aan hysterie grenzende terminologie. Dé enscenering om mensen in het gareel te houden. Maar het was wel effectief. Tot nu toe is de pandemie in Griekenland, op grond van de officiële mededelingen, 'matig extensief'.

Toch draait de wereld door

Wel gaan er andere drama's door, waaraan geen of nauwelijks aandacht meer wordt besteed. De gegevens in Manifest 1-2020 over de vluchtelingen- en migrantenkampen zijn allang achterhaald in negatieve zin. Het aantal mensen in de kampen is bijna verdubbeld sindsdien met alle explosieve ellende van dien. Voordat corona uitbarstte waren er constant betogingen van bewoners en regionale besturen tegen de aanbouw van nieuwe, gesloten opvangcentra. Zelfs werd de oproerpolitie uit Athene erbij gehaald, die met traangas en chemie de protesterende eilandbewoners (Lesbos, Samos) bestookte. Dat lokte weer nieuwe betogingen uit.

Daar kwam nog bij, dat Turkije hele groepen vluchtelingen had wijsgemaakt dat de grensovergang naar Griekenland open was in het noordoosten van Griekenland gelegen en aan Turkije grenzende district Evros. Sindsdien was er een oorlog op kleine schaal gaande aan die grens. Aan de Griekse kant wordt de grens dag en nacht door militairen bewaakt. Ook daar werd met traangas en chemie gegooid richting Turkije. Van Turkse zijde werd met een soort draagraketjes de Griekse zijde bestookt. Migranten en vluchtelingen bezitten deze spullen niet. Dus? Een paar uur voor het schrijven van dit artikel werd bekend, dat Turkije het vluchtelingenkamp aan die grens heeft geëvacueerd. In de media horen we er op het ogenblik heel weinig over. Nou ja, iemand die een beetje op internet zoekt, komt er wel achter. Dus de overgrote meerderheid van de bevolking niet. Corona first!